ในสมัยที่ยังไม่มีพื้นที่การแสดงความคิดเห็นทางโซเชียลมีเดีย การสื่อภาษาและอารมณ์ถึงใครสักคนจึงจำเป็นต้องทำอย่างโจ่งแจ้งตรงไปตรงมา แม้แต่การเกี้ยวพาราสีกันของหนุ่มสาวในภาคอีสานก็ต้องกล่าวกลอนจีบกันในโอกาสต่าง ๆ ที่ได้พบหน้ากัน กลอนเหล่านี้เรียกว่า “ผญาเกี้ยว”ภาพจากpixabay.comผญาเกี้ยวหรือผญาเกี้ยวพาราสีของหนุ่มสาวนั้นมีลักษณะเป็นกาพย์หรือร่ายที่ต้องอาศัยปฏิภาณกวีของหนุ่มสาวในการด้นสดขึ้นมา แต่ในบางครั้งก็เป็นสิ่งที่จดจำมากล่าวก็มี ซึ่งสถานที่กล่าวผญาเกี้ยวคือลานเข็นฝ้าย(ปั่นฝ้าย)บนชานเรือนของหญิงสาว โดยมีพ่อแม่ของฝ่ายหญิงอยู่บนเรือนด้วย ภาพจากpixabay.comการเข็นฝ้ายและกล่าวผญานี้จะทำในตอนกลางคืน ลักษณะของผญาจะเป็นไปในเชิงถามสารทุกข์สุกดิบก่อนจะกล่าวถึงสถานะหัวใจของตนว่ารักฝ่ายหญิงมากน้อยเพียงใด สำหรับบทความนี้จะยกตัวอย่างผญาเกี้ยวของหนุ่มสาวอีสานในอดีตที่มีวาทศิลป์คมคาย แฝงไว้ด้วยความโรแมนติกที่สาว ๆ ได้ฟังแล้วต้องอายม้วนไปตาม ๆ กัน1. “อ้ายอยากหยับสวนหม่อนเข้าไปซอสวนหมี่ อยากหยับสวนบักมี่ให้ไปซ้อนหมากขนุน”ภาพจากpixabay.comความเป็นวรรคทองของผญาบทนี้อยู่ที่การเล่นคำพ้องความหมาย เช่น สวนหม่อนกับสวนหมี่ สวนหมากมี่กับหมากขนุน เป็นต้นซึ่งความหมายโดยนัยของผญานี้หมายถึงอยากอยู่เป็นคู่ชีวิตด้วย แม้จะต่างบ้านหรือต่างท้องที่ สังเกตได้จากหม่อนกับหมี่และบักมี่กับหมากขนุนเป็นคำที่ใช้เรียกของสิ่งเดียวกันแต่ต่างท้องถิ่นเลยมีชื่อเรียกที่ต่างออกไปนั่นเอง ส่วนคำว่า “หยับ” หมายถึงขยับ คำว่า“ซ้อน” หมายถึงอยู่ร่วมด้วย ผญาบทนี้จึงเป็นบทบอกรักว่าอยากอยู่ร่วมเป็นคู่ชีวิตด้วยอย่างคมคาย น่ารักในแบบพื้นบ้านของชาวอีสาน2. “คันเจ้าเว้าจั่งซั่นกะสิบส่วนบุญส่วน คันว่าบุญสวนมีสิปลูกปลีกินกล้วย”ภาพจากpixabay.comผญาบทนี้ใช้การนำเสนอแบบปฏิภาคพจน์(PARADOX) เช่น “ปลูกปลีกินกล้วย” ซึ่งเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ที่จะตัดตอนไปปลูกปลีแทนหน่อ ในผญาบทนี้ฝ่ายชายถูกปฏิเสธเพราะผู้หญิงมีคนใหม่ จึงกล่าวผญานี้เพื่อบอกว่าหากวันหนึ่งเขาแต่งงานไปมีลูกน้อยแล้วเลิกรากับสามีเขาก็จะรอแต่งงานด้วย ถือว่าปลูกปลีกินกล้วย ได้กินกล้วยโดยไม่ต้องปลูกหน่อ มีลูกได้โดยไม่ต้องออกแรง ถือเป็นการตั้งสเตตัสแซวสาวได้อย่างน่ารักเลยทีเดียวภาพจากpixabay.comแม้ว่าในปัจจุบันความนิยมของการกล่าวผญาจะลดน้อยลง จนเหลือเพียงรูปแบบของการอนุรักษ์สืบทอดในงานวิชาการ แต่หากเยาวชนยุคใหม่สนใจศึกษาค้นควาเอาผญามาเป็นสเตตัสของหัวใจในปัจจุบันก็คงจะดูน่ารักดีไม่น้อยภาพปกจากpixabay.com