รังสิมันต์ โรมถูกเบน สมิธฟ้อง 100 ล้าน จากการอภิปรายในสภา ถูกฟ้องได้ไหม เอกสิทธิ์ สส.ยังมีหรือไม่ ?

ในการแถลงนโยบายของรัฐบาลสัปดาห์ที่ผ่านมา รังสิมันต์ โรม และ วิโรจน์ ลักขณาอดิศร สส.บัญชีรายชื่อ และรองหัวหน้าพรรคประชาชน ได้อภิปรายอย่างดุเดือดถึงความสัมพันธ์ของสแกมเมอร์ กลุ่มคอลเซ็นเตอร์ที่อาจเชื่อมโยงกับนักการเมืองของไทย 

แต่ล่าสุดรังสิมันต์ โรม กลับถูกบุคคลที่เขาพาดพิงนั้นฟ้องร้อง แม้เป็นการอภิปรายในสภา และ นักการเมืองไทยที่ถูกพูดถึงนั้น ก็ประกาศจะหาฟ้องร้องด้วยเช่นกัน 

รังสิมันต์ โรมอภิปรายอะไร ? และถูกฟ้องร้องอะไรบ้าง ?

ย้อนกลับไปในการอภิปรายในสภาของรังสิมันต์ และวิโรจน์ เขาได้ อ้างว่าพบความเชื่อมโยงระหว่างนักการเมือง ทั้งอดีต และปัจจุบัน กับสมเด็จฮุน เซ็น อดีตผู้นำกัมพูชา ไปถึงเปิดเผยชื่อของหลายคนที่เกี่ยวกับขบวนการสแกมเมอร์ในกัมพูชา 

ซึ่งหนึ่งในนั้นคือเบนจามิน เมาเออร์เบอร์เกอร์ หรือเบน สมิธ ชายชาวแอฟริกาใต้-กัมพูชา-แคนาดา เบน สมิธ ถูก สส.พรรคประชาชน กล่าวหาว่าเป็นผู้เล่นสำคัญในเครือข่าย “ทุนสีเทา” ที่ทำหน้าที่เชื่อมโยงผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจ การเงิน และการเมือง ข้ามพรมแดนไทย–กัมพูชา โดยมีส่วนพัวพันกับการฟอกเงินและเครือข่ายสแกมเมอร์ในกัมพูชา

ซึ่งรังสิมันต์ยังโยงไปอีกว่า เบน สมิธนี้ มีความเชื่อมโยงกับนักการเมืองไทย ในรัฐบาล โดย ร.อ.ธรรมนัส พรหมเผ่า รองนายกฯ และ รมว.เกษตรและสหกรณ์ ที่ถูกพาดพิงนั้น ก็ได้ให้สัมภาษณ์กับสื่อว่า จะฟ้องร้อง โดยไม่ได้ร้องฟ้องคดีอาญา แต่จะเรียกร้องค่าเสียหาย ทั้งยังปฏิเสธความเชื่อมโยงกับสแกมเมอร์ด้วย

ขณะที่เบน สมิธเอง ก็ได้ให้ตัวแทน คือธนดล สุวัณณะฤทธิ์ อดีตที่ปรึกษาด้านกฎหมายฯ ของธรรมนัส เป็นผู้รับมอบอำนาจฟ้องคดีรังสิมันต์ ในข้อหาหมิ่นประมาท โดยการโฆษณา และฟ้องเรียกร้องค่าเสียหายทางแพ่งเป็นจำนวนเงิน 100 ล้านบาทเช่นกัน โดยธนดล กล่าวว่า การถูกกล่าวหาว่าเป็นแก๊งแสกมเมอร์ ทำให้นายเบนเสื่อมเสียชื่อเสียง และศาลมีคำสั่งประทับรับฟ้อง โดยจะนัดไต่สวนวันที่ 24 พฤศจิกายน

แต่ถึงอย่างนั้น รังสิมันต์ ยังคงยืนยันเดินหน้าทำหน้าที่ตรวจสอบต่อไป แม้จะถูกฟ้องร้อง โดยล่าสุดมีรายงานว่า เบน สมิธ ได้ออกจากประเทศไทยแล้ว ด้วยเครื่องบินไพรเวทเจ็ต T7-TCB เมื่อวันที่ 29 กันยายนที่ผ่านมา โดยไม่ทราบประเทศปลายทาง ขณะเดียวกัน กมธ.ความมั่นคง ที่นำโดยรังสิมันต์เอง ก็เตรียมเชิญ ร.อ.ธรรมนัส พรหมเผ่า มาชี้แจงความสัมพันธ์กับเบน สมิธ และไชยชนก ชิดชอบ รมต.ดิจิทัล มาให้ข้อมูลเพิ่มเติม หลังกล่าวว่า ถูกเสนอเงินให้ 40 ล้าน แลกกับการไม่ดำเนินคดีแก๊งคอลเซนเตอร์ ในการประชุมครั้งต่อๆ ไป 

เอกสิทธิ์ สส.ยังมีไหม ? สส.พูดในสภา ถูกฟ้องได้หรือไม่ ? 

ประเด็นสำคัญคือ สส. ที่อภิปรายในสภาสามารถถูกฟ้องได้หรือไม่ และนี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่ รังสิมันต์ หรือ สส.จากพรรคประชาชนถูกฟ้องร้อง จนเกิดการพูดถึงอีกครั้งว่า เอกสิทธิ์คุ้มครอง สส. ยังมีอยู่ไหม ?

ตามรัฐธรรมนูญ มาตรา 124 สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรหรือวุฒิสภาสามารถกล่าวถ้อยคำ แสดงความคิดเห็น หรือแถลงข้อเท็จจริงใด ๆ ในที่ประชุมได้อย่างเสรี โดยถือเป็น “เอกสิทธิ์โดยเด็ดขาด” บุคคลภายนอกไม่สามารถนำไปเป็นเหตุฟ้องร้องได้ ไม่ว่าจะเป็นคดีแพ่งหรือคดีอาญา หลักการนี้มีไว้เพื่อคุ้มครองให้ฝ่ายนิติบัญญัติสามารถทำหน้าที่ตรวจสอบอำนาจรัฐและกลุ่มผลประโยชน์ได้อย่างเต็มที่

แต่ข้อจำกัดสำคัญอยู่ในวรรคถัดมา เมื่อถ้อยคำที่กล่าวในสภาถูกเผยแพร่ออกไปสู่สาธารณะ ไม่ว่าจะผ่านการถ่ายทอดสด การรายงาน หรือช่องทางอื่น หากถ้อยคำมีลักษณะหมิ่นประมาทบุคคลที่ไม่ใช่รัฐมนตรีหรือสมาชิกสภาด้วยกันแล้ว เอกสิทธิ์อาจไม่ครอบคลุม ตัวอย่างเช่น หากมีการกล่าวหาบุคคลที่สามซึ่งไม่ได้อยู่ในแวดวงการเมืองโดยตรง เขายังคงมีสิทธิ์ฟ้องร้องได้

ซึ่งครั้งนี้เอง ธนดล ตัวแทนของนายเบนก็กล่าวว่า มาตรา 124 บอกไว้ว่าถ้าเป็นการประชุมรัฐภาแบบปิด เป็นเอกสิทธิ์คุ้มครองทั้ง สส.และ สว. แต่ถ้าเกิดถ่ายทอดออกไปให้แก่บุคคลที่ 3 ไม่ได้คุ้มครองตรงนั้น ทำให้เกิดการฟ้องร้องครั้งนี้ขึ้น 

ในกรณีเช่นนี้ กฎหมายยังเปิดช่องให้ผู้เสียหายร้องขอให้มีการโฆษณาคำชี้แจงแก้ข้อกล่าวหาในที่ประชุม แต่หากไม่เพียงพอ ผู้เสียหายก็สามารถใช้สิทธิทางศาลได้เช่นเดียวกัน นี่จึงเป็นที่มาของคดีที่รังสิมันต์ โรม และ สส.พรรคฝ่ายค้านหลายคนถูกฟ้องในอดีต แม้จะอภิปรายในสภา แต่เมื่อเนื้อหาถูกเผยแพร่และมีผลกระทบต่อชื่อเสียงบุคคลภายนอก เอกสิทธิ์ก็ถูกตีความอย่างจำกัด

ในอีกด้าน ศาลเองก็เคยวินิจฉัยยกฟ้องจากการอภิปรายในสภาเช่นกัน จากคดีที่รังสิมันต์กล่าวพาดพิงอดีต สว.อุปกิต ปาจรียางกูร ว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับยาเสพติด โดยศาลมองว่า ส.ว.เป็นบุคคลสาธารณะและเรื่องยาเสพติดเป็นปัญหาสำคัญของประเทศ การอภิปรายเช่นนี้ถือเป็นการติชมโดยสุจริต และเป็นหน้าที่ตรวจสอบของ สส. ไม่ใช่ความผิดหมิ่นประมาท

หรืออย่างก่อนหน้านี้ รอ.ธรรมนัสเอง ก็ชี้ว่า ตนถูกณัฐชา บุญไชยอินสวัสดิ์โฆษก และธีรัจชัย พันธุมาศ ส.ส. บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกลหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณาในการอภิปรายไม่ไว้วางใจเมื่อวันที่ 27 ก.พ. 2563 กรณีขาดคุณสมบัติในการดำรงตำแหน่งในคณะรัฐมนตรีปัจจุบัน แต่ถึงอย่างนั้น ทาง iLaw ก็ระบุว่า ไม่มีสิทธิในการแจ้งความดำเนินคดีต่อทั้งสอง เนื่องจากเป็นการอภิปรายไม่ไว้วางใจในสภา และ ธรรมนัสเองก็ดำรงตำแหน่งเป็นรัฐมนตรีหรือสมาชิกสภาตามมาตรา 124 วรรคสอง

แต่ในอีกด้านหนึ่งก็มีคดีที่เอกชนหรือบริษัทยักษ์ใหญ่สามารถฟ้องร้อง สส. ได้สำเร็จในชั้นศาล แม้จะเป็นเนื้อหาจากการอภิปรายไม่ไว้วางใจก็ตาม เช่น คดีของบริษัทกัลฟ์ที่ยื่นฟ้อง สส.พรรคก้าวไกลหลายคน 

เอกสิทธิ์คุ้มครอง สส.ของประเทศอื่นๆ 

ในหลายประเทศอย่าง สหราชอาณาจักร และ ออสเตรเลีย สมาชิกสภามี “parliamentary privilege” ซึ่งให้สิทธิ์พูดอภิปรายโดยเสรีภายในสภาโดยไม่ถูกฟ้องร้อง แต่การเผยแพร่ถ้อยคำที่กล่าวในสภาออกสู่สาธารณะ มักได้รับการคุ้มครองอย่างกว้างขวางกว่าว่าเป็นส่วนหนึ่งของหน้าที่สภาทำให้ สส. มักไม่ถูกฟ้องเมื่ออภิปรายในที่ประชุมแล้วมีการเผยแพร่สู่สาธารณะ 

ซึ่งสำหรับออสเตรเลียนั้น ยังคุ้มครองไปถึงสื่อ ที่รายงานสิ่งที่ สส.อภิปราย หรือพูดในสภาด้วย 

ขณะที่ประเทศในอาเซียน กลุ่มประเทศที่ใช้ระบบกฎหมายคอมมอนลอว์ (common law) นั้นได้แก่ สิงคโปร์ ฟิลิปปินส์ บรูไน อินโดนีเซีย มีเอกสิทธิ์ของสมาชิกสภาโดยให้ความคุ้มครองในลักษณะที่เด็ดขาด ซึ่งสิงคโปร์นั้น ให้เสรีภาพในการพูดดังกล่าวและดำเนินการอภิปรายโดยไม่ต้องรับผิด รวมทั้งภายนอกรัฐสภาด้วย