ฉันเป็นคนหนึ่งที่แอบฝันเสมอว่า อยากให้เมืองกรุงเทพฯ ที่ฉันรักสุด ๆ นี้ มีพื้นที่สาธารณะริมแม่น้ำเจ้าพระยา ที่คนธรรมดาสามารถเข้าถึงได้นาทีแรกที่ก้าวเข้าไปในห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ฉันอดขนลุกไม่ได้ที่ฝันเป็นจริงขอพูดอย่างเต็มปากว่า นี่คือสวรรค์บนดินของนักอ่าน ภาพที่เห็นคือวิวพันล้านชัด ๆในปี 2561 อันเป็นวาระครบรอบ 75 ปีของธนาคารแห่งประเทศไทย เราคงได้ยินข่าวโปรเจ็คท์อลังการ การปลุกชีวิตอาคารโรงพิมพ์ธนบัตรแห่งประเทศไทย อาคารประวัติศาสตร์ริมน้ำที่ถูกปิดใช้การมานานนับสิบปี หลังมีการสร้างโรงพิมพ์ธนบัตรใหม่ที่จังหวัดนครปฐมจากอาคารที่เคยเป็นเขตหวงห้ามที่สุดอาคารหนึ่งของประเทศ บัดนี้ถูกรีโนเวทให้กลายเป็นพื้นที่สาธารณะที่ทุกคนเข้าถึงได้ ในชื่อของศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย (Bank of Thailand Learning Center) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า “BOT Learning Center” ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย หรือเดิมคือห้องสมุดธนาคารแห่งประเทศไทย คือส่วนหนึ่งที่เป็นไฮไลท์ของโครงการนี้ ประวัติศาสตร์การเกิดแบงค์ชาตินั้นน่าสนใจมาก ใครชอบอ่านอะไรยาว ๆ แนะนำเข้าไปที่ "ประวัติธนาคารแห่งประเทศไทย" ในเวบไซต์ของธนาคารแห่งประเทศไทยจะได้รายละเอียดสะใจ ฉันขออนุญาตนำมาเล่าเล็กน้อยแต่พอสังเขปย้อนกลับไปสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อตอนที่ญี่ปุ่นนำกำลังทหารเข้ามายังประเทศไทยในปี 2484 (สมัยเดียวกับที่โกโบริเจออังศุมาลินใน "คู่กรรม" นั่นแหละ) กองทัพญี่ปุ่นยื่นข้อเสนอให้รัฐบาลไทยจัดตั้งธนาคารกลาง แต่ให้ที่ปรึกษาและหัวหน้างานต่าง ๆ เป็นชาวญี่ปุ่นรัฐบาลไทยเห็นว่าไม่เข้าที ที่จะให้ชาติอื่นมากำหนดทิศทางเรื่องเงินของชาติ จึงมอบให้พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ทรงดำเนินการร่างกฎหมาย เพื่อเปลี่ยนฐานะของสำนักงานธนาคารชาติไทย ที่มีมาก่อนสงครามแล้ว ยกขึ้นเป็นธนาคารกลาง และให้ประกาศใช้โดยเร็วที่สุดเร็วขนาดไหนลองบวกลบดู พระราชบัญญัติธนาคารแห่งประเทศไทย ประกาศใช้เมื่อวันที่ 16 เมษายน พ.ศ. 2485 ธนาคารเปิดอย่างเป็นทางการในวันที่ 10 ธันวาคม ในปีเดียวกันเลย โดยมีพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ทรงดำรงตำแหน่งผู้ว่าการพระองค์แรกสมัยแรกที่เปิดทำการนั้น สำนักงานยังตั้งอยู่ที่อาคารที่ทำการเดิมของธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้ ถนนสี่พระยา จนในเวลาต่อมาจึงย้ายที่ทำการมาอยู่ ณ วังบางขุนพรหม ดังที่เรารู้จักในปัจจุบันหลังสงครามสิ้นสุด เกิดภาวะขาดแคลนธนบัตรหมุนเวียน เราไม่สามารถสั่งพิมพ์ธนบัตรจากต่างประเทศได้ทันท่วงทีอย่างที่เคยทำ นี่คือเหตุผลสำคัญที่เราต้องมีโรงพิมพ์ธนบัตรของเราเองขึ้นมา หากเราควบคุมได้ทั้งปริมาณและคุณภาพของธนบัตร ความมั่นคงและปลอดภัยทางเศรษฐกิจก็จะยั่งยืนขึ้นอาคารโรงพิมพ์ธนบัตรบางขุนพรหม จึงกำเนิดขึ้นริมแม่น้ำเจ้าพระยาด้านถนนท่าเกษม ใครผ่านไปมาก็จะเห็นความโดดเด่นของอาคารหลังคาคอนกรีตหล่อรูปไข่ ซึ่งหน้าที่หลักคือทำป้องกันเสียงของเครื่องจักรไม่ให้ดังออกมาอาคารโรงพิมพ์ธนบัตร "พิมพ์แบงค์" ให้เราใช้มานานหลายสิบปี ตรากตรำทำงานหนักสร้างความเจริญให้ประเทศยาวนานของตั้งแต่ปี 2512 ยืนหยัดรับใช้ชาติมาถึงปี 2550 จนเมื่อมีการย้ายไปสร้างโรงพิมพ์ธนบัตรแห่งใหม่ที่นครปฐมนั่นแหละ อาคารหลังนี้จึงถูกรีไทร์ ปิดการใช้งานไว้เฉย ๆ อยู่ร่วมสิบปีมาวันนี้ธนาคารแห่งประเทศไทยอยากปลุกชีวิตอาคารประวัติศาสตร์หลังนี้ขึ้นอีกครั้ง ด้วยหวังให้พื้นที่ประวัติศาสตร์นี้เป็น “แรงบันดาลใจ” ให้คนทั่วไปสามารถเข้าถึงข้อมูลเศรษฐกิจการเงินของชาติในโอกาสนี้ ห้องสมุดธนาคารแห่งประเทศไทย ที่เดิมตั้งอยู่ในอาคารสำนักงานใหญ่ธนาคารแห่งประเทศไทย เป็นห้องสมุดเฉพาะทาง ให้บริการเน้นด้านเศรษฐศาสตร์ การเงิน การธนาคาร และข้อมูลด้านธนาคารกลางทั้งของไทยและของโลก จึงถูกย้ายมาอยู่ในอาคารศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทยด้วย โดยเปลี่ยนชื่อเป็นห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชยในยุคที่ทุกอย่างหมุนเร็วจี๋ ห้องสมุดสุดงดงามแห่งนี้ จะไม่ใช่แค่คลังข้อมูลเศรษฐศาสตร์การเงินอีกต่อไป แต่ได้รับการออกแบบใหม่ จนทันยุคทันสมัยสุด ๆ กลายเป็นห้องสมุดที่ถึงพร้อมด้วยเทคโนโลยี และยังพร้อมเป็นได้ทุกอย่าง ทั้งพื้นที่ประชุมสัมมนา พื้นที่นันทนาการ จนถึงพื้นที่ทำงานแบบ Co-working Spaceจุดเด่นที่ไม่มีที่ไหนเหมือน คือห้อง Econ Connect ที่ผู้สนใจหาความรู้ทางเศรษฐศาสตร์ สามารถติดต่อขอให้ทางห้องสมุด ยืมหนังสือจากห้องสมุดชั้นนำทั่วโลกกว่า 7,000 แห่งได้ตัวห้องสมุดมีสองชั้น ออกแบบเก๋ไก๋ด้วยบันไดเวียนโดดเด่น พร้อมสรรพด้วยเก้าอี้ที่ออกแบบให้นั่งสบาย และรองรับวิถีคนยุคใหม่ด้วยปลั๊กไฟที่มีบริการแทบจะทุกจุดทำให้เราลังเลไม่รู้จะนั่งตรงไหน เพราะมุมไหน ๆ ก็ดีต่อใจไปเสียหมดใครอยากใช้สื่อมัลติมีเดีย เขาก็ออกแบบเป็นแคปซูลส่วนตัวให้ เข้าไปใช้ได้โดยที่เสียงไม่รบกวนผู้ใช้อื่นด้วยที่ตั้งที่ติดชิดริมแม่น้ำเจ้าพระยา พื้นที่ห้องสมุดจึงถูกออกแบบให้เป็นโถงสูงแบบ Double Space จะใช้คำว่าโปร่งก็ดูจะเบาไป ขอใช้คำว่าโอ่โถงอลังการดีกว่า สมกับที่มีวิวพันล้านอยู่ตรงหน้าเป็นที่สุดมุมเด็ดคือหมู่เก้าอี้ชิดหน้าต่างนี่ล่ะ ไม่ใช่แค่เห็นวิวน้อยนิดธรรมดา แต่เป็นวิวจัดเต็มผ่านกระจกสูงใหญ่แบบพาโนรามานั่นเลยถามหน่อย โลกนี้จะมีห้องสมุดที่ไหนอีกล่ะ ที่สามารถมองออกไปเห็นวิวแม่น้ำเจ้าพระยาและสะพานพระราม 8เป็นไฮไลท์แห่งไฮไลท์ จนไม่อยากเชื่อว่าในประเทศไทยจะมีห้องสมุดใดวิวสวยกว่านี้ได้อีกถ้าวิวห้องสมุดยังไม่ซาบซึ้งถึงก้นบึ้งหัวใจ แนะนำให้ลงไปเสพวิวต่อที่ร้านกาแฟข้างล่าง รับรองว่ายิ่งจะอึ้ง นั่นก็วิวสวยตะลึงกันเลยทีเดียว ศูนย์การเรียนรู้แห่งนี้ ธนาคารแห่งประเทศไทยแถลงในเว็บไซต์ว่า “มุ่งหวังให้เป็นพื้นที่การเรียนรู้สาธารณะที่มีชีวิต (living learning-hub) ที่ประชาชนทั่วไป นิสิต นักศึกษา นักวิชาการ ผู้ประกอบการ สามารถเข้ามาหาความรู้ แลกเปลี่ยนประสบการณ์ หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ ที่จะสร้างแรงบันดาลใจการเรียนรู้และการแบ่งปัน”จากประสบการณ์ส่วนตัวที่ไปเยือนมาสองรอบสองครั้ง ขอบอกว่าได้รับสิ่งที่ว่านั้นมาเต็มๆ!ห้องสมุดพระองค์เจ้าวิวัฒนไชย ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทยที่อยู่ : เลขที่ 273 ถนนสามเสน แขวงวัดสามพระยา เขตพระนคร กรุงเทพมหานคร 10200 โทรศัพท์ 0 2356 7766เปิดบริการ : อังคาร-อาทิตย์ 09.30 - 20.00 (ปิดวันจันทร์และวันหยุดสถาบันการเงิน) ที่จอดรถ : ภายในอาคารเว็บไซต์ : ศูนย์การเรียนรู้ธนาคารแห่งประเทศไทย เรื่อง/ภาพ : Miss Me