หัตถกรรม เป็นงานฝีมือที่ทรงคุณค่า ต้องใช้ความพยายามเป็นอย่างมาก ในการสร้างสรรค์ และสร้างออกมาให้สวยงาม บทความนี้พาไปส่อง “ตะกร้าจากเครือไม้” ของคุณยายไพบูลย์ ศรีสุรัก บ้านยางขี้นก อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี เป็นฝีมือของชาวบ้านที่ออกแบบ และเป็นภูมิปัญญาของท้องถิ่นที่สืบทอดสร้างรายได้ให้กับชุมชนมาอย่างยาวนานครับภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีตะกร้าจากเครือไม้ ทำมาจากเครือซูด (มีชื่อเรียกหลายชื่อ เช่น เครือปลาสงแดง ช้างงาเดียว เครือเขามวก ตั่งตู่เครือ) มีกรรมวิธีที่ละเอียดมากครับ เมื่อได้เครือไม้มาต้องมีการผึ่งแดดให้แห้ง จากนั้นนำมาต้มในปี๊บ แล้วลอกเปลือกด้านนอกออกให้หมด จะได้เป็นเนื้อเครือไม้สีขาวนวล ต่อมาจึงผ่าออกเป็นซี่เล็ก ๆ ให้เป็นเส้นเล็ก ๆ เพื่อใช้เป็นเส้นสาน หากเป็นเส้นสานจะใช้เป็นเส้นเล็ก ส่วนเส้นใหญ่จะใช้วนเป็นไม้สานไปเรื่อย ๆ เวลาที่สานจะมีการวางระยะห่างของเส้นให้พอดี และตรงพอดี ลวดลายจะออกมาสวยงาม พร้อมกันนั้นเวลาสานจะต้องพรมน้ำตลอดเวลาเพื่อให้เส้นเครือไม้อ่อนนุ่ม และใช้กระดาษทรายถูให้เรียบเพื่อสานให้เส้นของเครือไม้มีความอ่อนนุ่มภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีนอกจากเครือซูดจะใช้ประโยชน์จากการสานตะกร้าได้แล้ว ยังมีสรรพคุณทางยาด้วยนะครับ โดยลอกเอาเปลือกนอกมาโขลกให้ละเอียดแล้วพอกใส่แผลจะช่วยห้ามเลือด และช่วยให้แผลหายไวขึ้น ถ้าอยากแก้เมื่อย แก้เครียดให้นอนหลับสบาย สูตรสมุนไพรพื้นบ้านอีสาน ให้นำเครือซูด ผสมกับรากมะเฟือง (เปรี้ยว) รากตีนนก และรากตะโกนา ต้มแล้วกรอกดื่มน้ำรับรองว่ากระชุ่มกระชวยอย่างแน่นอนครับภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีโดยปกติแล้ว การสานจะใช้เวลาในการสานเป็นระยะเวลานานมาก ตะกร้า 1 ลูก ใช้เวลาประมาณ 1 อาทิตย์ ราคาก็ถูกมากครับ เพียงลูกละ 250 บาท โดยปกติแล้วคนซื้อจะเป็นคนต่างถิ่นที่เดินทางมาท่องเที่ยวในจังหวัดอุบลราชธานี และคนในหมู่บ้านอุดหนุนกัน หากทาสแลคก็จะสวยมากยิ่งขึ้น เพราะมีความวาว และคงทนเป็นอย่างมาก ในแง่ของการใช้ประโยชน์สามารถใช้ใส่ของที่ระลึก และฝากผู้สูงอายุได้ภาพถ่ายโดย ภาณุพงศ์ ธงศรีนอกจากคุณยายไพบูลย์ ศรีสุรัก ยังมีคนเฒ่าคนแก่ในชุมชนบ้านยางขี้นก อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี อยู่หลายคนที่สร้างสรรค์ตะกร้าสวย ๆ จากฝีมือของคนในชุมชน จากการสอบถามปัญหาที่เจอในปัจจุบันก็คือ เครือไม้เริ่มหายไปจากป่าของชุมชน แล้ว น่าเสียดายนะครับ หากภูมิปัญญาที่น่าเรียนรู้เช่นนี้ต้องหายไปภาพถ่ายหน้าปกโดย ภาณุพงศ์ ธงศรี