นักวิทยาศาสตร์ค้นพบวิธี "รีบูต" การมองเห็นในผู้ใหญ่ที่เป็นโรคตาขี้เกียจ (Lazy Eye)

นักวิจัยจากสถาบัน Picower เพื่อการเรียนรู้และจดจำแห่ง MIT สหรัฐอเมริกา ได้ค้นพบวิธีการที่อาจช่วยฟื้นฟูการมองเห็นในผู้ใหญ่ที่เผชิญกับภาวะโรคตาขี้เกียจ (Amblyopia) ซึ่งเป็นความผิดปกติที่เกิดขึ้นเมื่อดวงตาข้างหนึ่งถูกขัดขวางการมองเห็นในช่วงต้นของชีวิต ส่งผลให้การสร้างไซแนปส์ (Synapse) ในสมองส่วนการมองเห็น (Primary Visual Cortex) หยุดชะงักและทำให้การมองเห็นในตาข้างนั้นอ่อนแอลง

ความก้าวหน้าจากการทดลองการทำให้จอประสาทตาชาชั่วคราว

ในอดีต การรักษาโรคตาขี้เกียจมักได้ผลดีเฉพาะในเด็กผ่านการปิดตาข้างที่แข็งแรงเพื่อให้สมองใช้งานตาข้างที่อ่อนแอ แต่การศึกษาใหม่ในหนูทดลองแสดงให้เห็นว่า การใช้ยาชาทำให้จอประสาทตา (Retina) ของดวงตาข้างที่ขี้เกียจชาเพียงชั่วคราวเป็นเวลาไม่กี่วัน สามารถช่วยฟื้นฟูการตอบสนองด้านการมองเห็นของสมองต่อดวงตาข้างนั้นได้ แม้ในวัยผู้ใหญ่

การค้นพบนี้ต่อยอดมาจากงานวิจัยก่อนหน้านี้ เช่น

ในปี 2016 ค้นพบว่าการทำให้จอประสาทตาทั้งสองข้างชาชั่วคราวช่วยย้อนกลับการสูญเสียการมองเห็นได้

ปี 2021 ค้นพบว่าการทำให้ดวงตาข้างที่ปกติดีชา (คล้ายกับการปิดตา) สามารถช่วยพัฒนาการมองเห็นในตาข้างที่อ่อนแอได้

และปัจจุบันการทำให้ดวงตาข้างที่ "ขี้เกียจ" ชาโดยตรง กลับกลายเป็นวิธีที่สามารถกระตุ้นให้มันกลับมาใช้งานได้อีกครั้ง

กลไกการทำงานส่งสัญญาณแบบฉับพลัน (Burst Activity)

ทีมนักวิจัยให้ความสนใจเป็นพิเศษว่าการหยุดการทำงานของจอประสาทตาส่งผลต่อสมองอย่างไร พวกเขาพบว่าโครงสร้างที่เชื่อมต่อจอประสาทตากับสมองส่วนการมองเห็นที่เรียกว่า Lateral Geniculate Nucleus (LGN) มีบทบาทสำคัญ

เมื่อสัญญาณจากจอประสาทตาถูกปิดกั้น เซลล์ประสาทใน LGN จะปล่อยคลื่นกิจกรรมที่รุนแรง (Bursts of activity) ไปยังสมองส่วนการมองเห็น นักวิจัยพบว่ากิจกรรมแบบฉับพลันนี้เองที่เป็นกลไกสำคัญที่ทำให้สมองเริ่มฟื้นฟูการมองเห็นในดวงตาที่ได้รับความเสียหาย ศาสตราจารย์ มาร์ค แบร์ (Mark Bear) จาก MIT ระบุว่า แทนที่จะปล่อยดวงตาข้างที่ขี้เกียจไว้อย่างนั้น เราสามารถทำให้มันหยุดทำงานชั่วคราวเพื่อ "ปลุก" ให้มันกลับมามีชีวิตใหม่ได้

ความหวังใหม่ในการรักษาในมนุษย์

แม้ว่าผลการวิจัยจะสร้างความหวังอย่างมาก แต่นักวิจัยยังคงมีความรอบคอบ โดยเน้นย้ำว่าจำเป็นต้องยืนยันผลการทดลองในสปีชีส์ที่สูงกว่า ซึ่งมีระบบการมองเห็นใกล้เคียงกับมนุษย์มากขึ้นก่อนที่จะนำไปใช้จริง งานวิจัยชิ้นนี้ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Cell Reports และถือเป็นก้าวสำคัญสู่แนวทางการรักษาใหม่สำหรับผู้ใหญ่ที่เป็นโรคตาขี้เกียจ

การทำงานของวิธีนี้อาจเปรียบได้กับการ "รีสตาร์ตเครื่องคอมพิวเตอร์" เมื่อระบบการสื่อสารระหว่างดวงตากับสมองเกิดการติดขัดหรือทำงานผิดพลาด การตัดกระแสสัญญาณออกไปชั่วขณะหนึ่ง การทำให้ชาจะช่วยให้ระบบสามารถล้างการตั้งค่าเดิมที่ผิดพลาด และเริ่มสร้างการเชื่อมต่อใหม่ที่แข็งแรงกว่าเดิมเมื่อกลับมาเปิดใช้งานอีกครั้ง