ฟินแลนด์สอนเด็กจับโป๊ะข่าวปลอมตั้งแต่อนุบาล หวังให้เด็กรู้เท่าทันสื่อ

ฟินแลนด์ ไม่เสียชื่อประเทศระบบการศึกษาดีที่สุดในโลก สอนให้เด็กรู้จักแยกแยะข่าวปลอมตั้งแต่ชั้นอนุบาล บรรจุหลักสูตรรู้เท่าทันสื่อ ในโรงเรียนทั่วประเทศ

ฟินแลนด์ อาจเป็นประเทศแรกของโลกเลยก็ว่าได้ ที่ต่อสู้กับข่าวปลอม หรือ Fake news ด้วยใช้บรรจุหลักสูตร "รู้เท่าทันสื่อ" ให้นักเรียนได้เรียนรู้กันอย่างจริงจัง ตั้งแต่ยังเด็ก เพื่อป้องกันการตกเป็นเหยื่อข่าวลวงต่างๆ

เป้าหมายคืออะไร 

ท่ามกลางข่าวสารปริมาณมหาศาลที่ไหลเข้าในฟีดโซเซียล ฟินแลนด์ ต้องการเตรียมเยาวชนของพวกเขาให้มีความรู้หรือทักษะที่เพียงพอ ในการสังเกตข่าวปลอม เข้าใจอคติของสื่อ และมีการวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสารที่พวกเขาได้รับอย่ามีเหตุผล 

เป็นที่มาของหลักสูตร "รู้เท่าทันสื่อ" ซึ่งเป็นไปตามนโยบายของรัฐบาล ซึ่งเริ่มต้นขึ้นเมื่อปี 2013 และฉบับปรับปรุงในปี 2019 กำหนดว่า การรู้เท่าทันสื่อจะถูกบูรณาการเข้ากับการเรียนการสอนครอบคลุมทุกวิชาตลอดการศึกษาไปจนจบชั้นมัธยมปลาย

อันเดอร์ส อัดเลอร์ครอยท์ซ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการของฟินแลนด์ กล่าวว่า การรู้เท่าทันสื่อเป็นสิ่งจำเป็นในการสร้างความเข้มแข็งทางสังคม และฟินแลนด์ตระหนักถึงสิ่งนี้ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ 

สอนอย่างไร

ในห้องเรียนทั่วประเทศ นักเรียนจะได้มีส่วนร่วมในแบบฝึกหัดต่างๆ เช่น การวิเคราะห์วิดีโอ TikTok การตั้งคำถามถึงแรงจูงใจเบื้องหลังพาดหัวข่าว และการตัดต่อภาพเพื่อดูว่าข้อมูลสามารถถูกบิดเบือนได้ง่ายเพียงใด 

ขณะเดียวกัน ครูผู้สอนทุกวิชา จะได้รับการอบรมให้นำการศึกษาด้านสื่อมาบูรณาการกับบทเรียน เพื่อให้นักเรียนได้พัฒนาทักษะในการคิดวิเคราะห์บรรดาสื่อต่างๆ ที่อยู่รอบตัวของพวกเขา

ยกตัวอย่างเช่น ในวิชาคณิตศาสตร์ นักเรียนจะได้เรียนรู้ว่าการโกหกด้วยสถิตินั้นง่ายเพียงใด หรือ ในวิชาศิลปะ นักเรียนจะได้รู้ว่า ความหมายที่อยู่ภาพๆ หนึ่ง สามารถถูกบิดเบือนได้

หรือแม้แต่ในวิชาประวัติศาสตร์ นักเรียนจะได้ทำแบบฝึกหัดในการวิเคราะห์แคมเปญโฆษณาชวนเชื่อที่มีชื่อเสียง ซึ่งมีวิธีการตั้งแต่การเลือกใช้คำศัพท์ที่กำกวม ชวนให้เข้าใจผิด หรือแม้แต่ตั้งใจหลอกลวง เป็นต้น

การเรียนการสอนที่บูรณการการวิเคราะห์สื่อของฟินแลนด์ ปลูกฝังให้นักเรียนสังเกต รู้จักคิด ตั้งคำถาม และใช้วิจาณญาณ อย่างเป็นธรรมชาติ หลังจากนั้น เมื่อได้รับข้อมูลใดข้อมูลหนึ่งมา ไม่ว่าจะจากแหล่งใดก็ตาม พวกเขาจะรู้จักแยกแยะว่าข้อมูลที่น่าเชื่อถือหรือข้อมูลหลอกลวง เป็นอย่างไร

ดัชนีความรู้ด้านสื่ออันดับ 1 ของยุโรป

ฟินแลนด์ ติดอันดับดัชนีความรู้ด้านสื่อทุกปี นับตั้งแต่ปี 2017

แต่การตระหนักถึงภัยของข่าวเท็จไม่ได้มีขึ้นโดยบังเอิญ 

ย้อกลับไปเมื่อปี  2014 ฟิลแนด์ตกเป็นเป้าหมายของข่าวปลอมจากประเทศเพื่อนบ้านอย่างรัสเซียเป็นครั้งแรก ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา รัฐบาลฟินแลนด์ ก็ได้ตระหนักว่าประเทศได้ก้าวเข้าสู่ยุค Post-fact World หรือ สภาวะของสังคมที่ข้อเท็จจริงหรือความเป็นจริงมีความสำคัญน้อยลง และผู้คนจะใช้ความเชื่อและอารมณ์ของตัวเองตักสินข้อมูลมากขึ้น ซึ่งเป็นที่มาของการผลิต "ข่าวเท็จ" และโฆษณาชวนเชื่อต่างๆ

ดังนั้น หลักสูตรรู้เท่าทันสื่อของฟินแลนด์ ไม่ได้สอนว่าอะไรถูกหรือผิด แต่รัฐบาลฟินแลนด์ บอกว่าพวกเขาต้องการ "มอบเครื่องมือ" ให้กับประชาชนใช้เพื่อเสพข่าวสารอย่างมีสติมากที่สุด นั่นเอง