ทำไมฤดูหนาวมืดเร็วกว่าฤดูอื่น? ปรากฏการณ์ที่เกิดจากแกนโลกเอียง

ผู้คนจำนวนมากมักรู้สึกได้ว่าเมื่อย่างเข้าสู่ฤดูหนาว ท้องฟ้าจะมืดเร็วกว่าปกติ โดยเฉพาะในประเทศที่ตั้งอยู่ในซีกโลกเหนือ ความเปลี่ยนแปลงนี้เห็นได้ชัดเจนอย่างมาก ขณะที่ประเทศเขตร้อนใกล้เส้นศูนย์สูตร เช่น ไทย อาจสังเกตความต่างได้เพียงเล็กน้อยเท่านั้น

สาเหตุสำคัญของการที่ฤดูหนาวมืดเร็วกว่าฤดูอื่น เกิดจาก “มุมเอียงของแกนโลก” และ “การโคจรรอบดวงอาทิตย์” นั่นเอง โลกไม่ได้ตั้งตรงแบบสมบูรณ์ แต่เอียงทำมุมประมาณ 23.5 องศา เมื่อโลกหมุนรอบดวงอาทิตย์แต่ละปี ซีกโลกหนึ่งจะเอียงเข้าหาดวงอาทิตย์ ขณะที่อีกซีกจะเอียงออก ส่งผลให้ปริมาณแสงอาทิตย์ที่ตกกระทบผิวโลกแตกต่างกันในแต่ละช่วงเวลา และนำไปสู่การเกิดฤดูกาล

ในช่วงฤดูหนาวของซีกโลกเหนือ โลกจะเอียงห่างจากดวงอาทิตย์ ทำให้ดวงอาทิตย์อยู่ต่ำใกล้ขอบฟ้ามากขึ้น แสงที่ตกกระทบจึงน้อยลง ส่งผลให้ ช่วงเวลากลางคืนยาวนานกว่ากลางวันอย่างชัดเจน อุณหภูมิจึงลดต่ำตามไปด้วยเพราะได้รับพลังงานจากดวงอาทิตย์น้อยลง ตรงกันข้ามกับฤดูร้อนที่โลกเอียงเข้าหาดวงอาทิตย์ ทำให้ช่วงกลางวันยาวกว่า อากาศร้อน และได้รับแสงแดดอย่างเต็มที่

แม้ประเทศไทยจะไม่ได้อยู่ในละติจูดสูงเช่นประเทศยุโรปหรืออเมริกาเหนือ แต่ด้วยตำแหน่งที่อยู่เหนือเส้นศูนย์สูตรเล็กน้อย ทำให้ในช่วงฤดูหนาวก็ยังสามารถสัมผัสได้ว่า “ฟ้ามืดเร็วขึ้น” เมื่อเทียบกับฤดูอื่น อย่างไรก็ดี ความแตกต่างนี้ไม่ถึงขั้นมีผลกระทบต่อวิถีชีวิตประจำวันมากนัก เทียบไม่ได้กับปรากฏการณ์กลางวันสั้น–กลางคืนยาวในประเทศแถบซีกโลกเหนือ

ฤดูหนาวจึงไม่ได้เพียงนำอากาศเย็นมาเท่านั้น แต่ยังเป็นผลลัพธ์ทางดาราศาสตร์ที่สะท้อนความซับซ้อนของการโคจรและการเอียงของโลก ซึ่งกำหนดจังหวะเวลาของแสงและเงาที่เราพบเห็นในแต่ละวันด้วย