สเปนเสนองบ 400 ล้านยูโร หวังสานต่อกล้องโทรทรรศน์ยักษ์ TMT หลังทรัมป์ขอระงับงบประมาณ

รัฐบาลสเปนประกาศเสนอเงินสูงสุด 400 ล้านยูโร หรือ 471 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือ 15,207 ล้านบาท เพื่อสนับสนุนการก่อสร้างกล้องโทรทรรศน์ Thirty Meter Telescope (TMT) ที่อาจต้องยุติลง หลังรัฐบาลของโดนัลด์ ทรัมป์ เสนอให้ตัดงบประมาณโครงการจากมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (NSF) ในปีงบประมาณ 2026

ไดอานา โมแรนต์ รัฐมนตรีกระทรวงวิทยาศาสตร์ของสเปน กล่าวเมื่อวันที่ 23 กรกฎาคมว่า “สเปนต้องการและสามารถเป็นบ้านแห่งอนาคตของดาราศาสตร์ได้” พร้อมระบุว่าสเปนมีทั้งศักยภาพและเจตจำนงทางการเมืองในการสนับสนุนโครงการวิทยาศาสตร์ระดับโลกนี้

ก่อนหน้านี้กล้องโทรทรรศน์ TMT มีกำหนดสร้างบนภูเขาเมานาเคอาในฮาวาย ซึ่งเป็นแหล่งสังเกตการณ์ดาราศาสตร์ชั้นยอด แต่การก่อสร้างกลับล่าช้าและถูกต่อต้านจากชาวฮาวายพื้นเมืองที่ถือว่าภูเขาดังกล่าวเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ โดยมีผู้ประท้วงปิดล้อมตั้งแต่ปี 2014 ทำให้โครงการยังไม่สามารถเริ่มต้นได้จนถึงปัจจุบัน

การตัดงบจากสหรัฐฯ ยังเกิดขึ้นท่ามกลางการแข่งขันระหว่างโครงการกล้องโทรทรรศน์ขนาดยักษ์สองแห่ง ได้แก่ TMT และ Giant Magellan Telescope (GMT) ซึ่งกำลังสร้างในประเทศชิลี ทั้งสองโครงการมีเป้าหมายเสริมกันในการสังเกตซีกโลกเหนือและใต้ แต่ด้วยงบประมาณจำกัดเพียง 1,600 ล้านดอลลาร์ หรือ รัฐบาลสหรัฐฯ 51,669 ล้านบาท อาจเลือกสนับสนุนเพียงหนึ่งโครงการเท่านั้น

ในเอกสารงบประมาณระบุว่ากล้องโทรทรรศน์ GMT สามารถเข้าสู่ “ขั้นตอนการออกแบบขั้นสุดท้าย” โดยไม่ต้องใช้งบเพิ่มเติม ขณะที่กล้องโทรทรรศน์ TMT ไม่ได้รับอนุมัติให้เดินหน้าต่อ ซึ่งทำให้อนาคตของทั้งสองโครงการยังไม่แน่นอนทั้งหมด

ข้อเสนอจากรัฐบาลสเปนมุ่งหวังให้ย้ายโครงการกล้องโทรทรรศน์ TMT ไปสร้างบนเกาะลาปัลมา ในหมู่เกาะคานารี ซึ่งเป็นแหล่งสังเกตการณ์ทางดาราศาสตร์ที่มีชื่อเสียงเช่นกัน โดยโมแรนต์กล่าวว่า หากโครงการก่อสร้างเดินหน้าต่อ จะไม่เพียงสร้างกล้องโทรทรรศน์เท่านั้น แต่ยังสร้างงานที่มีทักษะสูง และกระตุ้นเศรษฐกิจของพื้นที่ในระยะยาว

ข้อเสนองบฯ FY26 ของทรัมป์ยังรวมถึงการระงับการดำเนินงานของกล้องโทรทรรศน์สุริยะที่ทรงพลังที่สุดในโลกอย่าง DKIST และอาจปิดหนึ่งในสองหอสังเกตการณ์คลื่นความโน้มถ่วง LIGO รวมถึงลดบุคลากรด้านวิทยาศาสตร์ของมูลนิธิวิทยาศาสตร์แห่งชาติ (NSF) จากกว่า 330,000 คน เหลือราว 90,000 คน