พระราชประวัติ สมเด็จพระพันปีหลวง แม่ของแผ่นดินไทย

พระราชประวัติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง

สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ทรงเป็นพระนางผู้เปี่ยมด้วยพระเมตตาและพระราชจริยวัตรอันงดงาม ทรงประกอบพระราชกรณียกิจนานัปการเพื่อประชาชนชาวไทยตลอดระยะเวลากว่าครึ่งศตวรรษ

พระราชสมภพและราชสกุล

พระองค์ทรงพระราชสมภพเมื่อวันศุกร์ที่ 12 สิงหาคม พุทธศักราช 2475 ณ กรุงเทพมหานคร มีพระนามเดิมว่า หม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร เป็นพระธิดาองค์ใหญ่ใน พลเอก พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ (หม่อมเจ้านักขัตรมงคล กิติยากร) และ หม่อมหลวงบัว กิติยากร (ราชสกุลเดิม สนิทวงศ์)

พระนาม “สิริกิติ์” มีความหมายว่า “ศรีแห่งกิติยากร” พระราชทานโดยสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ซึ่งทรงเอ็นดูในฐานะหลานรัก

การศึกษาในประเทศและต่างประเทศ

ทรงเริ่มการศึกษาชั้นต้นที่โรงเรียนราชินี ต่อมาเมื่อพระราชบิดาได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตประจำประเทศอังกฤษ และประเทศเดนมาร์ก พระองค์จึงได้ตามเสด็จไปศึกษาต่อ ณ ประเทศต่าง ๆ ในยุโรป

เมื่อพระชนม์เพียง 15 พรรษา ทรงตามเสด็จพระราชบิดาไปดำรงตำแหน่งทางการทูต ณ กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ทรงได้พบกับสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช เมื่อครั้งเสด็จไปทรงศึกษาต่อที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์

การอภิเษกสมรสและบทบาทราชินีคู่พระบารมี

วันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2493 ทรงเข้าพิธีอภิเษกสมรสกับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ก่อนพิธีบรมราชาภิเษกเพียง 5 วัน และเสด็จกลับประเทศไทยพร้อมกันเพื่อเริ่มต้นภาระกิจในฐานะ “สมเด็จพระราชินีแห่งประเทศไทย”

ต่อมาในปี พ.ศ. 2499 เมื่อในหลวงรัชกาลที่ 9 ทรงผนวช พระองค์ทรงได้รับโปรดเกล้าฯ ให้เป็นผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ และในปีเดียวกันนั้น ได้รับการสถาปนาเป็น “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ”

ภายหลังในปี พ.ศ. 2562 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระบรมราชโองการเฉลิมพระนามาภิไธยว่า “สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง” อันหมายถึงพระราชฐานะอันทรงเกียรติในฐานะพระมารดาแห่งในหลวงรัชกาลที่ 10

พระราชจริยวัตรและพระราชกรณียกิจสำคัญ

ตลอดระยะเวลาที่ทรงดำรงตำแหน่ง สมเด็จพระบรมราชินีนาถทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจนานัปการ ทั้งด้านเศรษฐกิจ วัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม โดยเฉพาะ “โครงการศิลปาชีพ” ที่ทรงก่อตั้งขึ้นเพื่อให้ราษฎรมีอาชีพและรายได้อย่างยั่งยืน

พระองค์ยังทรงมีพระปณิธานแน่วแน่ในการอนุรักษ์ผ้าไหมไทยและศิลปหัตถกรรมพื้นบ้าน ทรงเป็นแรงบันดาลใจให้วงการแฟชั่นไทยเผยแพร่ความงดงามของภูมิปัญญาท้องถิ่นสู่สากล

พระอาการประชวรและการเสด็จสวรรคต

วันที่ 17 ตุลาคม พ.ศ. 2568 สำนักพระราชวังเผยแพร่ข่าวพระอาการประชวรจากภาวะติดเชื้อในกระแสพระโลหิต คณะแพทย์ถวายการรักษาอย่างใกล้ชิด กระทั่งวันที่ 24 ตุลาคม พ.ศ. 2568 สมเด็จพระบรมราชชนนีพันปีหลวงเสด็จสวรรคตด้วยพระอาการสงบ สิริพระชนมพรรษา 93 พรรษา

พระราชประวัติของสมเด็จพระพันปีหลวงเป็นดั่งบทบันทึกแห่งความจงรักภักดี ความอดทน และพระเมตตาอันยิ่งใหญ่ต่อแผ่นดินไทย พระองค์จะทรงเป็นแรงบันดาลใจนิรันดร์ให้พสกนิกรดำรงตนด้วยความพอเพียงและกตัญญูต่อแผ่นดิน