ความเห็นอกเห็นใจเพื่อนมนุษย์สร้างจากอะไร ทำไมแต่ละคนรู้สึกไม่เท่ากัน

ความเห็นอกเห็นใจนในเพื่อมนุษย์ด้วยกัน มักถูกรวมเข้าไปอยู่ในส่วนหนึ่งของการเป็น "คนดี" แต่ก็ใช่ว่าในเหตุการณ์เดียวกัน ทุกคนที่อยู่ตรงนั้นจะสามารถรู้สึก "เห็นอกเห็นใจ" ได้เท่ากันกัน แล้วความรู้สึกนี้ จริงๆ แล้วมันถูกสร้างขึ้นมาจากอะไร ทำไมเราถึงรู้สึกได้ไม่เท่ากัน?

เพจ สาระสมองกับ อจ.หมอสุรัตน์ โดย ผศ.นพ.สุรัตน์ ตันประเวช ให้ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการสร้างความรู้สึกเห็นอกเห็นใจของมนุษย์ โดยระบุว่า 

มีงานวิจัย เกี่ยวกับ ความเห็นอกเห็นใจ สร้างได้อย่างไร 

“Reward Association With Mental States Shapes Empathy and Prosocial Behavior” โดย Yi Zhang และคณะ ตีพิมพ์ใน Psychological Science

การเป็นคนดี ส่วนหนึ่งคือความเห็นอกเห็นใจ 

ทฤษฎีการเรียนรู้แบบเชื่อมโยง (associative learning) เสนอว่า มนุษย์สามารถเชื่อมโยงสิ่งกระตุ้นทางสังคม เช่น รอยยิ้ม เข้ากับรางวัลส่วนตัว ที่เป็นความสุขที่เกิดขึ้น คนดีจึงรู้สึกดีเมื่อผู้อื่นเจริญรุ่งเรือง 

วิธีการทดลอง

ผู้เข้าร่วมดูตัวละครการ์ตูนที่เผชิญกับเหตุการณ์ประจำวัน ทั้งที่ดีและร้าย เช่น เล่นกับสุนัข หรือหกล้มจากจักรยาน

หลังจากแต่ละฉาก ผู้เข้าร่วมจะเห็นตัวเลขบนหน้าจอเพิ่มขึ้นหรือลดลง เพื่อแสดงถึงกำไรหรือขาดทุนของตนเอง

เมื่อเวลาผ่านไป ผู้ที่ได้กำไรพร้อมกับช่วงเวลาที่ตัวละครมีความสุข จะเริ่มเชื่อมโยงอารมณ์ของตัวละครกับรางวัล

ต่อมา เมื่อได้ดูฉากใหม่กับตัวละครเดิม ผู้เข้าร่วมกลุ่มนี้รายงานว่ารู้สึกเห็นอกเห็นใจมากขึ้น แม้ไม่มีรางวัลแล้ว พวกเขายังพยายามมากขึ้นเพื่อให้ได้รางวัลในขณะที่ดูฉากที่ตัวละครมีความสุข แสดงให้เห็นว่าความเชื่อมโยงทางอารมณ์มีแรงจูงใจจริง

ในการทดลองสุดท้าย ผู้เข้าร่วมเลือกบัตรของขวัญดิจิทัลให้ตัวละคร โดยรู้ว่าตัวละครชอบหรือไม่ชอบอะไร บางครั้งการเลือกบัตรของขวัญที่ตัวละครชอบทำให้คะแนนของผู้เข้าร่วมลดลง

ถึงอย่างนั้น กลุ่มที่เคยได้รับรางวัลจากการเห็นตัวละครมีความสุขก็ยังเลือกสิ่งที่ตัวละครชอบ หรืออย่างน้อยก็ลังเลมากขึ้นก่อนจะเลือกสิ่งตรงข้าม แม้จะต้องเสียคะแนน

ผลการวิจัย

ผลการวิจัยแสดงให้เห็นว่า “การเรียนรู้ทางอารมณ์” ไม่ได้แค่เปลี่ยนความรู้สึกเท่านั้น  แต่มันยังเปลี่ยนพฤติกรรมของเราด้วย

นักวิจัยอธิบายว่า นี่อาจเป็นเหตุผลว่าทำไมความเห็นอกเห็นใจจึงเกิดขึ้นง่ายในสภาพแวดล้อมที่เน้นการร่วมมือกัน เช่น ในห้องเรียน ครอบครัว หรือทีมงาน เพราะความสำเร็จของคนหนึ่งมักนำมาซึ่งผลดีต่อคนอื่นด้วย

แต่ถ้าอยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีการแข่งขันสูง ที่ความสำเร็จของคนหนึ่งแปลว่าอีกคนต้องเสียอะไรบางอย่าง  ความผูกพันทางอารมณ์แบบนี้จะเกิดขึ้นได้ยากกว่า

การจะฝึกฝนเด็ก หรือ คน ให้มีความเห็นอกเห็นใจนั้น สภาพแวดล้อมจึงสำคัญ