สวัสดีครับวันนี้ทุกคนสบายดีไหมครับ?ในช่วงเวลาปัจจุบัน การระบาดของไวรัสCOVID-19นั้น ได้แพร่กระจายไปทั่วโลก เราได้ทราบข้อมูลมากมายจากสื่อช่องทางต่าง ๆ ทั้งเรื่องของจำนวนผู้ติดเชื้อ จำนวนผู้เสียชีวิต ข้อกำหนดในการปฏิบัติและใช้ชีวิตของผู้คน (Social Distancing) มาตรการผ่อนคลายที่ค่อย ๆ ผ่อนลงทีละเล็กทีละน้อย การถดถอยของเศรษฐกิจ แต่ยังมีสิ่งหนึ่งที่โดดเด่นไม่แพ้กัน นั่นคือการแสดงออกของผู้นำในแต่ละประเทศนะครับ พวกเราได้เห็น ประธานาธิบดีของบราซิลที่ไปร่วมการประท้วงคัดค้านคำสั่งอยู่บ้านของรัฐบาลท้องถิ่น รัฐบาลจีนสร้างโรงพยาบาลหั่วเสินซานสำหรับรองรับผู้ติดเชื้อโควิดถึง 1,000 เตียง ภายในระยะเวลา 2 สัปดาห์ ความโดดเด่นของไต้หวัน นิวซีแลนด์ เยอรมนี และประเทศแถบสแกนดิเนเวีย ที่ได้รับการบริหารจัดการควบคุมการแพร่เชื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ จากผู้นำที่ล้วนแล้วแต่เป็นสตรี หรือแม้แต่การแจกจ่ายเงินเยียวยา 5,000 ของรัฐบาลไทย การแสดงออกในส่วนนี้ทำให้พวกเราได้เห็นสิ่งใดจาก “ผู้นำ” และทักษะที่ดูเหมือนยิ่งใหญ่แต่แสนจะกดดันและรับผิดชอบสูงนี้นั้น คือสิ่งใดกันแน่ ? วันนี้เราจะร่วมหาคำตอบไปด้วยกันครับ -บุคคลที่มีความสามารถในการใช้อิทธิพลให้คนอื่นทำงานในระดับต่าง ๆ ที่ต้องการให้บรรลุเป้าหมายและวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ (McFarland,1979:214-215)-ผู้ที่สามารถในการชักจูงให้คนอื่นทำงานให้สำเร็จตามต้องการ (Huse, 1978:227)-บุคคลที่มีอิทธิพลสูงสุดในกลุ่ม และเป็นผู้ที่ต้องปฏิบัติภาระหน้าที่ของตำแหน่งผู้นำที่ได้รับมอบหมายบุคคลอื่นในกลุ่มที่เหลือก็คือผู้ตาม แม้จะเป็นหัวหน้ากลุ่มย่อย หรือผู้ช่วยในการปฏิบัติหน้าที่ต่าง ๆ ก็ตาม (Yukl, 1989:3-4)-บุคคลที่ทำให้องค์การประสบความก้าวหน้าและบรรลุความสำเร็จโดยเป็นผู้ที่มีบทบาทแสดงความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลที่เป็นผู้ใต้บังคับบัญชาหรือผู้นำคือบุคคลที่ก่อให้เกิดความมั่นคงและช่วยเหลือบุคคลต่าง ๆ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายของกลุ่ม (DuBrin. 1998: 431)นี่คือตัวอย่างของนิยามคำว่า “ผู้นำ” ซึ่งจะแตกต่างกันไปตามความเข้าใจของบุคคลจากประสบการณ์ต่าง ๆ ทั้งตอนที่บุคลคนนั้นได้เป็นผู้นำ หรือได้สัมผัสกับผู้นำของเขา ดังนั้นเราอาจเรียกได้ว่า “ผู้นำ” นั้น เป็นศิลปะครับ เพราะมนุษย์แต่ละคนนั้นไม่เหมือนกัน ทั้งการแสดงออก แนวคิด นิสัย หรือจิตใต้สำนึก ซึ่งต่อให้เรานำคน 5 คน มาสวมบทบาทเป็นผู้นำ ทั้ง 5 คนนั้นก็จะมีรูปแบบภาวะผู้นำที่แตกต่างกันไปเป็นเอกลักษณ์ตัวเอง แต่สิ่งที่พวกเขามีคล้าย ๆ กันก็คือ พวกเขาจะนำ มีอิทธิพล วางแผน กำหนด ช่วยเหลือ กับสมาชิกในกลุ่ม เพื่อให้กลุ่มไปสู่เป้าหมายนั่นเองครับ ผู้นำหลายคนมีภาวะผู้นำแตกต่างกันไปฉันใด ผู้นำหนึ่งคนย่อมมีภาวะผู้นำแตกต่างกันไปฉันนั้น(เจ้าของกระทู้เองครับ^-^) ฟังดูแปลก ๆ นะครับ แต่ว่าการเป็นผู้นำนั้นทำให้เราต้องร่วมมือกับผู้คนหลากหน้าหลายตา ทั้งลูกน้อง ลูกค้า เจ้านาย หุ้นส่วน และคนอื่น ๆ ซึ่งแต่ละคนก็มีลักษณะนิสัยไม่เหมือนกันอีกเช่นกัน เพื่อคงไว้ซึ่งความราบรื่นในความสัมพันธ์ ประสิทธิภาพในการทำงาน รวมไปถึงข้อตกลงที่ได้กำหนดไว้ร่วมกัน ทำให้ผู้นำทุกคนต้องเลือกใช้ภาวะผู้นำในแบบต่าง ๆ ให้เหมาะสม และสอดคล้องทั้งกับตัวบุคคลและสถาณการณ์ที่ประสบในเวลานั้น จะว่าง่าย ๆ ก็คล้ายกับ Put the right man to the right job (on the right time) นั่นแหละครับ เอาล่ะ เรามาลองดูกันดีกว่านะครับตั้งแต่อดีตจนถึงทุกวันนี้นะครับ มีการศึกษาวิจัยเกี่ยวกับภาวะผู้นำในหลาย ๆ แบบนะครับ ซึ่งในแต่ละแบบก็แบ่งผู้นำแตกต่างกันไป ตามปัจจัยที่กำหนด แต่ในครั้งนี้เราจะมาทำความรู้จักกับรูปแบบภาวะผู้นำจากการให้ความสำคัญด้านผู้คนและงาน1. ผู้นำแบบเน้นงาน (Task-oriented)ให้เรานึกถึงภาพที่ มีพนักงานคนหนึ่งกำลังนั่งทำงานที่โต๊ะ แล้วจู่ ๆ ก็มีแฟ้มเอกสารเป็นกอง ๆ มาวางเพิ่มที่หน้าเขา พร้อมกับเสียงที่ออกมาจากหัวหน้าแผนกของเขาว่า “พี่ขอเย็นนี้นะ” ผู้นำแบบนี้ดูเหมือนจะชื่นชอบการให้พนักงานยุ่งอยู่ตลอดเวลานะครับ แต่ว่าในความคิดของเขานั้นคิดว่าทุกเวลาที่เสียไปคือต้นทุนขององค์กร ดังนั้นเพื่อให้เกิดความคุ้มค่าและได้ผลงานออกมาตรงตามคุณภาพ เขาจึงไม่ใส่ใจวิธีการนะครับ แต่ขอให้มีผลงานออกมาก็พอ ภาวะผู้นำในแบบนี้สามารถทำให้มีผลิตผลได้ตรงตามเวลาและประสิทธิภาพสูง มีกำหนดการ ตาราง การสื่อสารที่ชัดเจน แต่ในขณะเดียวกันจะทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างผู้นำและผู้คนในกลุ่มนั้นห่างเหินกันนะครับ เพราะเนื่องจากทิศทางการสั่งการนั้นเป็นแบบจากบนลงมาล่าง ทำให้เกิดความแตกต่างและรู้สึกว่าไม่ได้เป็นพวกเดียวกัน ส่วนพนักงานเองจะไม่รู้สึกมีความสุข เพราะจะทำให้เกิด แรงกดดันหากไม่สามารถทำงานได้ตามเป้าหมายที่ผู้นำกำหนดไว้ ว่าง่าย ๆ ก็คือ ปลูกอย่างไรฉันไม่สน ขอแค่มีผลให้ฉันก็พอ2. ผู้นำแบบเน้นคน (People-Oriented)ผู้นำแบบนี้เหมือนจะเป็นที่ชื่นชอบของลูกน้องส่วนใหญ่นะครับ แต่ด้านมืดของผู้นำแบบนี้ก็มีเช่นกัน ผู้นำแบบนี้มองว่าพนักงานมีความเป็นมนุษย์มากกว่าแบบเน้นงานที่มองว่าพนักงานเป็นหนึ่งในกลไกขององค์กร ผู้นำแบบเน้นคนจะใส่ใจในตัวลูกน้องและลงไปคลุกคลีลุยงานไปพร้อม ๆ กัน ทำให้เกิดความไว้เนื้อเชื่อใจและเป็นกันเอง เวลาเกิดปัญหาลูกน้องก็กล้าที่จะซักถาม ฟังดูเหมือนจะดีนะครับ แต่ในอีกด้านหนึ่ง ความเป็นกันเองและเกรงใจนี่ล่ะครับ ที่เป็นอุปสรรคในการตัดสินใจในเรื่องต่าง ๆ ขององค์กรนั้นไม่มีประสิทธิภาพและล่าช้า นอกจากนี้ยังทำให้มาตรฐานขององค์กรนั้นไม่แน่นอนได้เช่นกันแล้วแบบไหนดีสุดล่ะ ?อย่างที่บอกไปข้างต้นนั่นแหละครับ ผู้นำนั้นคือศิลปะ และมนุษย์เรานั้นก็ไม่ได้หมือนเดิมตลอดเวลา เรามีการพัฒนาการ เปลี่ยนแปลง นั่นก็หมายความว่าภาวะผู้นำที่เรามีนั้นไม่ได้ตายตัวไปเสียทีเดียว เราสามารถนำนี่มาใส่นิดผสมหน่อย บวกกับเอกลักษณ์เฉพาะตัวของเรา ก่อให้เกิดเป็นองค์ความรู้หรือศาสตร์ผู้นำเฉพาะตัวที่เรานั้นได้ค้นพบ หลายท่านอาจคิดว่าภาวะผู้นำดูเป็นเรื่องที่ไกลตัวใช่ไหมล่ะครับ เพราะส่วนใหญ่จะถูกกล่าวในแวดวงธุรกิจหรืองค์กรโดยส่วนใหญ่ แต่ทุกท่านทราบไหมครับว่า ในความเป็นจริง มนุษย์ทุกคนนั้นต่างก็มีภาวะผู้นำในสัญชาตญาณโดยกำเนิดอยู่แล้ว และเราก็ได้แสดงออกถึงภาวะนี้ผ่านบริบทต่าง ๆ ในชีวิตประจำวันของเรานะครับ อาทิ คุณพ่อหรือคุณแม่ที่เป็นหัวหน้าครอบครัว ซึ่งคอยดูแลเรื่องปากท้องและความเป็นอยู่ของสมาชิกภายในบ้าน หรือเวลามีงานกลุ่มในสมัยมหาวิทยาลัย ซึ่งจะมีเพื่อนคนหนึ่งที่คอยจัดการวางแผน ชี้แจงข้อมูล แจกจ่ายหน้าที่ให้เพื่อนคนอื่นๆ และคอยสื่อสารกับอาจารย์ในยามไม่เข้าใจหรือพบปัญหา การปกป้องเพื่อนที่ถูกรังแกในวัยเด็ก หรือแม้แต่การวางแผนให้กับตัวเองในแต่ละวันว่าจะต้องทำสิ่งใดบ้างนั้น ต่างก็มีกลิ่นไอของภาวะผู้นำแทรกอยู่ทั้งสิ้น ดังนั้นแล้วนะครับ การที่เราได้เรียนและรับรู้ถึงความสำคัญของภาวะผู้นำ และนำไปใช้ได้อย่างถูกต้องเหมาะสมตามสถาณการณ์ จะเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยให้การใช้ชีวิตของเรานั้นมีประสิทธิภาพ ราบรื่นและมีความหมายในการมีชีวิตอยู่มากยิ่งขึ้นครับ และนอกจากผู้นำแบบเน้นคนและเน้นงานแล้ว ยังมีผู้นำในแบบต่าง ๆ มากมายในโลกแห่งการเรียนรู้นี้ ซึ่งอาจจะเป็นผู้นำที่มีลักษณะคล้ายกับท่านผู็อ่านก็เป็นได้นะครับ และถ้ามีโอกาส เราจะกล่าวถึง ณ ครั้งต่อไปในภายหน้า แล้วคุณผู้อ่านทุกท่านละครับ ได้ค้นพบตัวตนของผู้นำในแบบของคุณแล้วหรือยังครับ ? สำหรับวันนี้ สวัสดีครับCover : Theme จาก Canva / Pic 1 : static.wixstatic.com / Pic 2 : pixabay / Pic 3 : pexels / Pic 4 : pixabay