6 หลักการบำบัดน้ำเสียชุมชน น้ำเสียโรงพยาบาล ให้ได้น้ำทิ้งผ่านเกณฑ์น้ำเสียชุมชนคือน้ำเสียที่เกิดขึ้นจากอาคารบ้านเรือน วัด โรงเรียน โรงพยาบาล เป็นต้น น้ำเสียคือมลพิษทางน้ำที่เมื่อเกิดขึ้นแล้วมีความจำเป็นต้องทำการบำบัด เพื่อทำให้คุณภาพน้ำดีขึ้นจนผ่านเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนด จึงจะสามารถปล่อยน้ำทิ้งออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ ระบบบำบัดน้ำเสียคือหน่วยบำบัดน้ำเสียที่ทำหน้าที่บำบัดน้ำเสียให้มีคุณภาพดีขึ้น ซึ่งในประเทศไทยมีหลายระบบขึ้นอยู่กับว่าผู้ออกแบบระบบบำบัดน้ำเสียเลือกใช้หลักการไหนมาออกแบบหน่วยบำบัดน้ำเสีย ระบบบำบัดน้ำเสียของชุมชนจะแตกต่างจากระบบบำบัดน้ำเสียของโรงงานอุตสาหกรรม โดยในระบบบำบัดน้ำเสียชุมชนจะไม่มีในส่วนของการบำบัดสารเคมีให้ได้เห็น!ระบบบำบัดน้ำเสียหนึ่งระบบ ประกอบด้วยหน่วยบำบัดน้ำเสียจำนวนหลายหน่วยบำบัดประกอบเข้าด้วยกันและทำหน้าที่บำบัดน้ำเสียจนทำให้น้ำเสียมีคุณภาพดีขึ้น แต่หน่วยบำบัดน้ำเสียหนึ่งที่ทำหน้าที่เหมือนกันและใช้หลักการเดียวกันของ 2 สถานที่ ไม่มีความจำเป็นต้องมีหน้าตาแบบเดียวกันหรือมีขนาดของหน่วยบำบัดน้ำเสียเท่ากัน เพราะการออกแบบระบบบำบัดน้ำเสียจะออกแบบโดยคำนวณจากปริมาณน้ำเสียที่เข้าระบบบำบัดน้ำเสีย แต่หลักการในการบำบัดน้ำเสียไม่ได้แตกต่างกันค่ะ ถ้าเป็นคนที่ทำงานเกี่ยวกับระบบบำบัดน้ำเสียการทำความเข้าใจว่ามีหลักการไหนบ้างที่ทำให้คุณภาพน้ำเสียดีขึ้น สิ่งนี้จะทำให้มองเห็นภาพว่าน้ำเสียดีขึ้นได้อย่างไรและถ้าวันหนึ่งระบบล่มจะทำให้มองภาพออกว่าจะเริ่มแก้ไขตรงไหนก่อน สำหรับคนทั่วๆ ไปถ้าต้องการบำบัดน้ำเสียการรู้ว่ามีหลักการอะไรบ้างจะทำให้เราสามารถเลือกใช้หลักการต่างๆ ที่เข้ากับสถานการณ์ของตัวเองได้อย่างเหมาะสม หลักการในการบำบัดน้ำเสียที่ผู้เขียนจะได้เขียนไว้ในบทความนี้ได้จากประสบการณ์ตรงที่ได้ทำงานเกี่ยวข้องกับระบบบำบัดน้ำเสียในโรงพยาบาล แต่สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับการบำบัดน้ำเสียชุมชนประเภทอื่นได้ด้วย เพราะน้ำเสียชุมชนจากแต่ละสถานที่มีลักษณะของน้ำเสียไม่ได้แตกต่างกันมาก จึงอาจพูดได้ว่าอ่านเนื้อหาในบทความนี้แล้วสามารถมองเห็นภาพใหญ่ของหลักการบำบัดน้ำเสียชุมชนทั้งหมดได้เลย โดยสรุปได้ดังนี้ค่ะ1. การคัดแยก ในส่วนของหลักการนี้ไม่ได้มีอะไรซับซ้อนมากค่ะ อาศัยการคัดแยกขยะที่ปะปนมากับน้ำเสียด้วยตะแกรงดักขยะหรือตะกร้าดักขยะในบ่อสูบ พอคัดแยกแล้วเรามีหน้าที่ต้องเอาขยะไปกำจัดเป็นขยะ ปกติตะแกรงดักขยะหรือตะกร้าดักขยะจะเป็นส่วนแรกที่พบเห็นได้ก่อนที่น้ำเสียจะไหลเข้าสู่หน่วยอื่นของระบบบำบัดน้ำเสียต่อไปค่ะ นอกจากนี้การคัดแยกยังสามารถพบได้ในถังดักไขมันด้วย การตักไขมันออกไปกำจัดเป็นขยะมีส่วนช่วยใหญ่คุณภาพน้ำเสียดีขึ้นได้ง่ายๆ เนื่องจากว่ามาตรฐานคุณภาพน้ำทิ้งมีการตรวจในส่วนของไขมันและน้ำมันที่ปะปนในน้ำทิ้ง ดังนั้นหากพบว่าไขมันลอยแข็งอยู่ที่ผิวหน้าของบ่อดักไขมันจึงจำเป็นต้องตักไขมันออกไปทิ้งค่ะ2. การตกตะกอน คุณภาพน้ำเสียดีขึ้นได้โดยอาศัยแรงโน้มถ่วงของโลก ทำให้สารอินทรีย์ที่ปะปนมากับน้ำเสียที่มีขนาดใหญ่และมีน้ำหนักตกตะกอนอยู่ที่ส่วนล่างของหน่วยบำบัดน้ำเสีย ในส่วนนี้จะเรียกว่า การบำบัดน้ำเสียทางด้านกายภาพ การตกตะกอนเป็นหลักการที่มักถูกนำมาใช้ในการออกแบบหน่วยบำบัดน้ำเสียขั้นต้น โดยการตกตะกอนทำให้น้ำเสียดีขึ้นได้จากการที่เรานำตะกอนไปกำจัดในลานตากตะกอน จึงทำให้ปริมาณของเสียที่ปะปนในน้ำเสียลดลงคุณภาพน้ำเสียจึงดีขึ้นตามมา แต่คุณภาพน้ำเสียที่ผ่านหลักการนี้ยังไม่สามารถปล่อยออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ จึงยังต้องนำน้ำเสียจากส่วนนี้ไปบำบัดในหน่วยบำบัดน้ำเสียที่ใช้หลักการอื่นต่อไปค่ะ3. การย่อยสลายแบบไม่ใช้อากาศ จากที่ผู้เขียนได้มีประสบการณ์มานั้นหน่วยบำบัดน้ำเสียที่ใช้หลักการย่อยสลายสารอินทรีย์แบบไม่ใช้อากาศ มักเป็นหน่วยที่พบได้ถัดมาหลังจากใช้หลักการตกตะกอนแล้ว แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นในหลักการนี้ก็ไม่ใช่หลักการที่ทุกที่จำเป็นต้องเลือกใช้ น้ำเสียที่ผ่านหน่วยบำบัดน้ำเสียที่ใช้หลักการย่อยสลายสารอินทรีย์แบบไม่ใช้อากาศนี้ คุณภาพน้ำเสียดีขึ้นจากกระบวนการทำงานของจุลินทรีย์แบบไม่ใช้อากาศ ผลจากการย่อยสลายสารอินทรีย์แบบไม่ใช้อากาศนี้ทำให้มีกลิ่นอันไม่พึงประสงค์เกิดขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้และกลิ่นเหม็นนี้จะรบกวนบริเวณโดยรอบ หลักๆ จะเป็นก๊าซมีเทน แอมโมเนียและซัลไฟด์ ปกติก๊าซสามารถลอยตัวขึ้นที่สูงได้ตามธรรมชาติ เมื่อสารอินทรีย์ที่ปะปนมากับน้ำเสียถูกย่อยสลายเปลี่ยนรูปไปเป็นก๊าซต่างๆ จากการทำงานของจุลินทรีย์แบบไม่ใช้อากาศคุณภาพน้ำเสียจึงดีขึ้น และเราจะพบว่าในส่วนนี้จะมีท่อระบายอากาศออกสู่บรรยากาศติดตั้งไว้และมักอยู่สูงเหนือระดับที่มนุษย์หายใจ อย่างไรก็ตามน้ำเสียที่ผ่านหน่วยนี้จะยังไม่สามารถปล่อยออกสู่ส่องแวดล้อมได้ เพราะยังพบว่ามีค่าบีโอดีค่อนข้างสูง!! เพราะน้ำขาดอากาศ!!!4. การย่อยสลายแบบใช้อากาศ หน่วยบำบัดน้ำเสียที่ใช้หลักการย่อยสลายสารอินทรีย์แบบใช้อากาศมีหลายแบบ เช่น ถังเติมอากาศของระบบเอสบีอาร์ ถังเติมอากาศของระบบเอเอส คลองวนเวียนหรือแม้แต่สระเติมอากาศที่มีเครื่องเติมอากาศอยู่ที่ผิวน้ำ ทั้งหมดมีเครื่องจักรกลที่ทำหน้าที่เติมอากาศเข้าไปในกระบวนการย่อยสลายสารอินทรีย์ การย่อยสลายในส่วนนี้อาศัยการทำงานของจุลินทรีย์แบบใช้อากาศ จึงจำเป็นต้องมีเครื่องเติมอากาศ หากการเติมอากาศทำได้ไม่เหมาะสมจะพบว่ามีกลิ่นอันไม่พึงประสงค์รบกวน การเติมอากาศทำให้คุณภาพน้ำเสียดีขึ้นเนื่องจากสารอินทรีย์ถูกเปลี่ยนรูปไปเป็นก๊าซที่มีโมเลกุลของออกซิเจนเป็นองค์ประกอบจึงพบว่าจะไม่มีกลิ่นเหม็นรบกวน เช่น คาร์บอนไดออกไซด์สำหรับไนเตรต ซัลเฟตและฟอสเฟตนั้นจะยังคงพบว่ามีปะปนอยู่ในน้ำเสียที่ผ่านการบำบัดจากหน่วยนี้ได้ ในหลายๆ ครั้งผู้เขียนพบว่าคุณภาพน้ำที่ผ่านหน่วยนี้แล้วมักพบว่ามีค่าไนโตรเจนในรูปของทีเคเอ็นสูง จึงพบว่าคุณภาพน้ำทิ้งไม่ผ่านตามเกณฑ์มาตรฐานตามมา โดยปกติแล้วไนเตรต ซัลเฟตและฟอสเฟตที่ผ่านจากหน่วยบำบัดนี้แล้วจะอยู่ในรูปที่มีความสามารถใช้เป็นธาตุอาหารของพืชได้ ที่เป็นรูปเดียวกันกับในปุ๋ยเคมีที่ระบุว่ามีค่า N P K เท่าไหร่ ดังนั้นการกำจัดไนเตรต ซัลเฟตและฟอสเฟตจึงต้องอาศัยพืชน้ำเข้ามาช่วย!5. การดูดซับสารพิษด้วยพืชน้ำ จากหลักการในข้อ 4 การใช้พืชน้ำมาบำบัดน้ำเสียเป็นเรื่องที่สำคัญตามมาเพื่อกำจัดสารอินทรีย์ที่ถูกเปลี่ยนรูปไปเป็นธาตุอาหารพืช เราจึงพบว่าในบางแห่งจะมีการออกแบบหน่วยบำบัดน้ำเสียที่เรียกว่า บึงประดิษฐ์ บ่อผึ่ง สระพักน้ำผันสภาพหรืออื่นๆ ที่พบว่ามีพืชน้ำเข้ามาเกี่ยวข้อง คุณภาพน้ำเสียดีขึ้นจากการที่พืชน้ำดูดซับเอาธาตุอาหารไปใช้เพื่อการเจริญเติบโต การเก็บพืชออกเมื่อพืชแก่เป็นสิ่งที่ต้องทำตามมา เพราะถ้าไม่เก็บออกพืชน้ำจะตายและเน่าเปื่อยจนทำให้น้ำเสียในส่วนนี้มีสารอินทรีย์เพิ่มขึ้น ดังนั้นต้องเก็บพืชออกและนำไปกองหมักทำปุ๋ยค่ะ จากนั้นสามารถใช้ปุ๋ยหมักในส่วนทำประโยชน์ต่อได้อีก6. การฆ่าเชื้อโรค เนื่องจากว่าในน้ำเสียมีปริมาณของจุลินทรีย์จำนวนมากและมีความสามารถในการก่อโรคได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งน้ำเสียจากโรงพยาบาล แต่ในการบำบัดน้ำเสียเรายังมีความจำเป็นต้องอาศัยการทำงานของจุลินทรีย์เพื่อย่อยสลายสารอินทรีย์ในน้ำเสียก่อนจึงยังไม่สามารถทำการฆ่าเชื้อได้ในตอนแรก จึงพบว่าหน่วยที่ทำหน้าที่ฆ่าเชื้อโรคในน้ำเสียจะเป็นหน่วยสุดท้ายก่อนที่จะปล่อยน้ำเสียออกสู่สิ่งแวดล้อม จะว่าโหดก็ได้ค่ะเราใช้งานก่อนแล้วฆ่าทิ้งตอนท้าย!!!!😂ตามมาตรฐานคุณภาพน้ำทิ้งกำหนดค่าของปริมาณของโคลิฟอร์มแบคทีเรียว่าต้องเป็นไปตามเกณฑ์ที่กำหนด น้ำเสียที่ผ่านหน่วยฆ่าเชื้อโรคจะเรียกว่าน้ำทิ้งที่สามารถปล่อยออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ค่ะ น้ำเสียในส่วนนี้ดีขึ้นจากการทำลายเชื้อโรคได้ทั้งหมดค่ะ ไม่ว่าจะเป็นคลอรีนน้ำหรือคลอรีนผงหรืออื่นๆ เพราะทำหน้าที่แบบเดียวกันหมดคือฆ่าเชื้อโรคแต่ต้นทุนจะต่างกัน อย่างไรก็ดีหากน้ำเสียที่ผ่านหน่วยบำบัดต่างๆ ก่อนที่จะเข้าสู่หน่วยฆ่าเชื้อโรคไม่สามารถบำบัดได้ตามประสิทธิภาพของแต่ละหน่วยที่ได้ออกแบบไว้ จะทำให้คลอรีนหรือสารฆ่าเชื้อโรคอื่นๆ มีประสิทธิภาพต่ำลง นั่นหมายความว่าการบำบัดน้ำเสียมีความจำเป็นที่จะต้องดูแลและควบคุมให้ทุกหน่วยบำบัดทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพค่ะจากหลักการข้างต้นเมื่อพิจารณาดีแล้วๆ จะเห็นว่าทุกหลักการทำงานเชื่อมโยงกัน จนในบางครั้งเรามีความจำเป็นต้องเข้าใจและมองภาพให้ออกในแต่ละหลักการค่ะ และสำคัญคือหากเรามีระบบบำบัดน้ำเสียที่ต้องดูแลอยู่แล้วตอนนี้มีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องควบคุมให้หน่วยบำบัดน้ำเสียทำงานตามหลักการที่ได้ออกแบบไว้ จึงจะทำให้น้ำเสียเมื่อผ่านหน่วยบำบัดนั้นๆ มีคุณภาพดีขึ้นตามลำดับจนสามารถมีคุณภาพน้ำทิ้งผ่านตามเกณฑ์มาตรฐานที่กำหนดและสามารถปล่อยออกสู่สิ่งแวดล้อมได้ค่ะ ลองเอาข้อมูลในบทความนี้ไปปรับใช้และทำความเข้ากันดูค่ะ...ok.เครดิตภาพประกอบบทความโดย: ผู้เขียนภาพหน้าปกจาก yogendra31/Pixabayออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaภาพประกอบเนื้อหาภาพที่ 1 ถ่ายภาพโดยผู้เขียนภาพประกอบเนื้อหาออกแบบโดยผู้เขียน: ภาพที่ 2/Canva, ภาพที่ 3/Canva และ ภาพที่ 4/Canvaบทความอื่นที่น่าสนใจ✳️ทำไมต้องเติมอากาศให้กับน้ำ ด้วยเครื่องเติมอากาศผิวน้ำ กดอ่านเลย✅แหนเป็ดเล็กคืออะไรด้านสิ่งแวดล้อม ที่คุณอาจยังไม่รู้ กดอ่านเลย✅7 ตัวอย่างพืชที่มีความสามารถบำบัดน้ำเสียได้ พืชที่สามารถดูดซับสารพิษได้ กดอ่านเลย✅เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !