พืชสมุนไพรนั้นมีเป็นปัจจัยที่จำเป็นต่อการดำรงชีวิตของคนสมัยก่อนเป็นอย่างมาก เนื่องจากสมัยก่อนนั้นยังไม่มียารักษาโรคเหมือนในปัจจุบัน หากเจ็บไข้ได้ป่วยจึงต้องใช้พืชสมุนไพรตามท้องถิ่นที่หาได้จากธรรมชาติ ซึ่งคนรุ่นก่อนก็ได้ศึกษาค้นคว้าพืชชนิดต่าง ๆ จนรู้ถึงสรรพคุณและสามารถนำมาใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้เกิดเป็นตำรายาสมุนไพรหรือที่เรียกว่ายาแผนโบราณ ที่เป็นการสะสมภูมิปัญญาของคนรุ่นหลายพันปีก่อน และได้สืบทอดมาจนถึงปัจจุบัน ถึงแม้ว่าในยุคนี้เราจะใช้ยาแผนปัจจุบันเป็นหลัก เราก็ยังควรอนุรักษ์พืชสมุนไพรที่มีคุณค่าให้คงอยู่ เพราะจากการศึกษาวิจัยทางการแพทย์ ก็พบว่าพืชสมุนไพรหลาย ๆ ชนิดก็สามารถนำมาสกัดเป็นยากรักษาโรคได้หลายชนิดผู้เขียนตระหนักว่าในปัจจุบันเรารู้จักพืชสมุนไพรกันน้อยลง ซึ่งก็อาจเป็นเหตุให้พืชสมุนไพรไม่ได้รับการอนุรักษ์และสูญพันธุ์ในที่สุด จึงได้พยายามนำข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับพืชสมุนไพรมาเผยแพร่ให้ความรู้ แก่ผู้สนใจทั่วไป เพื่อให้ทราบถึงลักษณะและสรรพคุณของพืชสมุนไพรแต่ละชนิด อันจะทำให้พืชสมุนไพรเหล่านี้กลับมาเป็นที่รู้จักมากขึ้น ซึ่งในบทความนี้ผู้เขียนได้นำข้อมูลของพืชสมุนไพรหนึ่งชนิด มาบอกเล่าถึงสรรพคุณที่น่าสนใจ สมุนไพรชนิดนี้มีชื่อว่า “โคกกระออม” พืชสมุนไพรที่ไม่ค่อยมีคนรู้จักเท่าไรนัก แต่มีสรรพคุณรักษาอาการต่าง ๆ ได้ไม่น้อยเลยทีเดียวภาพถ่ายโดยผู้เขียนลักษณะของ “โคกกระออม” เป็นพืชล้มลุกกึ่งไม้เลื้อยลำต้นเล็กที่มีอายุเพียงแค่ 1 ปี มักราบไปกับพื้นดินหรือเลื้อยเกาะไปตามต้นไม้ต่าง ๆ ลำต้นเป็นเถามีสีเขียวเรียวเล็กเปราะขาดง่าย รูปสามเหลี่ยม ปลายใบแหลม ส่วนขอบใบเป็นหยักลึกและมีมือเกาะสั้น ๆ จะอยู่ที่ปลายยอดระหว่างซอกเถาที่มีก้านช่อดอก โดยมือจับจะมีอยู่ 2 อันแยกกันออกจากก้านช่อดอกที่ยาว ดอกมีขนาดเล็กสีขาวเป็นช่อออกที่ปลายยอด กลีบดอกบางช้ำง่าย มี 6 กลีบ ผลมีลักษณะคล้ายกับถุงลมเป็นเยื่อบาง ๆ ลักษณะของผลเป็นรูปสามเหลี่ยม มีพู 3 พู เปลือกผลบางและเป็นสีเขียวอมเหลือง มีขนสั้นนุ่มกระจายอยู่ทั่วผล ผลเมื่อแก่จะเปลี่ยนเป็นสีดำภาพถ่ายโดยผู้เขียนสรรพคุณของ “โคกกระออม” แก้อักเสบ แก้หอมหืด ช่วยถอนพิษไข้ ช่วยลดความดันโลหิต รักษาอาการตาอักเสบ ช่วยขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยลดการอักเสบบวมตามร่างกายเมื่อสมัยผู้เขียนเป็นเด็กนั้น มักเห็น “โคกกระออมขึ้นอยู่ตามพื้นที่รกร้าง และตามข้างทาง ซึ่งตอนนั้นผู้เขียนเองก็ไม่รู้จักพืชชนิดนี้และเข้าใจว่าเป็นเพียงต้นหญ้าวัชพืชเท่านั้น จนได้มารู้จากปู่ว่า “โคกกระออม” คือสมุนไพรที่มีสรรพคุณหลายอย่าง เมื่อครั้งหนึ่ง ลุงของผู้เขียนเป็นนิ่วในกระเพราะ ปู่จึงได้นำเถาและใบของ “โคกกระออม” มาต้มให้ดื่มต่างน้ำ เมื่อดื่มติดต่อกันประมาณสองสัปดาห์ ได้ไปตรวจที่โรงพยาบาลก็พบว่าก้อนนิ่วได้หายไปแล้ว ปู่ยังบอกอีกว่าน้ำสมุนไพร “โคกกระออม” นั้นสามารถดื่มเป็นยาช่วยขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ และช่วยถอนพิษไข้ได้ผลดีมากที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงสรรพคุณบางส่วนที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์มาเท่านั้น ซึ่งนอกจากนี้ “โคกกระออม” ยังสามารถใช้เป็นยารักษาอาการอื่นได้อีกหลายอย่าง และยังสามารถนำไปเข้าเครื่องยาผสมกับสมุนไพรชนิดอื่น เพื่อประกอบเป็นยารักษาโรคได้อีกหลายอาการ ซึ่งผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะทำให้ทุกท่านรู้จักพืชสมุนไพรมากขึ้น และช่วยกันอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบต่อไป