การประท้วงในเนปาลดันยอดดาวน์โหลด Bitchat หลังรัฐบาลแบนโซเชียลมีเดียรายอื่น ๆ

การประท้วงต่อต้านการทุจริตในเนปาลได้จุดกระแสความนิยมให้กับ Bitchat บริการส่งข้อความแบบกระจายอำนาจเพียร์ทูเพียร์ที่ก่อตั้งโดย แจ็ค ดอร์ซีย์ (Jack Dorsey) โดยมียอดดาวน์โหลดเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วงที่รัฐบาลสั่งแบนโซเชียลมีเดีย

ข้อมูลจากผู้ก่อตั้ง Cashu และผู้ใช้แพลตฟอร์มเอ็กซ์ (X) ชื่อบัญชีว่า @callebtc ระบุ "ยอดดาวน์โหลด Bitchat ในเนปาลครั้งนี้สูงกว่าช่วงการประท้วงในอินโดนีเซีย ซึ่งเคยทำสถิติสูงสุดถึง 12,000 ครั้งต่อวัน"

แอปพลิเคชัน Bitchat สามารถใช้งานได้โดยไม่ต้องมีหมายเลขโทรศัพท์ อีเมล การสมัครบัญชี หรือแม้แต่อินเทอร์เน็ต เพราะรองรับการเชื่อมต่อระหว่างผู้ใช้ผ่านบลูทูธในระบบ เครือข่ายแบบเมช (Mesh network) ซึ่งทำให้อุปกรณ์ทำหน้าที่เป็นทั้งไคลเอนต์และเซิร์ฟเวอร์ในเวลาเดียวกัน

ด้วยคุณสมบัตินี้ Bitchat จึงถูกมองว่าสามารถ “ต้านทานการเซ็นเซอร์ ต้านทานการเฝ้าระวัง และมีความเป็นอิสระในการเชื่อมต่อจากรัฐบาลกลาง”

เหตุประท้วงปะทุขึ้นหลังรัฐบาลเนปาลสั่งห้ามแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดีย 26 แห่ง เช่น Facebook, Instagram และ Youtube โดยผู้ชุมนุมมองว่าเป็นความพยายามปิดกั้นกระแสรณรงค์ “เด็กเนโป” (Nepobabies) ที่เผยแพร่วิดีโอวิถีชีวิตหรูหราของบุตรหลานชนชั้นนำการเมือง

สถานการณ์บานปลายเมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจใช้ความรุนแรงจนมีผู้เสียชีวิต 22 ราย และบาดเจ็บอีกหลายร้อยคน ขณะที่รัฐสภาและบ้านอดีตนายกรัฐมนตรีถูกจุดไฟเผา ก่อนที่นายกรัฐมนตรีปัจจุบันจะประกาศลาออก กองทัพเข้าควบคุมพื้นที่ และมีการประกาศเคอร์ฟิวทั่วประเทศ คำสั่งแบนโซเชียลมีเดียจึงถูกยกเลิกในคืนวันจันทร์ที่ผ่านมา

* สำหรับอินโดนีเซีย แม้จะเกิดการประท้วงทางเศรษฐกิจเมื่อปลายสิงหาคมที่ผ่านมา แต่รัฐบาลไม่ได้สั่งแบนแพลตฟอร์มโซเชียล ทำให้ความต้องการใช้ Bitchat ไม่ได้พุ่งสูงเท่าในเนปาล

Bitchat เป็นบริการส่งข้อความแบบกระจายอำนาจ (Decentralized messaging) ที่มีพื้นฐานแนวคิดคล้ายกับระบบของ Bitcoin และบล็อกเชน คือการไม่ต้องพึ่งพาเซิร์ฟเวอร์กลาง

นอกจากแชตพูดคุย ทีมงานพัฒนา Bitchat ต้องการทำให้ Bitchat มีลักษระเป็นกระเป๋าเงินแบบ Cashu หรือกระเป๋าเงินดิจิทัล Ecash wallet ที่เชื่อมกับ Bitcoin Lightning Network โดยวางเป้าหมายว่า หาก Bitcoin เป็นเครือข่ายกระจายศูนย์เพื่อโอนมูลค่า ตัว Bitchat เอง คือ เครือข่ายกระจายศูนย์เพื่อสื่อสาร

อย่างไรก็ตาม ตัวแอปพลิเคชันของ Bitchat เองไม่ได้รันบนบล็อกเชนตรง ๆ แบบเครือข่าย Bitcoin, Ethereum หรือ Solana แต่ก็ใช้แนวคิดโครงสร้างแบบ Peer-to-peer และ Mesh network ซึ่งเป็นแนวคิดเดียวกับระบบกระจายศูนย์ในบล็อกเชน

แม้ว่าแนวคิดสามารถใช้งานได้แม้ไม่มีอินเทอร์เน็ตจะเป็นสิ่งที่น่าสนใจ แต่ Bitchat ที่อาศัยการเชื่อมต่อผ่าน Bluetooth กลับมีข้อจำกัดการส่งข้อความเพียง 10–100 เมตรต่ออุปกรณ์ และจะใช้ระบบ Mesh network เพื่อส่งข้อความต่อเป็นทอด ๆ ระหว่างผู้ใช้หลายคน ทำให้ขยายระยะการสื่อสารได้กว้างขึ้น อย่างไรก็ตาม ประสิทธิภาพยังขึ้นอยู่กับจำนวนผู้ใช้ที่อยู่ในพื้นที่นั้น ๆ ด้วย

และหากมีผู้ใช้บางส่วนเชื่อมต่ออินเทอร์เน็ต ข้อความก็สามารถถูกส่งต่อออกไปนอกพื้นที่ หรือแม้แต่ข้ามประเทศได้ ผ่าน node ที่ออนไลน์อยู่ หรืออาจกล่าวได้ว่า Bitchat เหมาะกับการสื่อสารในสถานการณ์ออฟไลน์ระยะใกล้ ๆ แต่เมื่อมีการเชื่อมโยงกับอินเทอร์เน็ต ก็สามารถขยายการสื่อสารไปได้ไกลถึงระดับโลกนั่นเอง