อ่านลายมือหมอออกหรือไม่? ศาลอินเดียสั่งเพิ่ม "คัดลายมือ" ในหลักสูตรแพทยศาสตร์

มุกตลกเรื่องลายมือคุณหมอที่อ่านออกเฉพาะหมอและเภสัชกรนั้นไม่ได้เกิดขึ้นแค่ที่ประเทศไทย แต่เกิดขึ้นทั่วโลก รวมทั้งอินเดียด้วย ล่าสุด ศาลสูงรัฐปัญจาบและรัฐหรยาณาได้ออกคำสั่งโดยระบุว่า “ใบสั่งยาที่อ่านออกเป็นสิทธิขั้นพื้นฐาน” เพราะอาจหมายถึงความแตกต่างระหว่างการรักษาชีวิตกับการสูญเสียชีวิตได้

คำสั่งศาลครั้งนี้เกิดขึ้นในคดีที่ไม่ได้เกี่ยวกับการเขียนหนังสือโดยตรง แต่เกี่ยวพันกับข้อกล่าวหาเรื่องข่มขืน หลอกลวง และปลอมแปลง โดยผู้พิพากษากำลังพิจารณาคำร้องขอประกันตัวของผู้ต้องหา ในระหว่างนั้นผู้พิพากษาพบว่า รายงานทางนิติวิทยาศาสตร์ที่จัดทำโดยแพทย์ของรัฐอ่านไม่ออกแม้แต่ตัวเดียว จนทำให้ศาลสะเทือนใจอย่างยิ่ง

รายงานคำพิพากษาที่ BBC ได้รับสำเนาแสดงให้เห็นทั้งรายงานการแพทย์และใบสั่งยาความยาวสองหน้า ซึ่งเต็มไปด้วยลายมือหวัดที่ไม่สามารถอ่านได้ ผู้พิพากษาเขียนในคำสั่งว่า “ในยุคที่เทคโนโลยีและคอมพิวเตอร์เข้าถึงได้ง่าย เป็นเรื่องน่าตกใจที่แพทย์ของรัฐยังคงเขียนใบสั่งยาด้วยลายมือที่ไม่มีใครอ่านออก นอกจากอาจจะมีเพียงบางร้านขายยาที่พอเดาได้”

ศาลจึงสั่งให้รัฐบาลเพิ่มวิชาฝึกคัดลายมือในหลักสูตรแพทยศาสตร์ และกำหนดกรอบเวลา 2 ปีในการผลักดันระบบใบสั่งยาดิจิทัล ซึ่งจนกว่าจะถึงเวลาที่ระบบใบสั่งยาดิจิทัลจะใช้ได้ แพทย์ทุกคนต้อง เขียนใบสั่งยาที่อ่านออกชัดเจน และใช้ “ตัวพิมพ์ใหญ่” เท่านั้น

ดร.ดิลิป ภานุชาลี ประธานสมาคมการแพทย์แห่งอินเดีย (IMA) ซึ่งมีสมาชิกกว่า 330,000 คน ให้สัมภาษณ์กับ BBC ว่า สมาคมพร้อมร่วมมือแก้ไขปัญหานี้

เขาอธิบายว่า ในเมืองใหญ่และหัวเมืองสำคัญ แพทย์ส่วนมากหันมาใช้ใบสั่งยาดิจิทัลแล้ว แต่ในชนบทและเมืองเล็ก ๆ เป็นเรื่องยากมากที่จะได้ใบสั่งยาที่ชัดเจน เนื่องจากหมอมีงานล้นมือ จึงลายมือไม่สวย โดยเฉพาะในโรงพยาบาลรัฐที่มีคนไข้หนาแน่น ซึ่งทางสมาคมได้แนะนำสมาชิกให้ปฏิบัติตามแนวทางของรัฐบาล เขียนใบสั่งยาเป็นตัวอักษรหนาและชัดเจนให้ทั้งคนไข้และเภสัชกรอ่านออก ซึ่งถ้าหมอหนึ่งคนตรวจคนไข้วันละ 7 คนก็อาจทำได้ แต่ในความเป็นจริง หมอต้องตรวจคนไข้วันละ 70 คน เรื่องนี้จึงเป็นไปได้ยาก

นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่ศาลอินเดียออกมาติเรื่องลายมือแพทย์ ในอดีต ศาลสูงรัฐโอริสสาเคยตั้งข้อสังเกตถึง “ลายมือแบบซิกแซก” ของแพทย์ ส่วนศาลสูงอัลลาฮาบัดก็เคยตำหนิ “รายงานทางการแพทย์ที่เขียนด้วยลายมือแย่มากจนไม่อ่านไม่ออก”

แม้งานวิจัยหลายชิ้นไม่พบหลักฐานชัดเจนว่าลายมือแพทย์แย่กว่าคนทั่วไป แต่ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า ประเด็นนี้ไม่ใช่เรื่องความสวยงาม แต่เป็นเรื่อง ความปลอดภัยของผู้ป่วย เพราะใบสั่งยาที่อ่านผิดอาจนำไปสู่การเสียชีวิตของผู้ป่วยได้

รายงานของสถาบันการแพทย์สหรัฐฯ ในปี 1999 ระบุว่า ความผิดพลาดทางการแพทย์คร่าชีวิตผู้ป่วยอย่างน้อย 44,000 รายต่อปีในสหรัฐฯ โดย 7,000 รายมีสาเหตุมาจากลายมือหมอที่อ่านไม่ออก ส่วนในสกอตแลนด์ยังมีกรณีผู้หญิงคนหนึ่งได้รับครีมสำหรับรักษาอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศแทนยารักษาตาแห้ง ทำให้เธอได้รับบาดเจ็บทางเคมี

อินเดียยังไม่มีข้อมูลสถิติชัดเจนเกี่ยวกับความสูญเสียจากการอ่านใบสั่งยาผิด แต่ที่ผ่านมาเคยมีกรณีผู้ป่วยหลายรายถึงแก่ชีวิตจากเหตุนี้ เช่น หญิงรายหนึ่งที่เกิดอาการชักเกร็ง หลังได้รับยารักษาเบาหวานแทนยาแก้ปวดที่แพทย์สั่ง

จนถึงปัจจุบัน ใบสั่งยาลายมือหวัดหลายฉบับก็ยังพบได้ทั่วไปในร้านขายยา แม้แต่เภสัชกรผู้มีประสบการณ์ก็ยังอ่านไม่ออก