เกษียณคือการเลิกจ้างตามกฎหมาย ไม่ใช่แค่การวางมือจากงาน

ความหมายของการเกษียณในสองมิติ

เมื่อพูดถึงคำว่าเกษียณ คนส่วนใหญ่มักคิดถึงช่วงเวลาแห่งการพักผ่อนหลังทำงานมายาวนาน การได้ใช้ชีวิตในแบบที่ตัวเองเลือก เป็นจุดเริ่มต้นของชีวิตอิสระและความภูมิใจในเส้นทางอาชีพ แต่ในมุมของกฎหมายแรงงาน คำนี้กลับหมายถึงการสิ้นสุดสัญญาจ้างงานโดยสมบูรณ์ ซึ่งมีผลในทางกฎหมายเทียบเท่าการเลิกจ้าง

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน มาตรา 118 และ 118/1 ระบุว่า การเกษียณอายุตามที่นายจ้างและลูกจ้างตกลงกัน หรือที่นายจ้างกำหนดไว้ ถือเป็นการเลิกจ้างโดยชอบ นายจ้างจึงต้องจ่ายค่าชดเชยให้ลูกจ้างตามอายุงานและอัตราค่าจ้างสุดท้าย ไม่ว่าจะเป็นการสิ้นสุดตามอายุ 60 ปี หรืออายุอื่นที่กำหนดไว้ในข้อบังคับของบริษัท

ความต่างระหว่างการเกษียณกับการเลิกจ้างทั่วไป

การเลิกจ้างทั่วไปมักเกิดจากการตัดสินใจของนายจ้าง เช่น ปรับโครงสร้างองค์กร ลดจำนวนพนักงาน หรือเหตุผลทางธุรกิจ ขณะที่การเกษียณเป็นการสิ้นสุดสัญญาจ้างที่ตกลงไว้ล่วงหน้า ทั้งสองกรณีจึงต่างกันในเจตนา แต่มีผลเหมือนกันในทางกฎหมาย คือลูกจ้างมีสิทธิได้รับค่าชดเชย

ในกรณีที่ไม่มีการกำหนดอายุเกษียณไว้ กฎหมายเปิดทางให้ลูกจ้างที่มีอายุครบ 60 ปีขึ้นไป แจ้งขอเกษียณได้ และนายจ้างต้องจ่ายค่าชดเชยตามหลักเกณฑ์เดียวกัน

สิทธิค่าชดเชยและหลักเกณฑ์การจ่าย

ลูกจ้างที่เกษียณตามข้อตกลงจะได้รับค่าชดเชยเท่ากับกรณีเลิกจ้าง โดยคำนวณตามอายุงานและค่าจ้างสุดท้าย สูงสุดไม่เกิน 400 วันสำหรับผู้ที่ทำงานต่อเนื่อง 20 ปีขึ้นไป เงินจำนวนนี้จึงเป็นสิทธิทางกฎหมาย ไม่ใช่รางวัลพิเศษจากบริษัท

บางองค์กรอาจจ่ายเงินบำเหน็จหรือโบนัสเพิ่มเติมเพื่อเป็นเกียรติแก่ผู้เกษียณ แต่ค่าชดเชยตามกฎหมายเป็นสิทธิพื้นฐานที่นายจ้างต้องดำเนินการโดยไม่มีข้อยกเว้น

เกษียณในมุมของสังคมและกฎหมาย

สังคมไทยมองการเกษียณเป็นพิธีอำลาที่อบอุ่นและเปี่ยมด้วยเกียรติ เป็นช่วงเวลาที่ผู้ทำงานมายาวนานได้รับการยกย่อง แต่ในมุมของกฎหมาย การเกษียณคือการเลิกจ้างที่ถูกต้องตามสัญญา และเป็นเครื่องมือคุ้มครองลูกจ้างไม่ให้สูญเสียสิทธิเมื่อสิ้นสุดการทำงาน

ความเข้าใจที่ถูกต้องจึงสำคัญ เพราะช่วยให้ทั้งนายจ้างและลูกจ้างวางแผนได้อย่างรอบคอบและเป็นธรรม การเกษียณไม่ใช่จุดสิ้นสุดของคุณค่าในชีวิตการทำงาน แต่คือการเปลี่ยนผ่านสู่ช่วงเวลาที่ทุกคนควรได้รับสิทธิและศักดิ์ศรีอย่างครบถ้วน