โครงการปุ๋ยคนละครึ่ง: มาตรการเพื่อความยั่งยืนของชาวนาไทย

เมื่อวันที่ 25 มิถุนายน 2567 คณะรัฐมนตรีภายใต้การนำของนายกรัฐมนตรี นายเศรษฐา ทวีสิน มีมติเห็นชอบโครงการสนับสนุนปุ๋ยลดต้นทุนการผลิตของเกษตรกรผู้ปลูกข้าว หรือ "โครงการปุ๋ยคนละครึ่ง" ตามที่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์นำโดยรัฐมนตรีว่าการ ร้อยเอก ธรรมนัส พรหมเผ่า เสนอ เพื่อช่วยเหลือเกษตรกรผู้ปลูกข้าวกว่า 4.68 ล้านครัวเรือนทั่วประเทศ ให้สามารถเข้าถึงปุ๋ยคุณภาพในราคาถูก โดยรัฐสนับสนุนค่าปุ๋ยครึ่งหนึ่ง ไม่เกินไร่ละ 500 บาท ครัวเรือนละไม่เกิน 20 ไร่ เป็นการช่วยลดต้นทุนการผลิตและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข้าว นับเป็นหนึ่งในนโยบายที่แสดงให้เห็นถึงความตั้งใจจริงของรัฐบาลในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกร พร้อมกับการขับเคลื่อนภาคเกษตรให้เติบโตอย่างแข็งแกร่ง

วัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน

แม้ก่อนหน้านี้ในปีการผลิต 2566/67 จะมีโครงการสนับสนุนค่าบริหารจัดการและพัฒนาคุณภาพผลผลิตเกษตรกรผู้ปลูกข้าว หรือโครงการไร่ละ 1,000 บาท ซึ่งช่วยเหลือชาวนาครัวเรือนละไม่เกิน 20,000 บาท แต่ ร้อยเอก ธรรมนัส พรหมเผ่า ได้ให้ความเห็นว่า โครงการปุ๋ยคนละครึ่งมีวัตถุประสงค์ต่างออกไป โดยมุ่งเน้นให้ชาวนาสามารถลดต้นทุน เพิ่มผลผลิตต่อไร่ และยกระดับคุณภาพข้าวไทยในระยะยาว ด้วยการส่งเสริมการใช้ปุ๋ยสูตรที่เหมาะสมกับสภาพดินตามคำแนะนำของ "หมอดิน" หรือผู้เชี่ยวชาญด้านดินหลายหมื่นคนทั่วประเทศ เพื่อให้ชาวนาสามารถเพิ่มผลผลิตได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด จากการใช้เทคโนโลยีเกษตรแม่นยำ

สร้างทางเลือกด้วยความโปร่งใส 

โครงการปุ๋ยคนละครึ่งเปิดโอกาสให้เกษตรกรสามารถเลือกใช้ปุ๋ยคุณภาพที่เหมาะสมกับพื้นที่เพาะปลูกของตนเองได้ โดยมีรายการปุ๋ยที่ขึ้นทะเบียนเข้าร่วมโครงการให้เลือกใช้ถึง 16 สูตร และมีผู้ผลิตปุ๋ยเข้าร่วมโครงการแล้วมากกว่า 50 บริษัทจากทั่วประเทศ เกษตรกรจึงมีอิสระในการเลือกซื้อปุ๋ยจากผู้ผลิตต่างๆ โดยไม่มีการบังคับหรือผูกขาดแต่อย่างใด นายชัย วัชรงค์ โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ยังยืนยันว่า นายกรัฐมนตรีได้กำชับเน้นย้ำถึงมาตรการป้องกันการทุจริตอย่างเข้มงวด ผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายต้องดำเนินการด้วยความซื่อสัตย์สุจริต มิเช่นนั้นจะต้องถูกดำเนินการตามกฎหมายอย่างเด็ดขาด

ความแตกต่างที่ต้องทำความเข้าใจ

ประเด็นข้อสงสัยเกี่ยวกับความแตกต่างของโครงการปุ๋ยคนละครึ่งเทียบกับโครงการเยียวยาเกษตรกรก่อนหน้า ยังคงเป็นที่ถกเถียงแม้กระทั่งในการประชุมคณะรัฐมนตรี นายเศรษฐา ทวีสิน นายกรัฐมนตรี จึงได้ใช้เวลาอธิบายชี้แจงอย่างละเอียดว่า โครงการสนับสนุนปุ๋ยเป็นมาตรการเชิงป้องกัน มีเป้าหมายช่วยชาวนาตั้งแต่ต้นทางการผลิต ให้สามารถเพาะปลูกได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นคนละส่วนกับมาตรการเยียวยาในยามที่เกิดภัยพิบัติหรือวิกฤตการณ์ต่างๆ ซึ่งรัฐบาลยังคงยืนยันว่าจะสนับสนุนชาวนาอย่างเต็มที่ตามความจำเป็นและเหมาะสม

ประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจในภาพรวม

ด้วยกรอบวงเงินกว่า 29,980 ล้านบาท โครงการปุ๋ยคนละครึ่งนอกจากจะช่วยเหลือชาวนาโดยตรง ยังมีส่วนกระตุ้นเศรษฐกิจในวงกว้าง ตั้งแต่ผู้ผลิตปุ๋ย ร้านค้าที่เข้าร่วมโครงการ ไปจนถึงสหกรณ์การเกษตรที่ทำหน้าที่จัดหาและกระจายปุ๋ยสู่ชาวนา รวมถึงธุรกิจต่อเนื่องของภาคการเกษตร ในขณะเดียวกันยังช่วยประหยัดงบประมาณรัฐกว่า 24,000 ล้านบาท เมื่อเทียบกับการจ่ายเงินอุดหนุนโดยตรงแบบโครงการไร่ละ 1,000 บาท ทำให้สามารถนำงบประมาณส่วนนี้ไปใช้พัฒนาในด้านอื่นๆ ได้อย่างคุ้มค่า

โครงการปุ๋ยคนละครึ่งเป็นนโยบายที่รัฐบาลภายใต้การนำของพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ให้ความสำคัญ โดยมุ่งหวังให้เป็นมากกว่าการอุดหนุนระยะสั้น แต่เป็นการวางรากฐานเพื่ออนาคตที่ยั่งยืนของภาคเกษตรไทย รัฐบาลพร้อมผลักดันนวัตกรรม องค์ความรู้ และเทคโนโลยีการผลิตสมัยใหม่ เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันให้แก่ข้าวไทย หนุนให้เกษตรกรสามารถปรับตัวรับมือความท้าทายต่างๆ สร้างรายได้อย่างมั่นคง ก้าวสู่การมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้อย่างยั่งยืนในระยะยาว ตามเป้าหมายที่รัฐบาลตั้งใจไว้ ในการเพิ่มรายได้เกษตรกรเป็น 3 เท่าภายใน 4 ปี