พลังงานแสงอาทิตย์ ช่วยเพิ่มผลผลิตฝิ่นในอัฟกานิสถานและปริมาณเฮโรอีนในโลกได้อย่างไร

พลังงานแสงอาทิตย์ ช่วยเพิ่มผลผลิตฝิ่นในอัฟกานิสถานและปริมาณเฮโรอีนในโลกได้อย่างไร - BBCไทย

โดย จัสติน ราวแลตต์

ผู้สื่อข่าวบีบีซีด้านสิ่งแวดล้อม

นี่เป็นเรื่องของการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่เกิดจากพลังงานแสงอาทิตย์

แต่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการใช้พลังงานทางเลือกเพื่อรับมือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

นี่เป็นเรื่องราวของชาวไร่ฝิ่นในอัฟกานิสถานที่หันไปใช้พลังงานแสงอาทิตย์ จนทำให้ปริมาณเฮโรอีนในโลกเพิ่มขึ้นมหาศาล

เฮลมานด์

เฮลมานด์เป็นจังหวัดที่อันตรายที่สุดในอัฟกานิสถาน มีทหารจากสหราชอาณาจักรเพียง 5 นาย จากทั้งหมด 454 นาย ที่ไม่ได้เสียชีวิตในจังหวัดนี้จากเหตุรุนแรงในช่วงที่ผ่านมา

อย่างไรก็ดี เฮลมานด์ก็เป็นหัวใจหลักของภูมิภาคที่ผลิตฝิ่นได้มากที่สุดในโลกด้วย

ฝิ่นส่วนใหญ่จะถูกนำไปผลิตเป็นเฮโรอีน ซึ่งเป็นยาเสพติดร้ายแรงที่สุดชนิดหนึ่ง

สำนักงานป้องกันยาเสพติดและปราบปรามอาชญากรรมแห่งสหประชาชาติ (UNODC) ระบุว่า ตอนนี้ เกือบ 80% ของฝิ่นอัฟกานิสถานมาจากภาคตะวันตกเฉียงใต้ที่จังหวัดเฮลมานด์ตั้งอยู่ หรือพูดได้ว่า 2 ใน 3 ของปริมาณเฮโรอีนทั้งหมดที่ซื้อขายกันอยู่ทั่วโลกมาจากที่นี่

หลักฐานจากอวกาศ

ริชาร์ด บริตเทน เป็นอดีตทหารสหราชอาณาจักรและเจ้าของบริษัท อัลซิส (Alcis) บริษัทวิเคราะห์ข้อมูลจากภาพถ่ายดาวเทียม และเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านธุรกิจค้ายาเสพติดในอัฟกานิสถานด้วย

จากที่ไม่เห็นอะไรเลยเมื่อไม่กี่ปีที่ผ่านมา ตอนนี้ไร่ฝิ่นถูกห้อมล้อมไปด้วยแผงเซลล์แสงอาทิตย์และแหล่งเก็บน้ำในพื้นที่

"นี่เป็นวิธีปลูกฝิ่นในปัจจุบัน" บริตเทนบอกกับบีบีซี "พวกเขาเจาะดินลงไปราว 100 เมตรถึงแหล่งน้ำใต้ดิน แล้วใช้เครื่องสูบน้ำไฟฟ้าต่อกับแผงเซลล์แสงอาทิตย์ไม่กี่แผ่น เท่านี้ก็มีน้ำใช้แล้ว"

ชาวไร่ในอัฟกานิสถานเริ่มใช้แผงเซลล์แสงอาทิตย์เมื่อปี 2013 และจากนั้นเป็นต้นมา ปริมาณแผงเซลล์แสงอาทิตย์ก็เพิ่มขึ้นสองเท่าทุกปี

ถึงปี 2019 บริตเทนและทีมของเขานับแผงเซลล์แสงอาทิตย์ได้ 67,000 แผ่นในหุบเขาเฮลมานด์

• ฟาร์มโซลาร์ลอยน้ำใหญ่ที่สุดในโลก: ความหวังใหม่ด้านพลังงานสีเขียวของจีน
• กาเฟอีนช่วยเพิ่มพลังให้เซลล์สุริยะได้เหมือนคนดื่มกาแฟ
• แก๊งค้ายาเสพติดเม็กซิโกแจกของชาวบ้านช่วงวิกฤตเรียกแรงสนับสนุน
• เยือนวัดถ้ำกระบอก กับ “สัจจะ”และสมุนไพรที่ใช้บำบัดผู้ติดยามา 6 ทศวรรษ

ดร.เดวิด แมนส์ฟีลด์ ซึ่งศึกษาเรื่องการผลิตฝิ่นในอัฟกานิสถานมากว่า 25 ปี บอกว่า การใช้พลังงานแสงอาทิตย์เป็นเทคโนโลยีที่สำคัญที่สุดที่เคยเห็นมาสำหรับชาวไร่ในอัฟกานิสถาน

เขาบอกว่าการใช้น้ำมันดีเซลกับเครื่องสูบน้ำไม่ใช่แค่ใช้ต้นทุนสูง แต่น้ำมันดีเซลในภูมิภาคนี้มีการผสมสิ่งเจือปนอื่น ๆ เข้าไปทำให้คุณภาพน้ำมันแย่และทำให้เครื่องยนต์พังบ่อยครั้ง

ในทางกลับกัน ชาวไร่ลงทุน 5,000 ดอลลาร์สหรัฐฯ หรือราว 1.5 แสนบาท ก็จะได้แผงเซลล์แสงอาทิตย์จำนวนหนึ่ง และก็แทบไม่ต้องลงทุนอะไรอีกเลยหลังจากนั้น

ดร.แมนส์ฟีลด์ ยอมรับว่า แม้จะต้องลงทุนเยอะในตอนแรก แต่เทคโนโลยีนี้สามารถช่วยเรื่องการผลิตได้มหาศาล แต่ชาวไร่ก็สามารถคืนทุนได้ภายในช่วงไม่กี่ปี

นี่ทำให้ชาวไร่ปลูกฝิ่นได้มากกว่าเดิมมาก ทำได้ในที่ที่พวกเขาไม่เคยคิดว่าจะปลูกได้มาก่อน และก็สามารถปลูกพืชชนิดอื่นได้ด้วย

ไร่ฝิ่นในทะเลทราย

กลับมาที่ออฟฟิศของบริษัทอัลซิสของริชาร์ด บริตเทน ในอังกฤษ เขาแสดงภาพถ่ายดาวเทียมในบริเวณหุบเขาเฮลมานด์ทั้งหมดให้บีบีซีดู

ในปี 2012 ชาวไร่ทำไร่บนพื้นที่ราว 9.8 แสนไร่ และกลายมาเป็น 1.98 ล้านไร่ในปี 2018 ก่อนจะเพิ่มเป็น 2.15 ล้านไร่ในปี 2019

นอกจากนี้ ภาพถ่ายดาวเทียมแสดงให้เห็นว่าดินมีความอุดมสมบูรณ์ขึ้นด้วยกล่าวคือภาพถ่ายส่วนที่เคยเป็นสีม่วงเข้มกลายเป็นเขียวอ่อน

นอกจากพืชพันธุ์ที่อุดมสมบูรณ์ขึ้นมาเพราะน้ำแล้ว บริตเทนบอกว่าในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา มีคนราว 5 แสนคนย้ายถิ่นฐานเข้าไปอยู่ในเขตที่เป็นทะเลทรายของจังหวัดเฮลมานด์

เขาและทีมงานนับได้ว่ามีการสร้างบ้านขึ้นใหม่ถึง 48,000 หลังในช่วงเวลาเดียวกัน

อย่างไรก็ดี ปริมาณฝิ่นที่นำไปผลิตเฮโรอีนที่ซื้อขายกันในโลกก็เพิ่มมากขึ้นด้วย

ในปี 2012 ก่อนที่จะใช้พลังงานแสงอาทิตย์ อัฟกานิสถานผลิตฝิ่นได้ 3,700 ตัน และเพิ่มมาเป็นถึง 9,000 ตันในปี 2017

ผลผลิตมหาศาลนี้ทำให้ฝิ่นราคาตกในที่สุด

ในปี 2018 และ 2019 ผลผลิตฝิ่นจากภูมิภาคอื่น ๆ ในอัฟกานิสถานมีปริมาณน้อยลง ยกเว้นภาคตะวันตกเฉียงใต้ ซึ่งมีการลงทุนมหาศาลเพื่อใช้พลังงานแสงอาทิตย์

ในปี 2019 ภูมิภาคนี้ภูมิภาคเดียวผลิตฝิ่นได้เกือบ 5,000 ตัน จากผลผลิตฝิ่น 6,400 ตันของทั้งประเทศ

ผลผลิตมหาศาลนี้ส่งผลต่อธุรกิจและปัญหายาเสพติดทั่วโลกด้วย

ผลร้าย

เมื่อเดือน ก.ย. ตำรวจสหราชอาณาจักรยึดเฮโรอีนหนัก 1.3 ตัน ซึ่งมีมูลค่าราว 120 ล้านปอนด์ (4.8 พันล้านบาท) ได้ ซึ่งเป็นการจับกุมครั้งใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์

ไม่น่าแปลกใจเลยที่ เดอะเวลล์ (The Well) มูลนิธิฟื้นฟูผู้ติดยาของเดฟ ไฮแฮม มีผู้มารับการรักษามากขึ้นเป็นพิเศษ

ไฮแฮมเองเคยติดยามา 25 ปี เขาบอกว่าสังเกตเห็นปริมาณเฮโรอีนในตลาดเพิ่มขึ้นช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา

นอกจากนี้ ผู้ติดยาที่เขาให้ความช่วยเหลืออยู่บอกว่าคุณภาพของเฮโรอีนก็ดีขึ้น และก็ไม่เคยขาดตลาดเหมือนที่เขาเคยเจออยู่อย่างสม่ำเสมอในอดีต

ตอนนี้ เขากังวลว่าสถานการณ์จะแย่เข้าไปใหญ่เมื่อสภาพเศรษฐกิจตกต่ำหลังโควิด-19 มาผนวกกับผลผลิตเฮโรอีนมหาศาลจากอัฟกานิสถานซึ่งได้แรงช่วยจากพลังงานแสงอาทิตย์

บทเรียน

เราได้บทเรียนอะไรจากการปลูกฝิ่นโดยอาศัยพลังงานแสงอาทิตย์ในอัฟกานิสถาน

เราเรียนรู้ว่าเทคโนโลยีพลังงานแสงอาทิตย์สามารถสร้างความเปลี่ยนแปลงได้มาก และในหลายกรณีก็ใช้ต้นทุนต่ำกว่าเชื้อเพลิงฟอสซิล

แต่ความเปลี่ยนแปลงก็ไม่ใช่ในด้านดีเสมอไป ไม่ว่าจะเป็นกับผู้ติดยาเสพติดหรือชาวไร่เอง

ตอนนี้ มีการสูบน้ำบาดาลในเฮลมานด์ไปใช้เยอะจนคาดกันว่าระดับน้ำลดลงปีละ 3 เมตรต่อปี และก็เริ่มกังวลกันว่าน้ำจะหมดเร็ว ๆ นี้

ออร์ซาลา เนมัต หัวหน้าหน่วยการวิจัยและประเมินอัฟกานิสถาน (Afghanistan Research and Evaluation Unit) ซึ่งเป็นองค์กรวิจัยที่ใหญ่ที่สุดในประเทศ บอกว่า เป็นไปได้ที่ความเฟื่องฟูนี้อาจจะคงอยู่ไม่เกิน 10 ปี

เธอบอกว่านี่จะไม่ได้ส่งผลกระทบต่อคนที่อาศัยอยู่บริเวณทะเลทรายเท่านั้น แต่จะส่งผลกระทบต่อทั้งภูมิภาค และโดยรวมแล้วคนกว่า 1.5 ล้านคน อาจต้องอพยพย้ายถิ่น