"เรา" คือส่วนหนึ่งของวิกฤต? เปิดมุมชีวิต "คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน" สะท้อนปัญหาขยะล้นเมือง

ทีมข่าว TNN หวังว่าบทความนี้จะช่วยสร้างการตระหนักรู้และการเปลี่ยนแปลงทัศนคติของสังคมต่อกลุ่มแรงงานเหล่านี้

วิกฤตขยะเป็นปัญหาใหญ่ที่ส่งผลกระทบต่อหลายๆ ประเทศทั่วโลก หนึ่งในกลุ่มคนที่ต้องเผชิญกับปัญหานี้โดยตรงคือ ‘คนเก็บขยะ’ กลุ่มคนที่มักถูกมองข้ามและไม่ค่อยได้รับการยกย่องจากสังคม แต่ทว่ามีบทบาทสำคัญในการจัดการขยะ

‘คนเก็บขยะ’ มีบทบาทสำคัญในการจัดการขยะ พวกเขารับผิดชอบในการเก็บขยะจากถนน บ้านเรือน และสถานประกอบการต่างๆ นำไปยังสถานที่จัดการขยะ การทำงานของพวกเขาช่วยให้สภาพแวดล้อมในชุมชนสะอาดและปลอดภัยขึ้น

คนเก็บขยะมักเผชิญกับปัญหาต่างๆ ในการทำงาน

‘คนเก็บขยะ’ ต้องทำงานในสภาพแวดล้อมที่ยากลำบากและเสี่ยงต่ออันตราย พวกเขาต้องเผชิญกับขยะที่สกปรก เต็มไปด้วยเชื้อโรค และอาจมีอันตรายจากสารเคมี การสัมผัสกับสภาพแวดล้อมที่เป็นอันตรายเช่นนี้อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้คนเก็บขยะมีความเสี่ยงสูงต่อการเป็นโรคทางระบบหายใจ โรคผิวหนัง และโรคมะเร็ง ซึ่งส่งผลกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพชีวิตของพวกเขา

นอกจากนี้ ‘คนเก็บขยะ’ มักได้รับค่าจ้างที่ต่ำ ไม่มีสวัสดิการที่เพียงพอ และต้องทำงานหนัก ทำให้พวกเขามีความยากลำบากในการจัดการชีวิตประจำวัน ขาดความมั่นคงทางเศรษฐกิจ และไม่สามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีคุณภาพ สิ่งเหล่านี้ส่งผลต่อศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของพวกเขา เนื่องจากสังคมมักมองว่าคนเก็บขยะเป็นคนชั้นต่ำและไร้ค่า

กวาดถนน-เก็บขยะ "งานหนัก" เงินน้อย "เสี่ยงตาย" บนท้องถนน

บทความนี้ขอมุ่งเน้นไปที่ ชีวิตบนความเสี่ยง ของ ‘คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน’  ซึ่งเป็น โซ่ข้อสุดท้าย ที่เชื่อมต่อกับประชาชน  พวกเขาทำงานหนักเพื่อรักษาความสะอาดของเมืองหลวง  แต่ได้รับ เงินเดือนน้อย และ ขาดสวัสดิการ ที่เพียงพอ  ยิ่งไปกว่านั้น  พวกเขายังเผชิญกับ ความเสี่ยงจากอุบัติเหตุ อยู่เสมอ

ชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร  เคยกล่าวถึงความสำคัญของการดูแลลูกจ้างที่เป็นผู้น้อย เงินเดือนน้อย ซึ่งเป็นโซ่ข้อสุดท้ายที่เชื่อมเราเข้ากับประชาชน หากพวกเขาไม่มีกำลังใจไปทำงานให้ประชาชน นโยบายดีก็ไม่สามารถทำให้ดีขึ้นได้ 

ปัจจุบัน กรุงเทพมหานครมีลูกจ้างประจำและลูกจ้างชั่วคราวทั้งสิ้น 28,122 ราย โดยเป็นลูกจ้างประจำ 17,901 ราย แบ่งเป็นด้านเก็บขนมูลฝอย 7,489 ราย กวาด 6,029 ราย สวนสาธารณะ 3,492 ราย และสิ่งปฏิกูล 891 ราย และลูกจ้างชั่วคราว 10,221 ราย แบ่งเป็นด้านเก็บขนมูลฝอย 3,710 ราย กวาด 3,811 ราย สวนสาธารณะ 2,096 ราย และสิ่งปฏิกูล 604 ราย

ในส่วนของค่าตอบแทน พนักงานทั่วไป (เก็บขนมูลฝอย) มีเงินเดือนเริ่มต้นที่ 8,690 บาทต่อเดือน และกรณีใช้เครื่องจักรเบาหรือขับรถ มีเงินเดือนเริ่มต้นที่ 9,400 บาทต่อเดือน ส่วนอาสาสมัครงานบริการสาธารณะประเภทชักลากมูลฝอยในชุมชนได้รับค่าตอบแทน 150 บาทต่อวัน โดยปฏิบัติงาน 15 วันต่อเดือน คิดเป็นค่าตอบแทน 27,000 บาทต่อปี

ลูกจ้างชั่วคราว จะได้รับสวัสดิการพื้นฐานจากกองทุนประกันสังคม เช่น การดูแลรักษาพยาบาลเมื่อเจ็บป่วยหรือประสบอุบัติเหตุ และสามารถเบิกค่ารักษาพยาบาลให้แก่ครอบครัวได้ ขณะที่ลูกจ้างประจำจะมีสวัสดิการเหมือนข้าราชการ โดยเงินเดือนสูงสุดอยู่ที่ 21,000 บาท และหากเสียชีวิตจะได้รับเงินค่าทำศพ 3 เท่าของเงินเดือนสุดท้าย

นอกจากเรื่องค่าตอบแทนและสวัสดิการแล้ว ลูกจ้างชั่วคราวยังมีโอกาสก้าวหน้าในการทำงาน โดยสามารถเลื่อนขั้นเป็นลูกจ้างประจำได้ หากมีความประพฤติที่ดี ขยันหมั่นเพียร และมีอายุงานตามที่กำหนด 

สถิติสะท้อน "ความเสี่ยง" พนักงาน ‘เก็บขยะ-กวาดขยะ’ เสียชีวิตเฉลี่ยปีละ 1 คน 

ข้อมูลจากสำนักงานจัดการมูลฝอยและสิ่งปฏิกูล สำนักสิ่งแวดล้อม กรุงเทพมหานคร (กทม.) เผยถึงสถิติการเสียชีวิตของเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานด้านการรักษาความสะอาดของเมือง ซึ่งเป็นประเด็นที่น่าเป็นห่วงและน่ากังวล

ในช่วงปี 2557 - 2560 พบว่ามีพนักงานของกทม. ที่เสียชีวิตระหว่างการปฏิบัติหน้าที่เฉลี่ยปีละ 4 ราย ซึ่งถือเป็นจำนวนที่สูงมาก ทั้งนี้ในช่วงปี 2560 - 2565 อัตราการเสียชีวิตได้ลดลงเหลือเฉลี่ยปีละ 1 ราย แต่ก็ยังถือว่าเป็นตัวเลขที่น่ากังวล

ที่น่าสนใจยิ่งไปกว่านั้น ในปี 2565 พบว่ามีพนักงานเก็บขยะเสียชีวิตถึง 3 คน ซึ่งถือเป็นจำนวนที่สูงมากเช่นกัน และสะท้อนให้เห็นถึงความเสี่ยงและอันตรายที่พนักงานกวาดถนนและเก็บขยะต้องเผชิญในการปฏิบัติหน้าที่

สถิติการสูญเสียชีวิตดังกล่าวสะท้อนถึงความเสี่ยงและอันตรายที่เจ้าหน้าที่เหล่านี้ต้องเผชิญขณะปฏิบัติหน้าที่ ซึ่งเป็นปัญหาที่ต้องได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน เพื่อให้พนักงานกวาดถนนและพนักงานเก็บขยะสามารถปฏิบัติงานได้อย่างปลอดภัยและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

ชะลอความเร็ว ขับขี่ด้วยความระมัดระวัง ให้ความสำคัญกับชีวิต

'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' คือกลุ่มอาชีพที่มีความเสี่ยงสูงในการปฏิบัติงาน โดยเฉพาะเรื่องการจราจรและการเกิดอุบัติเหตุ เนื่องจากพวกเขาต้องทำงานอยู่กลางถนนสาธารณะ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการจราจรคับคั่งและมีความเสี่ยงสูง

ดังนั้น ประชาชนผู้ใช้รถใช้ถนนควรมีส่วนร่วมในการช่วยสร้างความปลอดภัยให้กับ 'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' โดยการชะลอความเร็วและขับขี่ด้วยความระมัดระวัง เพื่อลดโอกาสการเกิดอุบัติเหตุ และให้ความสำคัญต่อชีวิตของพวกเขาเสมอ

การร่วมกันปฏิบัติเช่นนี้ จะช่วยลดความเสี่ยงและอันตรายที่อาจเกิดขึ้นกับ 'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' ซึ่งถือเป็นบุคลากรที่มีความสำคัญต่อการรักษาความสะอาดและสิ่งแวดล้อมของเมืองให้ยังคงอยู่ในสภาพที่ดี

ย้อนดูปริมาณขยะมูลฝอยในกรุงเทพมหานคร

จากข้อมูลของกรมควบคุมมลพิษ กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม  ปริมาณขยะมูลฝอยที่กรุงเทพมหานครจัดเก็บมีแนวโน้ม เพิ่มสูงขึ้น อย่างต่อเนื่อง โดยในปี 2566 มีปริมาณขยะมูลฝอยที่ เกิดขึ้น ทั้งหมด 4.46 ล้านตัน

ปี พ.ศ. 2566

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น: 4.46 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์: 1.30 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดถูกต้อง: 3.16 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดไม่ถูกต้อง: 0.00 ล้านตัน

ปี พ.ศ. 2565

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น: 4.43 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์: 1.28 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดถูกต้อง: 3.15 ล้านตัน

ปี พ.ศ. 2564

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น: 4.40 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์: 1.26 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดถูกต้อง: 3.14 ล้านตัน

ปี พ.ศ. 2563

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น: 3.48 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์: 1.06 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดถูกต้อง: 2.42 ล้านตัน

ปี พ.ศ. 2562

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่เกิดขึ้น: 3.70 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่นำกลับมาใช้ประโยชน์: 1.14 ล้านตัน

·ปริมาณขยะมูลฝอยที่ถูกกำจัดถูกต้อง: 2.56 ล้านตัน

งานเก็บขนและกำจัดขยะมูลฝอยในกทม. ตกอยู่ภายใต้ความรับผิดชอบของพนักงานกวาดขยะและพนักงานเก็บขยะ ซึ่งเป็นกลุ่มอาชีพที่มีความสำคัญต่อการรักษาความสะอาดและสิ่งแวดล้อมของเมือง พวกเขาทำงานอย่างหนักเพื่อเก็บกวาดขยะอย่างสม่ำเสมอ ทั้งในย่านชุมชน ถนนสาธารณะ และพื้นที่อื่นๆ ที่มีการสะสมของขยะ

การคัดแยกขยะ: ก้าวเล็กๆ ที่ช่วยให้คนเก็บขยะมีภาระน้อยลง

ในยุคที่ปัญหาขยะกลายเป็นวิกฤตระดับโลก 'คนเก็บขยะ' มีบทบาทสำคัญในการจัดการปัญหานี้  อย่างไรก็ตาม ประชาชนสามารถร่วมแบ่งเบาภาระของคนเก็บขยะได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมอย่างง่ายๆ นั่นคือ 'การคัดแยกขยะ'

เมื่อเราคัดแยกขยะก่อนทิ้ง จะส่งผลให้คนเก็บขยะสามารถปฏิบัติหน้าที่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ลดความเสี่ยงจากการสัมผัสกับขยะที่อาจเป็นอันตราย และมีเวลาเพื่อดูแลสุขภาพของตัวเองมากขึ้น

นอกจากนี้ การคัดแยกขยะ ยังส่งผลดีต่อสิ่งแวดล้อมโดยรวมด้วย เพราะขยะที่ถูกคัดแยกสามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ ช่วยลดปริมาณขยะที่ต้องกำจัด และลดการใช้ทรัพยากรธรรมชาติ

การปรับตัวเพียงเล็กน้อยของเราสามารถช่วยให้คนเก็บขยะทำงานได้ง่ายขึ้น และได้รับการดูแลคุ้มครองอย่างที่ควรจะเป็น นับเป็นก้าวเล็กๆ ที่จะนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงที่ยิ่งใหญ่ในอนาคต

ร่วมเปลี่ยนมุมมอง ส่งรอยยิ้ม ยกย่อง 'คนเก็บขยะ' พลังสำคัญสร้างเมืองน่าอยู่

ประชาชนสามารถเปลี่ยนมุมมองในการมองเห็น 'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' โดยมองว่าพวกเขาเป็นบุคคลที่มีความสำคัญและมีบทบาทต่อสังคม ด้วยการยกย่อง ให้ความเคารพ และทักทายพวกเขาด้วยรอยยิ้ม อีกทั้งหลีกเลี่ยงการดูถูก เหยียดหยาม หรือใช้คำพูดที่ไม่เหมาะสม

ประชาชนสามารถสนับสนุนการทำงานของ 'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' ได้ โดยการคัดแยกขยะ รีไซเคิล และทิ้งขยะให้ถูกต้อง เพื่อลดภาระงานและความเสี่ยงของพวกเขา รวมถึงการบริจาคสิ่งของจำเป็น เช่น เสื้อผ้า อาหาร หรือน้ำดื่ม

นอกจากนี้ ประชาชนยังสามารถร่วมกิจกรรมจิตอาสา ช่วยเหลือ และทำความสะอาดพื้นที่สาธารณะ เพื่อแสดงให้เห็นถึงความใส่ใจและให้คุณค่ากับ 'คนเก็บขยะ-คนกวาดถนน' ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการรักษาสภาพแวดล้อมและความสะอาดของเมือง

ภาพ : กทม.