งานวิจัยชี้การบินอวกาศมีส่วนเร่งการแก่ของเซลล์ต้นกำเนิดในร่างกายนักบินอวกาศ

งานวิจัยล่าสุดเผยว่าการเดินทางสู่อวกาศสามารถเร่งความเสื่อมของร่างกายมนุษย์ได้ โดยพบว่าเนื้อเยื่อมนุษย์ที่ถูกส่งเข้าสู่วงโคจรต่ำของโลกมีการผลิตเซลล์ลดลง เกิดความเสียหายต่อ DNA มากขึ้น และมีสัญญาณการแก่จากการหดสั้นของเทโลเมียร์ ซึ่งเป็นปลอกป้องกันที่ปลายโครโมโซม

กราฟิกสรุปผลกระทบของการบินอวกาศต่อ HSPC ของมนุษย์ (Pham et al., Cell Stem Cell , 2025)

แพทย์ แคทริโอนา เจมีสัน (Catriona Jamieson) จากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ซานดิเอโก อธิบายว่า “อวกาศ คือ บททดสอบความเครียดขั้นสูงสุดต่อร่างกายมนุษย์ และความเครียดนี้สามารถเร่งการเสื่อมระดับโมเลกุลในเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือดได้”

ทีมนักวิจัยที่นำโดยนักชีวเคมี เจสสิก้า แฟม (Jessica Pham) ได้พัฒนาระบบไบโอรีแอคเตอร์เพื่อติดตามเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด (HSPC) ภายใต้สภาวะไร้น้ำหนัก โดยส่งขึ้นไปกับภารกิจขนส่งของ SpaceX บนสถานีอวกาศนานาชาติเป็นเวลา 32-45 วัน ผลการทดลองพบว่า HSPC แสดงสัญญาณการอักเสบมากขึ้น ฟื้นตัวได้ช้าลง และมีเครื่องหมายทางชีวภาพที่สัมพันธ์กับวัยชราอย่างชัดเจน

สิ่งที่นักวิจัยพบคือ เทโลเมียร์ ซึ่งเป็นเหมือนฝาปิดปลายโครโมโซม หดสั้นลงเร็วกว่าปกติ และบางเซลล์เสียการควบคุม DNA ขยะ จนไปรบกวนการทำงานของภูมิคุ้มกัน แต่เมื่อเซลล์ถูกส่งกลับมาเลี้ยงในสภาพแวดล้อมที่แข็งแรงบนโลก ความเสียหายบางส่วนก็ฟื้นกลับมาได้ ซึ่งหมายความว่าผลกระทบจากการอยู่ในอวกาศอาจไม่ถาวรทั้งหมด

นักวิจัยชี้ว่าแบบจำลองนี้สามารถช่วยให้เราเข้าใจการแก่ก่อนวัยและโรคมะเร็งที่เกี่ยวข้องกับอายุบนโลก รวมถึงพัฒนากลยุทธ์ในการปกป้องนักบินอวกาศระหว่างภารกิจระยะยาว งานวิจัยดังกล่าวได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Cell Stem Cell