โควิด-19 คือ โรคทางสมองด้วย

นักวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโควิด-19 กว่า 1 ใน 3 ต้องเผชิญกับอาการทางจิต ทั้ง โรคซึมเศร้า ภาวะสมองเสื่อม โรคจิต และโรคหลอดเลือดสมอง 

 1 ใน 3 ป่วยทางจิตหรืออาการทางประสาท

ผลการวิจัยที่เปิดเผยในวารสารทางการแพทย์ด้านจิตเวช Lancet Psychiatry เมื่อวานนี้ (6 เมษายน) พบว่า ผู้ติดเชื้อโควิด-19 กว่า 34% หรือคิดเป็น 1 ใน 3 ล้วนตรวจพบอาการทางประสาท หรืออาการทางจิต ในช่วงเวลา 6 เดือนนับแต่ที่พวกเขาติดเชื้อ

อาการที่ตรวจพบมากที่สุด คือ ความวิตกกังวล (anxiety) คิดเป็น 17% รองลงมาคือ อารมณ์เปลี่ยนแปลง คิดเป็น 14% 

ถ้าเป็นผู้ป่วยที่รักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาล พบว่ามีอาการทางประสาทที่ค่อนข้างรุนแรง 

โอกาสเป็นโรคทางสมองอะไรบ้าง

อ้างอิงจากผลวิจัย ผู้ป่วยโควิด-19 มีโอกาสเกิดโรคทางสมอง 14 ชนิด รวมถึงอาการสำคัญ ๆ ดังนี้ 
(ในผู้ป่วยที่เคยพักรักษาตัวในโรงพยาบาลมาแล้ว)

- เลือดออกในสมอง / โอกาส 0.59 - 0.75%
- โรคหลอดเลือดในสมองตีบ  / โอกาส 2 - 10%
- โรคพาร์กินสัน  / โอกาส 0.082 - 0.14%
- โรคอาการแขนขาอ่อนแรงเฉียบพลัน (GBS)
- สมองเสื่อม / โอกาส 0.59 - 0.75%
- โรคจิต / โอกาส 1 - 40%
- อาการวิตกกังวล / โอกาส 17 - 39%
- โรคซึมเศร้า
- อารมณ์แปรปรวน

รัฐควรดูแล ‘จิตใจ’ ผู้ป่วยหลังรักษาหายแล้ว

“อัตราอาการทางจิตจะยิ่งรุนแรง ถ้าอาการป่วยโควิดเลวร้ายลง ผู้ป่วยที่ต้องรักษาตัวในโรงพยาบาล จะพบอาการป่วยทางสมองเพิ่มขึ้นถึง 39%” แม็กซีม ทาเควต นักวิจัยด้านจิตเวช มหาวิทยาลัยออกซฟอร์ด และผู้ร่วมเขียนผลการศึกษาฉบับนี้ กล่าว

ผลวิจัยนี้มีความสำคัญ เพราะจะช่วยให้รัฐบาลพิจารณามาตรการเพื่อดูแลผู้ติดเชื้อโควิดด้านอาการทางจิต หลังรักษาหายแล้ว

“ผลการวิจัยชี้ว่า โรคทางสมอง และความผิดปกติทางจิต จะเกิดขึ้นกับผู้ป่วยโควิด-19 มากกว่าผู้ป่วยไข้หวัดธรรมดา หรือการติดเชื้อทางระบบทางเดินหายใจทั่วไป...สิ่งที่เราต้องดูต่อไป คือ อะไรจะเกิดขึ้นอีกกับผู้ป่วยหลังผ่านไป 6 เดือนแล้ว”

โควิด-19 คือโรคทางสมองด้วย

นี่เป็นการศึกษาในสเกลที่ใหญ่มากที่สุดครั้งหนึ่ง โดยตรวจสอบประวัติสุขภาพอิเล็กทรอนิกส์ของผู้ป่วยโควิดมากกว่า 236,000 คน ส่วนใหญ่ในสหรัฐฯ 

เมื่อได้ข้อมูลมาแล้ว นักวิจัยเปรียบเทียบประวัติสุขภาพ ซึ่งรวมถึงข้อมูลทางจิตเวชด้วย เข้ากับประวัติสุขภาพของผู้ที่เคยป่วยด้วยอาการติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจอื่น ๆ ในช่วงเวลาเดียวกัน
ทีมวิจัยพบว่า ผู้ติดเชื้อโควิด-19 มีโอกาส 44% ที่จะเกิดอาการป่วยทางประสาทและทางจิต เมื่อเทียบกับคนเป็นไข้หวัด และยังมีโอกาสเพิ่ม 16% เมื่อเทียบกับโรคทางระบบทางเดินหายใจอื่น ๆ
ไม่เพียงเท่านั้น ยังพบว่าผู้ป่วยโควิด 50 คน ป่วยเป็นโรคหลอดเลือดสมองตีบด้วย หรือการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือดสมอง จนกระทบต่อการทำงานของสมอง

ไม่เสี่ยงป่วยโรคทางประสาทร้ายแรง

แต่ทีมวิจัยยืนกรานว่า โควิด-19 ไม่ได้เพิ่มโอกาสป่วยเป็นโรคทางประสาทในภาพรวม

“สำหรับโรคพาร์กินสัน และโรคอาการแขนขาอ่อนแรงเฉียบพลัน (Guillain-Barré syndrome)...ซึ่งเป็นอาการทางประสาท และมักเชื่อมโยงกับการติดเชื้อไวรัส แต่เราไม่พบว่า สองโรคนี้มีโอกาสเกิดเพิ่มขึ้นในผู้ป่วยโควิด-19” ทาเควต ชี้แจง

ดอกเตอร์ มุสะ ซามิ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านจิตเวช มหาวิทยาลัยน็อตติงแฮม มองว่า การวิจัยนี้สำคัญมาก เพราะเทียบเคียงประวัติผู้ป่วยได้มหาศาล

“นี่เป็นหลักฐานทางการแพทย์ที่ชัดเจนมาก เชื่อมโยงโควิด-19 กับอาการทางจิตเวชและทางประศาสตร์...นี่เป็นหัวข้อที่สำคัญ ที่นิยามได้ว่า โควิด-19 เป็นโรคทางสมองด้วย” 

หลักฐานมากมายว่า โควิดกระทบสมอง

ดอกเตอร์ซามิ มองต่อว่า ควรวิจัยต่อถึงผลกระทบต่อสมองและระบบประสาทที่เชื่อมโยงกับ “การต้องอาศัยในโรงพยาบาลอย่างยาวนาน ซึ่งคุณลักษณะการป่วยของโควิด-19 อาจมีส่วนเกี่ยวข้องด้วย”

เคยมีผลการศึกษาที่คล้ายกันมาแล้ว แต่ในขนาดที่เล็กกว่ามาก โดยเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ทีมวิจัยพบว่า ผู้ป่วยโควิด 381 คน ที่ได้รับการรักษาที่โรงพยาบาลในกรุงโรมของอิตาลี มีโอกาส 30% ที่จะป่วยเป็น ‘ภาวะป่วยทางจิตจากเหตุการณ์รุนแรง’ หรือ PTSD หลังรักษาหายแล้ว

ส่วนผลการวิจัยในเดือนธันวาคมปีที่แล้ว พบว่า โควิด-19 ก่อให้เกิดอาการประเภทลมชัก และการเคลื่อนไหวร่างกายที่ผิดปกติด้วย 

เรื่อง: ทศพล ชัยสัมฤทธิ์ผล
ภาพ: Adrian Swancar