ฝนถล่มไทยเดือนพ.ค. หนักกว่าปกติ เกิดจากอะไร?

เดือนพฤษภาคม 2568 นับเป็นช่วงเวลาที่ประเทศไทยเผชิญกับปริมาณฝนที่มากกว่าค่าเฉลี่ยปกติอย่างชัดเจน สถานการณ์ฝนตกหนักและต่อเนื่องส่งผลกระทบต่อการดำเนินชีวิตของประชาชนในหลายภูมิภาค ทั้งภาคเหนือ ภาคกลาง ภาคตะวันออก และภาคใต้ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาน้ำท่วมขัง การจราจรติดขัด หรือความเสียหายต่อภาคการเกษตร ปรากฏการณ์นี้ไม่ได้เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่เป็นผลลัพธ์ของปัจจัยทางอุตุนิยมวิทยาหลายประการที่ประจวบเหมาะกันในช่วงเวลาเดียวกัน ดังนี้

1. พายุฤดูร้อนและความกดอากาศสูงจากจีน

ช่วงต้นเดือนพฤษภาคม ประเทศไทยตอนบนเผชิญพายุฤดูร้อนที่เกิดจากมวลอากาศเย็นและแห้งจากความกดอากาศสูงที่แผ่ลงมาจากประเทศจีน ปะทะเข้ากับอากาศร้อนชื้นภายในประเทศ การปะทะกันนี้นำไปสู่พายุฝนฟ้าคะนอง ลมกระโชกแรง และฝนตกหนักในหลายพื้นที่ เป็นลักษณะเฉพาะของฤดูเปลี่ยนผ่านที่มักก่อให้เกิดสภาพอากาศแปรปรวน

2. การเพิ่มกำลังของลมใต้และลมตะวันออกเฉียงใต้

กลางถึงปลายเดือน พฤษภาคม ลมใต้และลมตะวันออกเฉียงใต้ที่มีกำลังแรงขึ้นได้นำความชื้นจากทะเลจีนใต้และอ่าวไทยเข้าสู่ฝั่งประเทศไทย ทำให้เกิดฝนตกหนักในภาคใต้และภาคตะวันออก โดยเฉพาะภาคใต้ที่ได้รับผลกระทบชัดเจนจากความต่อเนื่องของฝนและความชื้นที่สะสมในชั้นบรรยากาศ

3. การเข้าสู่ฤดูฝนอย่างเป็นทางการ

วันที่ 15 พฤษภาคม 2568 กรมอุตุนิยมวิทยาประกาศเข้าสู่ฤดูฝนอย่างเป็นทางการ ซึ่งถือเป็นการยืนยันว่าฝนที่ตกในช่วงเวลาดังกล่าวไม่ได้เป็นเพียงปรากฏการณ์ชั่วคราว แต่เป็นลักษณะเฉพาะของฤดูกาล ปีนี้ฤดูฝนเริ่มต้นด้วยฝนที่ตกอย่างต่อเนื่องในกว่า 60% ของพื้นที่ประเทศ สะท้อนถึงแนวโน้มที่ฝนจะ “ชุกและถี่” กว่าค่าเฉลี่ยในอดีต

4. ลานีญา: เบื้องหลังฝนหนักในระดับภูมิภาค

แม้จะอยู่ในช่วงอ่อนกำลังและใกล้สิ้นสุด แต่ปรากฏการณ์ลานีญาในปี 2568 ยังคงส่งอิทธิพลต่อภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยการที่อุณหภูมิผิวน้ำทะเลฝั่งตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิกเย็นลง ส่งผลให้มีการเพิ่มขึ้นของความชื้นในบรรยากาศ ทำให้ฝนตกหนักในประเทศไทยมากกว่าปกติ นอกจากนี้ ลานีญารอบนี้เริ่มช้ากว่าคาดและมีความรุนแรงน้อยกว่ารอบก่อน ๆ ส่งผลให้ลักษณะอากาศไม่แน่นอนและมีความแปรปรวนสูง

อย่างไรก็ตาม หลังจากลานีญาสิ้นสุด โลกคาดว่าจะเข้าสู่ช่วงสภาวะปกติเป็นเวลาหลายเดือน ก่อนที่ปรากฏการณ์เอลนีโญ ซึ่งเป็นภาวะตรงข้ามกับลานีญา อาจเริ่มก่อตัวในปี 2569 หรือ 2570 หากเอลนีโญเกิดขึ้นจริง อาจนำไปสู่สภาพอากาศแห้งแล้งและอุณหภูมิที่สูงขึ้นในหลายพื้นที่ทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วย

ดังนั้น ฝนที่ตกหนักในประเทศไทยช่วงเดือนพฤษภาคม 2568 เป็นผลจากการผสมผสานของปัจจัยภูมิอากาศต่าง ๆ ตั้งแต่พายุฤดูร้อน ลมมรสุม การเข้าสู่ฤดูฝน ไปจนถึงอิทธิพลของลานีญา แม้ลานีญาจะสิ้นสุดลงแล้ว แต่ผลกระทบยังคงสะสมอยู่ในระบบภูมิอากาศ การเฝ้าระวังและวางแผนรับมือจึงเป็นสิ่งสำคัญในช่วงฤดูฝนนี้