เผยสาเหตุหาดใหญ่จมบาดาล น้ำท่วมหนักที่สุดในรอบ 15 ปี

ดร.สนธิ คชวัฒน์ นักวิชาการด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพ ชมรมนักวิชาการสิ่งแวดล้อมไทย โพสต์ข้อความผ่านเฟซบุ๊ก Sonthi Kotchawat เรื่อง น้ำท่วมหนัก “หาดใหญ่” ในรอบ 15 ปี

อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาเข้าสู่ภาวะวิกฤต น้ำท่วมทั้งเมือง ถนนหลายสายถูกน้ำท่วมและไหลเอ่อล้น เทศบาลนครหาดใหญ่ประกาศ “ยกธงเหลือง” เฝ้าระวัง 12 พื้นที่เสี่ยง เตือนประชาชนเตรียมพร้อม ในขณะเดียวกัน จังหวัดสงขลาเกิดน้ำท่วมครบ 16 อำเภอ โดยที่ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ มีน้ำท่วมสูงระดับเอว บริเวณชุมชนริมคลองต่ำ เทศบาลได้ออกประกาศให้ประชาชนเร่งอพยพออกจากพื้นที่

น้ำท่วมของเมืองหาดใหญ่และจังหวัดสงขลามักเกิดในช่วงเดือนตุลาคมถึงเดือนธันวาคมของทุกปี โดยเฉพาะในช่วงเดือนพฤศจิกายน เคยเกิดน้ำท่วมหนักหลายครั้งในอดีต ได้แก่ พ.ศ. 2531, พ.ศ. 2543, พ.ศ. 2553 และปีนี้ พ.ศ. 2568 ซึ่งปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดน้ำท่วมรุนแรงแบ่งออกได้ดังนี้

ปัจจัยแรกคือ สภาพภูมิอากาศ เกิดจากหย่อมความกดอากาศต่ำพัดผ่านเข้าทางภาคใต้ของประเทศไทย ทำให้มีฝนตกหนักและเกิดน้ำหลากจากภูเขาลงสู่คลองอู่ตะเภาซึ่งเป็นเส้นทางน้ำหลัก การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศช่วงหลัง ฝนส่วนใหญ่จะตกระยะเวลาสั้นแต่มีปริมาณมาก นอกจากนี้ปีนี้ยังเกิดปรากฏการณ์ลานีญา (La Niña) ทำให้เกิดฝนตกมากกว่าค่าปกติ ร่องมรสุมความกดอากาศต่ำทางภาคใต้มีกำลังแรงกว่าปกติ ภาคใต้จึงมีฝนตกชุกหรือฝนตกหนักต่อเนื่องโดยเฉพาะช่วงปลายปี ตุลาคม–ธันวาคม ซึ่งปีนี้ถือว่าหนักสุดในรอบ 15 ปี

ปัจจัยที่สองคือ การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน ในพื้นที่รอบเมือง ซึ่งส่งผลให้เกิดอุทกภัยรุนแรงมากกว่าในอดีต คลองอู่ตะเภาไหลผ่านเมืองหาดใหญ่ไปลงสู่ทะเลสาบ ปลายทางคือแหลมโพธิ์ ตำบลคูเต่า โดยต้นน้ำอยู่ที่อำเภอสะเดา และมีคลองสาขาสำคัญ คือ คลองสะเดา คลองหล้าปัง สภาพภูมิประเทศของเมืองหาดใหญ่ พื้นที่ต่ำสุดอยู่บริเวณเขต 8 โดยชุมชนวัดโคกอยู่ต่ำที่สุด (ระดับ 4.7 เมตร) การขยายตัวของเมืองหาดใหญ่ มีการสร้างอาคารและถนนเข้ามาแทนที่พื้นที่เกษตรกรรมและป่าไม้ ซึ่งเดิมช่วยซับน้ำ เมื่อไม่มีที่ซับน้ำ น้ำจึงไหลลงคลองอู่ตะเภาเร็วและรุนแรงขึ้นเมื่อฝนตกหนัก จนน้ำเอ่อล้นท่วมตัวเมือง

ปัจจัยที่สามคือ การเตรียมการรับมือของเทศบาลหาดใหญ่ไม่ทัน กรณีฝนตกในปริมาณมากเกิน 100 มม. เช่นวันที่ 20 พ.ย.68 ฝนตกในอำเภอหาดใหญ่ถึง 165.5 มม. ทำให้เกิดการท่วมขังและระบายไม่ทัน นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดินมีการถมพื้นที่ที่ขวางทางน้ำหรือทับที่ระบายน้ำ ทำให้ทิศทางการไหลของน้ำเปลี่ยนแปลงไป

สรุปได้ว่าสถานการณ์น้ำท่วมในหาดใหญ่และจังหวัดสงขลาปีนี้เกิดจากปัจจัยภูมิอากาศที่รุนแรง การเปลี่ยนแปลงการใช้ประโยชน์ที่ดิน และการเตรียมการรับมือที่ไม่ทันต่อปริมาณฝน ทำให้เกิดน้ำท่วมหนักที่สุดในรอบ 15 ปี