การนำพืชสมุนไพรมาใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ นั้น มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ โดยคนสมัยก่อนได้นำพืชพรรณไม้ที่หาได้จากธรรมชาติ มาศึกษาค้นคว้าและทดลองจนเกิดเป็นตำรายาสมุนไพร ที่นำมาใช้รักษาอาการต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และได้สืบทอดภูมิปัญญาเหล่านั้นมาจนถึงปัจจุบัน แต่ในปัจจุบันนี้การนำพืชสมุนไพรมาใช้ในการรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ นั้นดูเหมือนจะเป็นเรื่องไกลตัวสำหรับคนทั่วไป เพราะการใช้ยาแผนปัจจุบันเป็นเรื่องที่ง่ายและสะดวกกว่ามาก อีกทั้งคนทั่วไปมีความรู้เกี่ยวกับสมุนไพรน้อยมาก รู้จักสมุนไพรเพียงไม่กี่ชนิดเท่านั้นผู้เขียนจึงมีความตั้งใจเป็นอย่างยิ่งในการนำข้อมูลต่าง ๆ ของพืชสมุนไพรมาเผยแพร่ให้ความรู้แก่ผู้ที่สนใจทั่วไป เพื่อให้ทราบถึงลักษณะและสรรพคุณของพืชสมุนไพรแต่ละชนิด อันจะทำให้พืชสมุนไพรเหล่านี้กลับมาเป็นที่รู้จักมากขึ้น ซึ่งบทความนี้ผู้เขียนได้นำข้อมูลของพืชสมุนไพรหนึ่งชนิด มาบอกเล่าถึงสรรพคุณที่น่าสนใจ สมุนไพรชนิดนี้มีชื่อว่า “หัสคุณ” ที่หลายท่านอาจไม่เคยรู้จัก และไม่ทราบถึงสรรพคุณ ซึ่งเราจะมาทำความรู้จักกันในบทความนี้ภาพถ่ายโดยผู้เขียนลักษณะของ “หัสคุณ” จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ลำต้นกลมตรงแตกกิ่งแผ่ออกเป็นพุ่ม ผิวเปลือกบางสีเทาอมเขียว หรือสีเทาอมน้ำตาล ผิวเปลือกของลำต้นจะเรียบแต่จะมีรอยแตกให้เห็นเป็นร่องตื้น ๆ ใบเป็นรูปรี ปลายเรียวแหลม โคนไปแคบมน คล้ายรูปใบหอก ผิวใบเรียบเป็นมันและบาง ขอบใบทั้งสองข้างเรียบขนานกัน ดอกมีขนาดเล็กสีขาวแกมเหลือง ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง มีกลิ่นหอมเล็กน้อย กลีบดอกจะมีอยู่ 5 กลีบ เมื่อดอกบานเต็มที่กลีบดอกจะม้วนกลับไปด้านหลัง ผลรีเป็นรูปไข่ผิวมันเรียบมีสีเขียวออกเป็นพวงมีขนปกคลุม เมื่อแก่แล้วจะมีสีแดงสรรพคุณของ “หัสคุณ” แก้ไข้ แก้อาการหอบหืด แก้ไอ ช่วยให้เลือดลมหมุนเวียนดีขึ้น เป็นยาขับพยาธิ รักษานิ่วในไต รักษาแผลเรื้อรัง แก้คันตามผิวหนังภาพถ่ายโดยผู้เขียนเมื่อสมัยผู้เขียนเป็นเด็กนั้นมักจะเห็นต้น “หัสคุณ” ขึ้นอยู่ตามชายน้ำที่ติดอยู่กับท้ายสวน แต่เห็นไม่มากนัก ตอนนั้นผู้เขียนไม่รู้จักต้นไม้ชนิดนี้และเข้าใจว่าเป็นเพียงต้นไม้ธรรมดาไม่พิเศษอะไร จนได้มาทราบจากปู่ว่าต้นไม้ชนิดนี้ก็เป็นสมุนไพรชนิดหนึ่ง ครั้งหนึ่งปู่เคยนำราและใบของ “หัสคุณ” มาต้มรวมกันเป็นยาสมุนไพรให้ลูกของเพื่อนบ้านที่เป็นโรคหอบดื่ม โดยให้ดื่มวันละสามเวลาคือ เช้า กลางวัน และเย็น ก่อนอาหารหรือหลังอาหารก็ได้ ให้ดื่มติดต่อกันเป็นเวลาสองสัปดาห์อาการก็ดีขึ้น จึงได้ให้ดื่มต่อเนื่องจนครบเดือน ผู้ป่วยก็หายเป็นปกติและไม่เคยเห็นมีอาการหอบหืดอีกเลย นอกจากนี้น้ำสมุนไพรยังเป็นยาขับปัสสาวะได้เป็นอย่างดี และปู่ยังเคยนำใบของ “หัสคุณ” มาขยี้กับเหล้าขาวทาให้ผู้เขียนเพื่อแก้อาการคันซึ่งได้ผลดีมากอีกด้วยที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงสรรพคุณบางส่วนที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์มา ซึ่งนอกจากนี้ “หัสคุณ” ยังสามารถใช้เป็นยาแก้อาการอื่น ๆ ได้อีกหลายชนิด และสามารถนำไปผสมกับสมุนไพรอื่นเพื่อประกอบเป็นยารักษาได้อีกหลายอาการ และท้ายนี้ผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่าบทความนี้จะทำให้ทุกท่านหันมาสนใจและรู้จักพืชสมุนไพรมากขึ้น เพื่อช่วยกันอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบต่อไป