Cyberpunk คืออะไร ? สำรวจกลิ่นอาย MV เพลง ROCKSTAR ของ LISA
หลาย ๆ คนน่าจะได้ดูกันไปแล้วกับ MV เพลงร็อกสตาร์ (ROCKSTAR) ของลิซ่า (LISA) ลลิษา มโนบาล ที่ได้พาประเทศไทยไปสู่สายตาชาวโลกอีกครั้ง นำเสนอกรุงเทพฯ ผ่านกลิ่นอายไซเบอร์พังก์ (Cyberpunk) หรือ โลกในอนาคตล่มสลาย ที่มีเทคโนโลยีขั้นสูงเข้ามาปะปนในชีวิตประจำวันของมนุษย์ โดดเด่นด้วยการนำเสนอสภาพแวดล้อมโทนสีมืดและแต่งแต้มด้วยแสงไฟนีออนสว่างจ้าหลากสีสัน สร้างอารมณ์ร่วมเหมือนหลุดเข้าไปอีกโลก
แล้วไซเบอร์พังก์ คืออะไร ?
ไซเบอร์พังก์ (Cyberpunk) เป็นประเภทย่อยของนิยายแนวไซไฟ (Sci-Fi) หรือแนววิทยาศาสตร์ เป็นการผสานรวมของคำว่าไซเบอร์เนติกส์ (Cybernetics) ที่สื่อถึงการรวมกันของสิ่งมีชีวิตและเครื่องจักร ทั้งกลไกการทำงาน การสื่อสาร การควบคุมต่าง ๆ รวมกับคำว่า พังค์ (Punk) สื่อถึง ความรุนแรง การกบฏต่อสังคม เป็นวัฒนธรรมย่อยที่เกิดขึ้นมาประมาณทศวรรษที่ 1970
โดยไซเบอร์พังก์จะนำเสนอเรื่องของอนาคตแนวดิสโทเปีย (Dystopia) หรือโลกสังคมล่มสลาย โดยมีเทคโนโลยีขั้นสูง เช่น โลกเสมือน (Virtual Reality) การแฮก (Hack) ปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI หุ่นยนต์ ฯลฯ เข้ามาปะปนในชีวิตประจำวันของมนุษย์ จนทำให้เส้นแบ่งระหว่างมนุษย์กับเครื่องจักรแทบจะแยกกันไม่ออก แต่เทคโนโลยีในไซเบอร์พังก์ มักจะนำเสนอด้านมืดเสียมากกว่า
ตัวอย่างไซเบอร์พังก์ที่ได้รับความนิยมมาก ๆ ก็คือ นวนิยายเรื่อง นิวโรแมนเซอร์ (Neuromancer) ของ วิลเลียม กิบสัน (William Gibson) ที่ตีพิมพ์ในปี 1984 หรือผลงานที่หลายคนน่าจะคุ้นเคยอย่างภาพยนตร์เรื่องเบลด รันเนอร์ (Blade Runner) กำกับโดย ริดลีย์ สก็อตต์ (Ridley Scott) ที่ออกฉายในปี 1982 ผลงานเหล่านี้มีผลกระทบต่อนิยายหรือหนังแนวไซไฟมาอย่างยาวนาน และยังคงเป็นแรงบันดาลใจให้กับผลงานในยุคใหม่ ๆ ด้วย
คุณสมบัติของผลงานแนวไซเบอร์พังก์ ได้แก่
- เทคโนโลยีขั้นสูง : อุปกรณ์และระบบไฮเทคต่าง ๆ เช่น ความเป็นจริงเสมือน AI หุ่นยนต์ และการปลูกถ่ายไซเบอร์เนติก
- โลกดิสโทเปีย : หรือก็คือโลกในอนาคตที่สิ้นหวัง ซึ่งองค์กรและรัฐบาลได้รับอำนาจมหาศาลและควบคุมบุคคลได้ ผลงานที่โดดเด่นในแนวดิสโทเปีย เช่น เดอะ ฮังเกอร์ เกม (The Hunger Gane) หรือ ไดเวอร์เจนท์ (Divergent)
- การแบ่งชนชั้น : มักจะมีความแตกต่างระหว่างชนชั้นอย่างมาก โดยผู้มีอำนาจและผู้มั่งคั่ง มักจะเข้าถึงทรัพยากรและเทคโนโลยีอย่างมาก ส่วนผู้ที่ยากจนก็ถูกทิ้งไว้ข้างหลังและแทบไม่สามารถเข้าถึงคุณภาพชีวิตที่ดีได้
- ตัวละครเอกมักจะเป็นแฮกเกอร์หรือกลุ่มกบฏ : โดยสามารถใช้ทักษะเพื่อปลดแอกประชาชน หรือต่อสู้กับรัฐบาลที่กดขี่ประชาชนได้
- บรรยากาศที่มักเต็มไปด้วยแสงนีออนสะท้อนแสง : โดยมีภาพเมืองเบื้องหลังที่มืดมน และโดดเด่นด้วยแสงนีออนสะท้อนแสงหลากหลายสี สิ่งนี้เองที่สะท้อนให้เห็นเด่นชัดใน MV ROCKSTAR ของ LISA
- การตั้งคำถามถึงจริยธรรม : โดยส่วนมากจะมุ่งเน้นเรื่องจริยธรรมในการอยู่ร่วมกันระหว่างเครื่องจักรและมนุษย์
ไซเบอร์พังก์ มักจะเป็นผลงานที่กระตุ้นให้เกิดความคิดและจินตนาการที่หลากหลาย และตั้งคำถามถึงความเป็นไปได้ของโลกในอนาคต ไม่ว่าจะในเรื่องของสังคม หรือเทคโนโลยีที่รุกล้ำเข้ามาในชีวิตประจำวัน ประเด็นคำถามเรื่องเสรีภาพและความเป็นส่วนตัว ฯลฯ
และแน่นอนว่า ปัจจุบันผลงานไซเบอร์พังก์ ก็ยังมีการสร้างสรรค์ออกมาให้เห็นอย่างสม่ำเสมอ และมีการปรับปรุงไปแต่ละยุคสมัย โดยส่งผลกระทบมาจากเทคโนโลยีที่ก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องด้วย
อย่างไรก็ตาม MV ROCKSTAR ของ LISA มีกลิ่นอาย Cyberpunk ที่โดดเด่นคือบรรยากาศที่มืดมนและโดดเด่นด้วยแสงนีออนหลากสี ส่วนประเด็นคำถามอื่น ๆ นั้นอาจจะยังไม่ได้บอกเล่ามากนัก แต่ก็เรียกได้ว่าเป็น MV ที่มีความครบถ้วน สมบูรณ์ กระตุ้นจินตนาการและสร้างอารมณ์ร่วมได้ไม่น้อย
ที่มาข้อมูลCointelegraph
ที่มารูปภาพ LLOUD Official, Freepik