ส่องซาอุฯ รับมือโลกเดือด ยอดผู้เสียชีวิตพิธีฮัจญ์ลดลง 90%

พิธีฮัจญ์ (Hajj) ซึ่งเป็นหนึ่งในหลักปฏิบัติห้าประการของศาสนาอิสลาม ดึงดูดชาวมุสลิมจากทั่วโลกให้เดินทางสู่มหานครเมกกะในซาอุดีอาระเบียทุกปี ถือเป็นการเดินทางแห่งศรัทธาและการรวมตัวของผู้คนจำนวนมหาศาลที่สุดงานหนึ่งของโลก อย่างไรก็ตาม ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา พิธีกรรมที่เต็มไปด้วยความศักดิ์สิทธิ์นี้กลับต้องเผชิญกับภัยเงียบที่รุนแรงมากขึ้นเรื่อย ๆ นั่นคือ ความร้อนจากสภาพอากาศสุดขั้ว ซึ่งก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิต

ในปี 2024 ที่ผ่านมา สื่อ Reuters รายงานว่า มีผู้เสียชีวิตมากกว่า 1,000 คน ในช่วงพิธีฮัจญ์ โดยสาเหตุหลักมาจากอากาศร้อนจัด (extreme heat) ซึ่งบางวันอุณหภูมิพุ่งสูงเกิน 47°C ส่งผลกระทบโดยตรงต่อผู้แสวงบุญเกือบ 2 ล้านคนที่เดินทางมาจากภูมิภาคที่มีสภาพอากาศต่างกันอย่างมาก ผู้เสียชีวิตส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุและผู้มีโรคประจำตัว โดยหลายรายขาดน้ำอย่างรุนแรงและล้มป่วยจากโรคลมแดด (heat stroke) ซึ่งหากไม่ได้รับการช่วยเหลือทันท่วงทีอาจส่งผลให้เสียชีวิตได้ภายในไม่กี่ชั่วโมง

บทเรียนจากปีที่แล้วผลักดันให้รัฐบาลซาอุดีอาระเบียปรับแผนรับมือความร้อนอย่างจริงจัง ในฤดูกาลฮัจญ์ปี 2025 นี้ ทางการได้ดำเนินมาตรการเชิงรุกหลายประการ เช่น

•    ติดตั้งเครื่องทำความเย็นหลายร้อยจุด รอบพื้นที่ประกอบพิธี

•    สร้างทางเดินควบคุมอุณหภูมิ (climate-controlled walkway) สำหรับผู้แสวงบุญ

•    เพิ่มข้อกำหนดด้านสุขภาพและสมรรถภาพของผู้ร่วมพิธี

•    รณรงค์ให้ผู้ร่วมพิธีใช้อุปกรณ์ป้องกันความร้อน เช่น ร่ม เสื้อคลุมบาง และการดื่มน้ำอย่างต่อเนื่อง

ผลลัพธ์คือ จำนวนผู้ป่วยจากโรคลมแดดลดลงถึง 90% จากปี 2024 ตามข้อมูลจากนายอับดุลลอฮ์ อัสซีรี รองปลัดกระทรวงสาธารณสุขซาอุดีอาระเบีย ซึ่งระบุว่า “เราไม่พบตัวเลขที่ผิดปกติของผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลหรือหอผู้ป่วยหนักในปีนี้"

อย่างไรก็ตาม แม้ว่ามาตรการในปีนี้จะช่วยบรรเทาสถานการณ์ลงได้อย่างมีนัยสำคัญ แต่ความเสี่ยงจากอากาศร้อนยังคงเป็น ปัญหาเชิงโครงสร้าง ที่ไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยวิธีเฉพาะหน้าเพียงอย่างเดียว รายงานจาก The Lancet และ World Health Organization (WHO) ชี้ว่า หากแนวโน้มโลกร้อนยังคงดำเนินต่อไป อุณหภูมิในภูมิภาคตะวันออกกลางอาจ สูงขึ้นถึง 4-5°C ภายในปี 2100 ซึ่งจะทำให้การจัดพิธีฮัจญ์ในช่วงฤดูร้อนกลายเป็นเรื่องอันตรายต่อชีวิตอย่างยิ่ง

ดังนั้น เพื่อรับมือกับความท้าทายนี้ จำเป็นต้องมีการวางแผนระยะยาวในหลายมิติ เช่น

1.    การปรับกำหนดเวลาพิธีฮัจญ์ ให้สอดคล้องกับฤดูกาลที่ปลอดภัยกว่า (เช่น เลื่อนตามปฏิทินอิสลามที่เคลื่อนปีละ ~10 วัน)

2.    การจำกัดจำนวนผู้ร่วมพิธีตามโควตาและความสามารถในการรองรับ

3.    การยกระดับโครงสร้างพื้นฐานเมืองเมกกะให้มีระบบป้องกันความร้อนถาวร

4.    การให้ความรู้ด้านสุขภาพและความร้อนแก่ผู้แสวงบุญล่วงหน้า

5.    การร่วมมือระหว่างประเทศสมาชิกองค์การความร่วมมืออิสลาม (OIC) เพื่อพัฒนานโยบายร่วมด้านสาธารณสุขในพิธีฮัจญ์

แม้ปี 2025 จะเป็นตัวอย่างของความสำเร็จในการลดอันตรายจากอากาศร้อนในพิธีฮัจญ์ แต่ภัยร้อนยังคงเป็นภัยคุกคามสำคัญ โดยเฉพาะในยุคที่โลกเผชิญภาวะโลกร้อนอย่างต่อเนื่อง ความร่วมมือระหว่างรัฐ องค์กรทางศาสนา และชุมชนผู้ศรัทธาทั่วโลกคือหัวใจสำคัญของการเปลี่ยนพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ให้ปลอดภัยและยั่งยืนในระยะยาว

อ้างอิง  

- Reuters (2024). “Over 1,000 die during Hajj amid extreme heat.”

-Saudi Health Ministry (2025). Press conference on heat stroke data.

-World Health Organization. Climate and Health Country Profile – Saudi Arabia.

-The Lancet Countdown on Health and Climate Change (2024)