"นปโปะหม่ำ ๆ หม่ำ ๆ Good boy" รู้จักอาการ Earworm ทำไมเพลงนี้ถึงวนอยู่ในหัว
เพลงดังกล่าวกลายเป็นไวรัลในสังคมโซเชียลอย่างมาก ด้วยทำนองเพลงที่เสนาะหู ทำให้ผู้ฟังร้องตามได้ง่าย จนบางครั้งมันก็วนเวียนอยู่ในหัวเราทั้งวัน ไม่ว่าจะทำอะไร ทำนองเพลง “นปโปะหม่ำ ๆ” ก็จะตามเราไปทุกที จนตอนนี้ พวกเราอาจจะเข้าข่ายอาการ Earworm ไปเรียบร้อยแล้ว
แล้วอาการ Earworm คืออะไร วันนี้ เราจะพาไปทำความรู้จักกัน
---อาการ Earworm คืออะไร ทำไมเพลงนี้ถึงติดอยู่หัว---
Earworm หรือ Stuck Song Syndrome (SSS) เป็นภาวะทางสมองอย่างหนึ่งเกิดจากการที่เราฟังเพลงที่มีเนื้อร้อง และทำนองท่อนใดท่อนหนึ่ง หรือ ทั้งเพลง แล้วเมื่อเวลาผ่านไปกลับมีความรู้สึกว่าเพลงนั้น ยังคงเล่นวนซ้ำอยู่อย่างนั้นแม้ไม่ได้ยินเพลงนั้นแล้ว ทำให้เราควบคุมตัวเองไม่ได้เผลอร้อง หรือ ฮัมเพลงนั้นออกมา นักวิทยาศาสตร์คาดว่าน่าจะเกี่ยวกับสมองส่วนการได้ยิน (Auditory Cortex) ไปกระตุ้นหน่วยความจำระยะสั้น
นักจิตวิทยา ระบุว่า การวิจัยชี้ให้เห็นว่า Earworm มักจะเกิดขึ้นกับเพลงที่มีทำนองติดหู มีการเปลี่ยนแปลงระดับเสียงแบบกะทันหัน และมีเนื้อเพลงที่จำง่าย ร้องวนไปวนมา และส่วนใหญ่มักเป็นเพลงป๊อป
อาการดังกล่าว สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกคน แต่ในบางคนก็อาจเกิดขึ้นได้บ่อยกว่าคนทั่วไป เช่น เด็กวัยรุ่น ผู้หญิง และผู้ที่มีภาวะย้ำคิดย้ำทำ หรือ OCD
“ยิ่งเพลงติดหูมากเท่าไหร่ ก็มีแนวโน้มว่า ทำนองเพลงนั้นจะเจาะเข้าไปในโสตประสาทของคุณได้ง่าย นอกจากนี้ เพลงเหล่านี้ มักเกี่ยวข้องกับประสบการณ์ที่ทำให้รู้สึกดี หรือ เชิงบวก” ดร.เคน ฟุง ผู้อำนวยการฝ่ายการบำบัดและการให้คำปรึกษา จากศูนย์พัฒนาครอบครัวจาดิส เบลอตัน ในฮ่องกง กล่าว
---ยิ่งตรงกับชีวิต ยิ่งทำให้วนอยู่ในหัว---
ดร.ฟุง อธิบายว่า หากเพลงมีความเกี่ยวข้องกับอารมณ์ของมนุษย์ที่เกิดขึ้นไม่นาน เช่น อาการอกหัก เพลงดังกล่าวจะเชื่อมโยงกับประสบการณ์ที่เกิดขึ้นในความทรงจำของเราทันที ด้วยเหตุนี้ เพลงจีงมีแนวโน้มที่ทำให้เราเกิดอาการ Earworm ได้ และทำให้เนื้อเพลง พร้อมด้วยท่วงทำนองติดอยู่ในหัวของเรา เมื่อเราเจอบางสิ่งที่ทำให้เรานึกถึงประสบการณ์นั้น
“Earworm ไม่ได้เกิดขึ้นกับทุกคนก็จริง แต่บางคนมีแนวโน้มที่จะเกิดอาการนี้ เมื่อมีภาวะความเครียด หรือ วิตกกังวล นั่นอาจเป็นเพราะความเครียด และความวิตกกังวลทำให้อารมณ์ของเราสูงขึ้น ทำให้สมองของเรายึดติดกับเพลง และเล่นเป็นวนลูปอยู่ในหัวของเรา ทุกครั้ง เมื่อพบกับเหตุการณ์ที่กระตุ้นให้เกิดความรู้สึกคล้ายกัน”
“สมองของเราจะเลือกเพลงที่ใกล้เคียงกับสภาพจิตใจของเราตอนนั้นมากที่สุดโดยที่เราไม่รู้ตัว” ดร.ฟุง กล่าว
เขา กล่าวเสริมด้วยว่า กลุ่มวัยรุ่นมีแนวโน้มที่จะเกิดอาการ Earworm มากกว่ากลุ่มคนวัยอื่น ๆ เพราะการพัฒนาสมองของพวกเขา ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงอารมณ์ต่าง ๆ มากมาย
---เพลงติดหู อาจช่วยเราเรื่องความจำ---
อาการ Earworm ไม่ได้เป็นเพียงแค่เรื่องของความรู้สึกเท่านั้น แต่มีความเชื่อมโยงการจำ และช่วยในการเรียนได้
ผลการศึกษาชิ้นหนึ่ง ที่จัดทำขึ้นในปี 2021 พบว่า เพลงที่ติดอยู่ในหัวของเรา มีส่วนช่วยเสริมสร้างความทรงจำของเราตั้งแต่แรกเริ่ม
นักวิจัยทำการทดลองกับนักเรียนจำนวนหนึ่ง โดยขอให้พวกเขาทั้งหมดฟังเพลงที่ไม่คุ้นเคย หลังจากนั้น ทางนักวิจัยได้แบ่งนักเรียนออกเป็น 2 กลุ่ม
กลุ่มที่ 1 ให้ฟังเพลงเดิมที่เคบเปิดก่อนหน้านี้ แต่เปิดภาพยนตร์ควบคู่ไปด้วย
กลุ่มที่ 2 ให้ดูภาพยนตร์เรื่องเดียวกันกับกลุ่มแรก แต่ไม่ได้เปิดเพลง
หลังจากนั้น ทีมวิจัยจึงได้ทำการทดสอบผู้เข้าร่วมทดลองว่า พวกเขาจดจำรายละเอียดต่าง ๆ จากภาพยนตร์ได้มากน้อยแค่ไหน และเพลงเหล่านี้ติดอยู่ในหัวบ่อยแค่ไหน
พวกเขา พบว่า ยิ่งนักเรียนจำเพลงได้ดีเท่าไหร่ นักเรียนกลุ่มนั้น ก็จะสามารถจดจำรายละเอียดต่าง ๆ ในภาพยนตร์ได้แม่นยำขึ้น
“นี่เป็นรูปแบบหนึ่งของการปรับสภาพโดยใช้สัญญาณการได้ยิน สัญญาณเหล่านี้คล้ายกับ Prompt เหมือนกับเพลง The Imperial March ของ Star Wars ที่กำลังบอกเราว่า ดาร์ธ เวเดอร์กำลังเข้ามาในฉากแล้ว” ดร.ฟุง กล่าว
เขา กล่าวด้วยว่า อันที่จริง สามารถนำทฤษฎีเดียวกันนี้ ไปใช้ในตอนเรียน หรือ ตอนสอบได้ โดยเฉพาะเมื่อต้องจดจำรายละเอียดที่มีความซับซ้อน เพราะถ้าเพลงนั้นอยู่ในหัว มันอาจจะทำให้ง่ายต่อการจดจำข้อมูลต่าง ๆ ได้
ขณะเดียวกัน เทคนิคดังกล่าว ก็ไม่สามารถการันตีว่า ใช้ได้ผลกับทุกคนเสมอไป เพราะเพลงจะต้องมีทำนองที่ติดหูมากพอ จนทำให้เกิดอาการ Earworm ได้
---หากเกิดอาการ Earworm จะกำจัดเพลงนั้นออกจากหัวอย่างไร---
แม้ Earworm จะไม่ใช่โรคที่ร้ายแรง หรือเป็นอันตรายต่อสุขภาพ แต่ก็อาจสร้างความรำคาญให้กับคนที่เกิดภาวะนี้ได้ จนบางคนอาจจะนอนไม่หลับ เพราะในหัวคิดถึงแต่ทำนองเพลงนั้นอย่างเดียวก็เป็นได้
เว็บไซต์ Pobpad ได้รวบรวมวิธีการกำจัด Earworm ให้เอาเพลงที่ติดอยู่ในหัวออกได้
1.ฟังเพลงให้จบทั้งเพลง หากเราพยายามหยุดหรือห้ามสมองไม่ให้นึกถึงเพลงนั้น อาจจะไม่สำเร็จและยิ่งทำให้เกิดอาการ Earworm มากกว่าเดิม ดังนั้น การลองเปิดเพลงที่ติดอยู่ในหัวฟังทั้งเพลงตั้งแต่ต้นจนจบ อาจช่วยแก้อาการ Earworm ที่เกิดขึ้นได้
2.ร้องเพลงออกมาดัง ๆ หากเราลองร้องเพลงนั้นออกมาดัง ๆ แทนการฮัมเพลงเบา ๆ อาจเป็นวิธีที่ช่วยหยุดอาการ Earworm ได้
3. หลีกเลี่ยงการฟังเพลงเดิมซ้ำไปมา เพราะการฟังเพลงเดิม ๆ ตลอดทั้งวัน จะทำให้เกิดอาการ Earworm ได้
4. ลองหากิจกรรมอื่น ๆ ทำ การหากิจกรรมอื่น ๆ ทำเพื่อเบี่ยงเบนสมาธิ อาจช่วยหยุดอาการ Earworm ที่เกิดขึ้นได้
5. เคี้ยวหมากฝรั่ง เพราะระหว่างการเคี้ยวหมากฝรั่ง สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับการใช้ความจำระยะสั้นจะถูกปิดกั้น ซึ่งรวมถึงการกระทำที่ซ้ำไปซ้ำมาอย่างการมีเพลงวนอยู่ในหัวด้วย
แปล-เรียบเรียง: พรวษา ภักตร์ดวงจันทร์
ข้อมูลอ้างอิง: