โลกร้อนกระทบ “หญ้าฝรั่น” สมุนไพรที่แพงที่สุดในโลก

สำหรับหญ้าฝรั่น หรือ Saffron คือ เครื่องเทศสมุนไพรที่มีราคาแพงมากที่สุดในโลก ได้มาจากดอกแซฟฟรอน โครคัส (saffron crocus) มีลักษณะเป็นดอกไม้สีม่วง มีเกสรดอกไม้สีแดงและสีเหลืองทองตรงกลาง ในปัจจุบันมีราคากิโลกรัมละเกือบ 1 แสนบาท 

สาเหตุที่ทำให้หญ้าฝรั่นแพงเป็นเพราะว่า มีคุณค่าทางโภชนการ และปลูกยากนั่นเอง โดยหญ้าฝรั่นสามารถเติบโตได้ดีแค่ในบางพื้นที่เท่านั้น มีฤดูกาลเก็บเกี่ยวสั้น อายุสั้น และต้องการสัมผัสที่ละเอียดอ่อน ระยะการออกดอกของหญ้าฝรั่นเริ่มต้นในเดือนตุลาคมและยาวนานประมาณสามสัปดาห์ แต่ละดอกจะมีอายุเพียง 48 ชั่วโมง แต่ละดอกต้องอาศัยสภาพอากาศที่เหมาะสมและต้องได้รับแสงแดดที่เพียงพอในแต่ละวัน อีกทั้งดอกแซฟฟรอน 1 ดอก จะมีเกสรสีแดงเพศเมียเพียงแค่ 3 เส้นเท่านั้น ซึ่งเกสรเพศเมียเหล่านี้แหละค่ะ ที่เรียกว่า Saffron ดังนั้นการที่จะเก็บ Saffron แห้งให้ได้น้ำหนัก 1 ปอนด์ (0.45 ก.ก.) ก็จะต้องใช้ดอกแซฟฟรอน มากถึง 50,000-75,000 ดอก เลยทีเดียว

หญ้าฝรั่น (Saffron) มีสีสันสวยงาม กลิ่นหอม มีสรรพคุณและประโยชน์ต่อสุขภาพ หลายอย่าง ดังนี้

1.ช่วยลดความเครียดและอาการซึมเศร้า ช่วยปรับอารมณ์ ทำให้รู้สึกสดชื่นมีสารต้านอนุมูลอิสระ ช่วยชะลอวัย ช่วยลดการอักเสบและเสริมภูมิคุ้มกัน

2.ช่วยเรื่องระบบย่อยอาหาร ช่วยกระตุ้นน้ำย่อย ลดอาการท้องอืด บางงานวิจัยชี้ว่าช่วยบรรเทาอาการปวดท้องและปวดประจำเดือน

3.ช่วยเรื่องหัวใจและหลอดเลือด ช่วยลดความดันเลือด ปรับสมดุลคอเลสเตอรอล

4.ช่วยเรื่องการนอนหลับ มีฤทธิ์ช่วยให้นอนหลับดีขึ้น บรรเทาอาการนอนไม่หลับเล็กน้อย

5.ใช้เป็นเครื่องเทศและสีอาหาร ให้สีเหลืองทองและกลิ่นหอมเฉพาะตัว ใช้ในอาหาร ขนม และเครื่องดื่ม

และล่าสุดที่สเปน การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกำลังกระทบการปลูกหญ้าฝรั่นอย่างมาก ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา อุณหภูมิที่สูงขึ้นในสเปนทำให้ฤดูเก็บเกี่ยวสั้นลง ดอกหญ้าฝรั่นที่ปกติจะบานในเดือนตุลาคมเพียง 2–3 สัปดาห์ ก็ถูกเลื่อนและลดปริมาณลง

ปัญหานี้เกิดขึ้นควบคู่กับภัยแล้งครั้งรุนแรงทั่วสเปน ในปี 2024 การเจริญเติบโตของหญ้าฝรั่นต้องการอุณหภูมิฤดูร้อนที่อบอุ่น 23–27°C เพื่อเริ่มการสร้างดอก และต้องการอุณหภูมิฤดูใบไม้ร่วงที่เย็น 15–17°C เพื่อให้ดอกบาน อุณหภูมิที่สูงขึ้นจากสภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลงส่งผลกระทบต่อกระบวนการนี้ สำหรับสเปนอยู่ในอันดับประมาณที่ห้าในการส่งออกหญ้าฝรั่น ในขณะที่ประเทศผู้ผลิตรายใหญ่ เช่น อิหร่าน ครองตลาดโลกซึ่งมีปริมาณราว 400 เมตริกตัน

อุตสาหกรรมหญ้าฝรั่นในสเปนยังคงย่ำแย่ เนื่องจากพึ่งพาวิธีการเก็บเกี่ยวด้วยมือแบบดั้งเดิมมาหลายศตวรรษ และยังต้องเผชิญปัญหาด้านสภาพอากาศอีกจึงทำให้ผลผลิตลดลง เพื่อฟื้นฟูอุตสาหกรรมนี้ ก็ได้มีการพัฒนาเครื่องจักรอัตโนมัติสำหรับการเก็บเกี่ยวและแยกเส้นหญ้าฝรั่น โดยคาดว่าจะพร้อมใช้งานในปีหน้า รวมถึงการทดลองเพาะปลูกแบบไฮโดรโพนิกและใช้หลอดพันธุ์จากเนเธอร์แลนด์เพื่อเพิ่มความแข็งแรงและผลผลิตของพืช แม้การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและปัญหาโครงสร้างการเกษตรจะเป็นอุปสรรค แต่เกษตรกรในคาตาโลเนียยังคงรักษาและปรับตัวไปพร้อมกับหญ้าฝรั่น ซึ่งเป็นมรดกทางวัฒนธรรมอันล้ำค่าให้สามารถดำรงอยู่และปรับตัวต่อไปในอนาคต

ความร้อนที่สูงขึ้นและสภาพอากาศเปลี่ยนแปลง ส่งผลให้การปลูกหญ้าฝรั่นในสเปนเผชิญความท้าทายอย่างไม่เคยมีมาก่อน เรื่องนี้สะท้อนให้เห็นว่า โลกร้อนส่งผลโดยตรงต่อเกษตรกรรมและมรดกทางวัฒนธรรม ซึ่งต้องการความร่วมมือจากทุกฝ่ายเพื่อรักษาความสมดุลของธรรมชาติไว้ต่อไป