ผู้เชี่ยวชาญยันทุ่นระเบิดของกัมพูชาเป็นของใหม่

รอยเตอร์รายงานว่า ผู้เชี่ยวชาญอิสระด้านทุ่นระเบิด 4 คน ที่รอยเตอร์ได้ขอให้วิเคราะห์ประเมินภาพถ่ายของทุ่นระเบิด PMN-2 ที่รอยเตอร์ได้เข้าถึงข้อมูลจากกองทัพไทยและที่รอยเตอร์ได้ถ่ายไว้เองจากการลงพื้นที่เอง ระบุว่า ทุ่นระเบิดดังกล่าวเป็นของใหม่ที่เพิ่งถูกวาง 

แอนดรู เวียน สมิธ (Andrew Vian Smith) ผู้เชี่ยวชาญอิสระที่มีฐานอยู่ในสหราชอาณาจักร กล่าวว่า สภาพของ PMN-2 ในภาพที่ถ่ายโดยกองทัพไทยและรอยเตอร์เหล่านั้น พบว่าทุ่นระเบิดไม่ได้อยู่ในดินนานเกินกว่าเวลาเพียงไม่กี่เดือน 

สมิธชี้ต่อไปว่า หากเป็นทุ่นระเบิด PMN-2 เก่าที่ถูกวางนานแล้ว จะมีสัญญาณของความเก่า  คือปลอกด้านนอกทุ่นระเบิดซึ่งเป็นพลาสติดอ่อน จะเปราะขาดไปตามกาลเวลา ทุ่นระเบิดยังมีจานที่ทำจากยาง หากอยู่ในดินนาน ๆ ยางจะสกปรกอย่างรวดเร็ว เพราะมีเศษดินเข้าไปอุดตามร่องรูต่าง ๆ

ส่วน Yeshua Moser-Puangsuwan ผู้เชี่ยวชาญจาก Landmine Monitor ของกลุ่มรณรงค์การห้ามใช้ทุ่นระเบิด ที่มีชื่อว่า International Campaign to Ban Landmines สำนักใหญ่อยู่ในเจนีวา ชี้ว่า ทุ่นระเบิดต่าง ๆ ในภาพที่เห็นนั้น ยังไม่ได้มีรากไม้หรือพืชขึ้นปกคลุม ซึ่งมักจะเกิดขึ้นหากทุ่นระเบิดถูกวางมานาน

Yeshua Moser-Puangsuwan กล่าวด้วยว่า ถ้าหากกัมพูชาใช้ทุ่นระเบิดสังหารบุคคล PMN-2 ดังกล่าวจริง ทั้งที่ทุ่นระเบิดชนิดนี้ได้สังหารหรือทำให้พิการต่อชาวกัมพูชามาแล้วนับหมื่นนับแสนคนตั้งแต่ปี 1979 จะนับเป็นการกลับลำของกัมพูชาอย่างน่าผิดหวัง หลังจากที่กัมพูชาได้วางตำแหน่งตัวเองว่า เป็นผู้ต่อต้านทุ่นระเบิดชนิดนี้ทั่วโลกมานานหลายทศวรรษ และทุ่มลงทุน 1,000 ล้านดอลลาร์ คิดเป็นเงินไทยกว่า 32,000 ล้านดอลลาร์ ด้วยเงินบริจาคที่ได้รับจากต่างชาติ ในปฏิบัติการเก็บกู้ทุ่นระเบิดมานานตลอด 30 ปีที่ผ่านมา

อย่างไรก็ตาม ทางนักวิเคราะห์เหล่านั้นไม่สามารถระบุจากภาพที่เห็นได้ว่า ใคร เป็นผู้วางทุ่นระเบิด

ทางกระทรวงต่างประเทศไทยระบุว่า ผลการสอบสวนยืนยันว่า ทุ่นระเบิดที่ทำให้ทหารไทยต้องรับบาดเจ็บพิการไปหลายนายนั้น เป็นทุ่นระเบิด PMN-2 ที่เพิ่งวางใหม่

รอยเตอร์รายงานว่า ไทยเป็นพันธมิตรสหรัฐฯ มายาวนาน ไทยจึงไม่ได้เข้าถึงทุ่นระเบิดชนิดนี้ ที่มีกำเนิดมากจากอดีตสหภาพโซเวียตซึ่งปัจจุบันเป็นรัสเซีย ได้อย่างกว้างขวาง และไทยยืนยันว่า ไม่เคยใช้ทุ่นระเบิด PMN-2

ฝ่ายกัมพูชา โดย ลี ธุจ (Ly Thuch) รองประธานคนที่ 1 ของหน่วยปฏิบัติการเก็บกู้และช่วยเหลือเหยื่อจากทุ่นระเบิดกัมพูชา หรือ CMAA ของรัฐบาลกัมพูชา ซึ่งรายงานตรงถึงนายกรัฐมนตรีฮุน มาเนตของกัมพูชา ระบุว่า อาศัยภาพเพียงอย่างเดียวไม่อาจพิสูจน์หรือสรุปเรื่องอายุของทุ่นระเบิดที่วางได้ และชี้ว่า การสึกกร่อนของดิน และการเกิดน้ำท่วม ซึ่งอาจเคลื่อนย้ายพืชที่ขึ้นคลุมทุ่นระเบิดให้หายไป อาจทำให้ทุ่นระเบิดเก่า ดูเหมือนใหม่ได้ นอกจากนี้ ธุจระบุว่า ไม่มีหลักฐานที่ยืนยันได้ว่า มีการเก็บสต็อคทุ่นระเบิดในพื้นที่ หรือมีการใช้ทุ่นระเบิดที่ไม่ได้รับอนุญาตในพื้นที่เกิดเหตุระเบิดของทุ่นระเบิด

ส่วน CMAA ซึ่งมีหน้าที่ดูแลการเก็บกู้ทุ่นระเบิดของกัมพูชา บอกกับรอยเตอร์ว่า การสรุปใด ๆ เกี่ยวกับเหตุระเบิดจากทุ่นระเบิดชายแดนไทย-กัมพูชานั้น จะสามารถสรุปได้ ก็ด้วยการสอบสวนโดยฝ่ายที่ 3 ที่ไม่ลำเอียงเท่านั้น และกองทัพกัมพูชาไม่มีคลังเก็บทุ่นระเบิดสังหารบุคคล

ส่วนกระทรวงกลาโหมรัสเซียไม่ได้ให้คำตอบในเรื่องนี้ตามที่รอยเตอร์ได้สอบถามไป แต่รัสเซียได้หยุดผลิตทุ่นระเบิดชนิด PMN-2 นี้มานานแล้วตั้งแต่ปลายทศวรรษ 1990

ทั้งนี้ กองทัพไทยได้ให้รอยเตอร์เข้าถึงคลิปวีดิโอหลายคลิปและภาพถ่ายหลายภาพของกองทัพไทย ที่ถ่ายมาจากปฏิบัติการเก็บกู้ทุ่นระเบิด PMN-2 โดยทหารไทยในบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคมที่ผ่านมา ซึ่งเป็นบริเวณที่เกิดเหตุทหารไทยเหยียบทุ่นระเบิดและต้องบาดเจ็บหนักสูญเสียเท้า กองทัพไทยยังให้รอยเตอร์เข้าถึงสถานที่เกิดเหตุระเบิดของทุ่นระเบิดบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาอีกแห่งหนึ่ง ที่เกิดขึ้นในวันที่ 23 กรกฎาคมที่ผ่านมาด้วย

ในเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา รอยเตอร์ได้ลงพื้นที่แนวหน้าของหน่วยทหารไทยหลายหน่วย และได้เก็บภาพสะเก็ดระเบิดที่ทหารไทยได้เก็บกู้มาจากเหตุระเบิดของทุ่นระเบิดทั้ง 2 เหตุการณ์ข้างต้น รอยเตอร์ยังได้เก็บภาพทุ่นระเบิดอีกหลายสิบภาพที่ทางไทยระบุว่า เก็บกู้มาได้ตามแนวชายแดนไทย-กัมพูชา

รอยเตอร์ได้ตรวจสอบชุดข้อมูล (metadata) ของภาพ 7 ภาพจากภาพทั้งหมดที่ได้รับมา ซึ่งถ่ายในช่วงเวลาเดียวกับที่ไทยกำลังปฏิบัติการเก็บกู้ทุ่นระเบิดตามแนวชายแดนไทย-กัมพูชาระหว่างวันที่ 18-23 กรกฎาคมที่ผ่านมา และมีการบันทึกลงในเอกสารทางการทหารของไทย 2 ฉบับที่ไม่ได้ลงวันที่ เกี่ยวกับทุ่นระเบิดที่พบบริเวณชายแดนไทย-กัมพูชาที่รอยเตอร์ได้เห็นภาพ แต่ชุดข้อมูลเหล่านั้นมิได้รวมถึงข้อมูลตำแหน่งที่ตั้ง และรอยเตอร์ไม่สามารถยืนยันอย่างอิสระได้ว่า ภาพเหล่านั้นถ่ายจากที่ใด.