ปลูกป่า พาโลกร้อน? UN เตือนโครงการชดเชยคาร์บอน อาจจุดชนวนไฟป่าแทนช่วยโลก

แม้ป่าไม้จะเคยถูกมองว่าเป็น “แนวป้องกันธรรมชาติ” ของโลกจากภาวะโลกร้อน แต่รายงานฉบับใหม่จากสถาบันภายใต้สหประชาชาติชี้ว่า นโยบายการปลูกและอนุรักษ์ป่าเพื่อดูดซับคาร์บอนอาจกำลังย้อนกลับมาเป็นภัยในตัวเอง

รายงานจาก สถาบันมหาวิทยาลัยแห่งสหประชาชาติด้านน้ำ สิ่งแวดล้อม และสุขภาพ (UNU-INWEH) ระบุว่า โครงการคาร์บอนเครดิตที่อิงกับการปลูกป่าและปกป้องป่า ซึ่งได้รับเงินทุนจำนวนมากจาก voluntary carbon market กำลังเพิกเฉยต่อความเสี่ยงที่สำคัญ นั่นคือ ไฟป่า

ในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา โลกได้เผชิญไฟป่าขนาดมหึมาในหลายพื้นที่ ตั้งแต่แคนาดา ออสเตรเลีย ไซบีเรีย ไปจนถึงป่าแอมะซอน ตัวอย่างเช่น ไฟป่าในแคนาดาปี 2023 ปล่อยก๊าซเรือนกระจกมากกว่าการปล่อยจากภาคอุตสาหกรรมทั้งปีของทุกประเทศในโลก ยกเว้นจีนและอินเดีย แต่สิ่งที่น่ากังวลยิ่งกว่านั้นคือ พื้นที่ที่เกิดไฟป่าเหล่านี้จำนวนมากเป็นพื้นที่โครงการปลูกป่าหรืออนุรักษ์ป่าที่ได้รับเงินทุนผ่านระบบคาร์บอนเครดิต เช่น ในรัฐแคลิฟอร์เนียที่ไฟป่าได้เผาผลาญพื้นที่ป่าที่ควรจะเป็นแหล่งกักเก็บคาร์บอนภายใต้โครงการ cap-and-trade ของรัฐ

"การปลูกป่าเพื่อแก้โลกร้อน อาจกลายเป็นการสร้างเชื้อเพลิงให้กับไฟในอนาคต" รายงานเตือนสิ่งนี้อย่างชัดเจน โดยเฉพาะในสภาพแวดล้อมที่ร้อนจัดและแห้งแล้งขึ้นจากภาวะโลกร้อน ป่าที่เติบโตเร็วอาจเร่งการสะสมของวัสดุเชื้อเพลิง เช่น ใบไม้และกิ่งไม้แห้ง ขณะที่ดินมีความชื้นน้อยลง ทำให้เสี่ยงเกิดไฟป่ารุนแรงขึ้น

นอกจากนี้ วิธีประเมินความเสี่ยงจากไฟป่าของโครงการคาร์บอนเครดิตยังล้าหลัง เช่น การใช้สถิติไฟป่าในอดีตที่อาจไม่ครอบคลุมเหตุการณ์รุนแรงในช่วง 5 ปีหลังสุด ทำให้ความเสี่ยงที่แท้จริงถูกประเมินต่ำเกินไป ซึ่งทางด้านยู ฮยอง ลี นักวิจัยจาก UNU-INWEH กล่าวว่าหลายองค์กรที่ให้การรับรองโครงการคาร์บอนเครดิต เช่น Verra ยังไม่ตอบสนองต่อคำวิจารณ์เรื่องนี้ ทั้งที่วิทยาศาสตร์เกี่ยวกับป่ามีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว

อย่างไรก็ตาม รายงานยังย้ำว่า ไม่ใช่ทุกโครงการปลูกป่าจะเป็นอันตราย แต่จำเป็นต้องมีการปฏิรูประบบทั้งหมดให้ทันต่อความจริงทางสิ่งแวดล้อม โดยควรใช้ข้อมูลจากดาวเทียม ติดตามสภาพดิน ความชื้นฝน ภัยแล้ง และความเสี่ยงอนาคต ก่อนอนุมัติโครงการใดๆ ที่ใช้ป่าเป็นแนวทางลดคาร์บอน

ดร. คาเวห์ มาดานี ผู้อำนวยการ UNU-INWEH กล่าวสรุปไว้ว่า "หากเราไม่เปลี่ยนแนวทางการวางแผนและประเมินความเสี่ยงจากไฟป่าอย่างเป็นระบบ โครงการที่ตั้งใจช่วยโลก อาจยิ่งทำให้โลกอันตรายขึ้นโดยไม่รู้ตัว"