นักวิทย์ฯเตือนต้องดูแล “ดิน” แหล่งกักเก็บคาร์บอนฯมหาศาล แต่กำลังเสื่อมโทรมอย่างรวดเร็ว

การประชุมสุดยอดด้านสภาพภูมิอากาศ COP30 ที่เมืองเบเลง ประเทศบราซิล ได้รับสัญญาณเตือนครั้งใหญ่จากนักวิทยาศาสตร์ว่า โลกกำลังมองข้าม “ดิน” ในฐานะทรัพยากรสำคัญต่อการแก้ปัญหาสภาพภูมิอากาศ หลังรายงานฉบับใหม่เผยว่า ดินชั้นบนลึกเพียงหนึ่งเมตรสามารถกักคาร์บอนได้มากกว่าที่เคยประเมินไว้ราว 45% แต่กำลังเผชิญภาวะเสื่อมโทรมอย่างรวดเร็ว ซึ่งอาจนำไปสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกปริมาณมหาศาลในอนาคต

รายงานซึ่งเผยแพร่ในวันเกษตรกรรมของเวที COP30 อ้างข้อมูลจากสหประชาชาติที่ระบุว่า พื้นที่ดินราว 40% ของโลกอยู่ในภาวะเสื่อมโทรม และเตือนว่าอาจพุ่งสูงถึง 90% ภายในปี 2593 หากยังคงมีการใช้ที่ดินอย่างไม่เหมาะสม ปัญหาดังกล่าวสอดคล้องกับความกังวลของหลายหน่วยงานด้านสิ่งแวดล้อมที่ต้องเผชิญวิกฤตการกลายเป็นทะเลทรายและความเสื่อมโทรมของระบบนิเวศทางการเกษตรทั่วโลก

ศาสตราจารย์มาร์ค มาสลิน ผู้เชี่ยวชาญด้านวิทยาศาสตร์ระบบโลกจากยูนิเวอร์ซิตีคอลเลจลอนดอน ให้สัมภาษณ์กับรอยเตอร์ว่า “ดิน” คือรากฐานของสังคมมนุษย์ ทั้งการผลิตอาหาร การเลี้ยงสัตว์ และการรองรับประชากรโลกกว่า 8,200 ล้านคน แต่ดินทั่วโลกกำลังอ่อนแอลงเพราะการใช้ทรัพยากรเกินขนาดและการพึ่งพาสารเคมีเกษตรอย่างหนัก ทั้งยาฆ่าแมลงและปุ๋ย ส่งผลให้ความอุดมสมบูรณ์ลดลงอย่างต่อเนื่อง

“ปัญหานี้คือ วิกฤตเงียบ เพราะเราแทบไม่เคยคิดถึงดินและไม่เคยดูแลมันอย่างจริงจัง” มาสลินกล่าว พร้อมชี้ว่าความเสื่อมโทรมที่เกิดขึ้นอาจทำให้ดินกลายเป็นผู้ปล่อยคาร์บอนรายใหญ่ในอนาคต

รายงานจาก Aroura Soil Security, คณะกรรมาธิการกฎหมายสิ่งแวดล้อมโลกของ IUCN และโครงการ Save Soil ระบุว่า คาร์บอนประมาณ 2,822 กิกะตัน อยู่ในความเสี่ยงที่จะถูกปล่อยจากดินชั้นบนทั่วโลก หากไม่มีการฟื้นฟูที่เพียงพอ

ด้าน “ปราวีณา ศรีธารา” ประธานเจ้าหน้าที่วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของ Save Soil กล่าวว่า หากไม่เร่งฟื้นฟูดินอย่างยั่งยืน โลกอาจต้องเผชิญการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์จากดินสูงถึง 4,000 กิกะตัน พร้อมย้ำว่า “ดินอาจเป็นทั้งส่วนหนึ่งของปัญหา หรือเป็นส่วนหนึ่งของทางออก ขึ้นอยู่กับการเลือกของเรา”

รายงานยังชี้ว่า การฟื้นฟูสุขภาพดินมีศักยภาพลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ถึง 27% ของปริมาณที่จำเป็นเพื่อจำกัดภาวะโลกร้อนให้ต่ำกว่า 2 องศาเซลเซียส ตามเป้าหมายโลก แต่พบว่าประเทศต่าง ๆ มากถึง 70% ยังไม่บรรจุมาตรการฟื้นฟูดินไว้ในคำมั่นด้านสภาพภูมิอากาศ ของตน

เวที COP30 จึงกลายเป็นจุดเน้นย้ำว่า การแก้ปัญหาโลกร้อนไม่อาจสำเร็จได้ หากโลกยังมองข้าม “ดิน” แหล่งกักเก็บคาร์บอนที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่ง และฐานรากของความมั่นคงทางอาหารของมนุษยชาติ