"กบฏผีบุญ" จากตำนานการลุกฮือ สู่ไวรัล "ฉากในเขมจิราต้องรอด"

ช่วงไม่กี่วันที่ผ่านมา แฟนละคร “เขมจิราต้องรอด” ได้แชร์ ฉากในละครมีรากฐานจากเหตุการณ์สำคัญในประวัติศาสตร์ไทยที่เรียกว่า กบฏผีบุญ หรือ กบฏผู้มีบุญ ซึ่งเป็นการสะท้อนสถานการณ์บ้านเมืองที่ยังต้องดิ้นรนให้อยู่รอด นำมาผสานกับซีรีส์สมัยใหม่ได้อย่างลงตัว ซึ่งฉากนี้เป็นที่กล่าวขวัญในโลกออนไลน์ทั้งไทย และ ชาติอาเซียน จนกลายเป็นไวรัล เรามาดูกันมา “กบฏผีบุญ” มีความสำคัญอย่างไร  ทำไมถึงมีอิทธิฤทธิ์สามารถปราบผีร้ายอย่างรำพึงได้

ต้นกำเนิดกบฏผีบุญ

กบฏผีบุญเกิดขึ้นในภาคอีสานช่วงรัชกาลที่ 5 - 6 สาเหตุจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการปกครองเข้าสู่ระบบมณฑลเทศาภิบาล การเก็บภาษีและเกณฑ์แรงงาน รวมถึงภัยแล้งและความยากจน ทำให้ชาวบ้านรู้สึกถูกกดดัน

ผู้นำกบฏอ้างตนเป็น “ผู้มีบุญ” หรือผู้ที่จะมากอบกู้โลกตามความเชื่อทางพุทธศาสนาและความเชื่อพื้นบ้าน เช่น การเป็นพระศรีอาริย์ ผู้จะมาปราบความอยุติธรรมและนำความสุขสงบกลับคืน

ทั้งนี้การลุกฮือดังกล่าว เกิดขึ้นหลายครั้ง โดยครั้งใหญ่ในปี พ.ศ. 2445 ที่อุบลราชธานี หนองคาย และสกลนคร ชาวบ้านจำนวนมากเข้าร่วม บางคนเชื่อว่ากระสุนปืนทำอันตรายตนไม่ได้ สุดท้ายถูกกองทัพส่วนกลางปราบปราม แต่ทิ้งร่องรอยความทรงจำทางการเมืองและวัฒนธรรม

ทำไมผีบุญ หรือ ผู้มีบุญถึงปราบวิญญาณร้ายได้

ผีบุญมักเป็นผู้ที่มีภาพลักษณ์เหนือกว่าคนทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นพระภิกษุ ผู้ครองเพศพรหมจรรย์นุ่งห่มขาว หรือผู้มีคาถาอาคม สามารถทำพิธีเสกเป่า รดน้ำมนต์ สะเดาะเคราะห์ หรือรักษาโรคให้ชาวบ้านได้ อีกทั้งยังสอนธรรมะ ชักชวนทำบุญ สวดมนต์ภาวนา และประกาศว่าจะนำผู้ศรัทธาไปสู่โลกพระศรีอาริย์ โลกแห่งความสงบสุขในอนาคต 

ด้วยเหตุนี้ชาวบ้านจำนวนมากจึงเกิดความเลื่อมใสศรัทธา ยอมเข้าร่วมเป็นพวกกับผีบุญ ทั้งในรูปแบบกลุ่มเล็กและกลุ่มใหญ่ตามท้องถิ่นต่าง ๆ เป็นเหตุให้ในซรรีส์เขมจิราต้องรอด ผู้มีบุญสามารถปราบผีรำพึงได้

ทั้งนี้ ความเชื่อเรื่อง “ผีบุญ” เริ่มปรากฏมาตั้งแต่ช่วงปลายกรุงศรีอยุธยา โดยมีคำบอกเล่าพยากรณ์เหตุการณ์บ้านเมืองว่าจะเกิดความเปลี่ยนแปลงและภัยพิบัติต่าง ๆ เช่น เงินทองจะกลายเป็นเพียงกรวดทราย ขณะที่กรวดทรายจะกลับกลายเป็นเงินทอง สุกรและกระบือจะกลายเป็นยักษ์ออกมากินคน และจะมี “ผู้มีบุญ” ถือกำเนิดขึ้นมาเพื่อชุบกรวดทรายให้กลายเป็นทองคำ พร้อมช่วยดับทุกข์เข็ญให้แก่ผู้คน

ชาวบ้านเชื่อกันว่าหากใครต้องการพ้นจากเหตุร้าย ต้องคัดลอกลายแทงคำพยากรณ์นั้นเก็บไว้ และเผยแพร่ต่อให้ผู้อื่นรับรู้ ความหวาดกลัวผสมศรัทธานี้จึงแพร่หลายไปทั่ว กลายเป็นที่มาของการเกิด “ผีบุญ” ในหลายท้องถิ่น