6 แมลงที่บ่งชี้คุณภาพอากาศ ก่อนที่จะมีฝนตก / บทความโดย Pchalisaเคยดูสามก๊กไหมคะ ซึ่งจะมีฉากที่อาจารย์ขงเบ้งสามารถเรียกลมเรียกฝนได้ ที่เหตุการณ์นี้เป็นหนึ่งในฉากที่โด่งดังที่สุดในวรรณกรรมสามก๊กเลยก็ว่าได้ ที่หลายคนก็มองว่าอาจารย์ขงเบ้งมีวิชาเรียกลมเรียกฝน ในขณะที่บางคนก็บอกว่าเป็นจิตวิทยา แต่คุณผู้อ่านรู้ไหมคะส่า?! ด้วยคุณลักษณะของอาจารย์ขงเบ้งนั้น หลายคนอาจจะรู้มาเพียงว่าอาจารย์ขงเบ้งมีความรู้ด้านตำราพิชัยสงครามเป็นหลัก ซึ่งแท้จริงแล้วอาจารย์ขงเบ้งเป็นคนที่มีความรู้หลากหลายสาขาค่ะ แถมยังเป็นคนที่สามารถนำความรู้ต่างๆ มาผสมปนเปกัน และสามารถปรับใช้ในสถานการณ์ที่เกี่ยวข้องกับตัวเองได้เป็นอย่างดี ซึ่งหนึ่งในวิชาความรู้ที่น่าสนใจก็คือ การพยากรณ์อากาศ การพยากรณ์อากาศเบื้องต้นสำหรับคนทั่วไปนั้นสามารถทำได้นะคะ โดยในด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมก็ได้มีการพูดถึงสิ่งนี้ไว้ด้วย ที่ไม่ใช่แค่เพียงการพยากรณ์อากาศเท่านั้น แต่การจะรู้คุณภาพของแหล่งน้ำแห่งหนึ่ง หรือแม้แต่คุณภาพของสิ่งแวดล้อม ณ จุดใดจุดหนึ่ง เรามีดัชนีบ่งชี้ที่เป็นตัวชี้วัดต่างๆ มาเป็นข้อมูลในการคาดการณ์ได้ค่ะ เช่น สภาพความเป็นกรดด่าง จำนวนประชากรของตัวอ่อนของแมลงในแหล่งน้ำ ความหลากหลายของสิ่งมีชีวิตในสิ่งแวดล้อมนั้นๆ และการพยากรณ์เรื่องลมฟ้าอากาศก็มีดังชีบ่งชี้เหมือนกันค่ะ โดยในบทความนี้เราจะมารู้จักกับแมลงที่สามารถบ่งบอกได้ว่าสภาพอากาศมีการเปลี่ยนแปลงและอาจมีฝนตกลงมาได้ ที่สามารถใช้เป็นข้อมูลเบื้องต้นได้ในชีวิตจริง ส่วนจะมีอะไรบ้างนั้นต้องอ่านต่อให้จบค่ะ เพราะเป็นประเด็นที่น่าสนใจพอสมควร1. ปลวกจริงๆ ถ้าพูดเรื่องปลวกนั้นผู้เขียนเห็นมากับตาเลยค่ะ ในขณะที่บางคนอาจทำหน้างงๆ ว่าปลวกเนี่ยนะ! ใช่ค่ะปลวก แต่ถ้าพูดใหม่จากปลวกเป็นแมลงเม่าออกจากจากรังก่อนฝนจะตก แบบนี้หลายคนก็ร้องอ๋อทันที ใช่ไหมค่ะ แมลงเม่าก็คือปลวกนะคะ แต่เป็นปลวกที่อยู่ในช่วงวัยเจริญพันธุ์ ที่พร้อมจะออกลูกออกหลานรุ่นใหม่ โดยเราอาจจะไม่ได้สังเกตว่าพอแมลงเม่าออกมาจากรังแล้ว แมลงเม่าจะสลัดปีกทิ้งและกลายเป็น ราชาปลวก และ ราชินีปลวก ซึ่งราชาปลวกและราชินีปลวกจะไปสร้างรังใหม่และขยายเผ่าพันธุ์ต่อไปค่ะ และสาเหตุที่ทำให้แมลงเม่าออกมาจากรังก็เพราะว่า แมลงเม่ามีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสภาพอากาศค่ะ ดังนี้ความชื้น การเพิ่มความชื้นในอากาศก่อนฝนตก เหมาะแก่การบินของแมลงเม่าค่ะอุณหภูมิ เนื่องจากอุณหภูมิจากสภาพอากาศเปลี่ยนแปลงก่อนฝนจะตก มีช่วยกระตุ้นให้แมลงเม่าออกมาจากรัง เราจึงพบว่ามีแมลงเม่าค่ะแรงดันอากาศ การเปลี่ยนแปลงแรงดันอากาศก่อนฝนตก กระตุ้นให้แมลงเม่าบินออกจากรังค่ะ2. แมลงปอแมลงปอเป็นแมลงที่ผู้เขียนพยายามมากกับการถ่ายรูปมาให้ได้ค่ะ เพราะเธอไปไวมาไว และคุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า? การที่แมลงปอออกมาก่อนฝนตกจริงๆ นั้นมีสาเหตุหลายอย่างด้วยกันดังนี้อุณหภูมิ: จากที่สภาพอากาศก่อนฝนตก จะเป็นอุณหภูมิจะเริ่มเย็นลง แมลงปอเป็นสัตว์เลือดเย็น ร่างกายจะปรับอุณหภูมิตามสภาพแวดล้อม ดังนั้นพอมีอากาศเย็นลง แมลงปอจึงมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศแบบนี้ จากนั้นพวกมันจะออกมาบินเพื่อปรับอุณหภูมิร่างกายให้เหมาะสมค่ะลม: เคยสังเกตไหมคะว่า? ก่อนฝนตกมักจะมีลมพัดแรง แมลงปอจึงใช้ประโยชน์จากลมพัดนี้ในการบินหาคู่ผสมพันธุ์และหาอาหารค่ะ ดังนั้นเราจึงเจอว่ามีแมลงปอบินว่อนก่อนฝนจะตกความชื้น: ก่อนฝนจะตกความชื้นในอากาศจะเพิ่มสูงขึ้น แมลงปอมีปีกที่บางมาก ไอน้ำในอากาศจะเกาะบนปีก ทำให้ปีกหนักบินลำบาก แมลงปอจึงบินต่ำลง ทำให้เรามองเห็นแมลงเกาะตามกิ่งไม้และต้นหญ้า ก่อนที่จะมีฝนตกลงมาค่ะความกดอากาศ: ตอนฝนเริ่มก่อตัวความกดอากาศจะเปลี่ยนแปลง แมลงปอมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงของความกดอากาศ พวกมันจะบินว่อนเพื่อปรับตัวกับสภาพอากาศใหม่แมลงขนาดเล็ก: เคยสังเกตไหมคะ? ก่อนมีฝนตกแมลงขนาดเล็ก เช่น ยุง จะบินออกมาหากินมากขึ้น แมลงปอเป็นนักล่า พวกมันจะออกมาบินจับยุงเป็นอาหาร นี่ก็คือหลักการรักษาความสมดุลตามธรรมชาติค่ะ และนั่นคือต้นเหตุหลักๆ เลย ประกอบกับแมลงปอหลายชนิดมีช่วงเวลาผสมพันธุ์ในช่วงก่อนฝนตก พวกมันจะออกมาบินว่อนเพื่อหาคู่ผสมพันธุ์ จึงทำให้เราพบเห็นแมลงปอก่อนที่ฝนจะเทลงมานะคะ ดังนั้นการสังเกตพฤติกรรมของแมลงปอ ก็สามารถช่วยให้เราเดาได้ว่าฝนจะตกหรือไม่ได้เหมือนกันค่ะ3. จิ้งหรีดการจะได้เห็นจิ้งหรีดที่อาศัยอยู่ตามธรรมชาติในต่างจังหวัดนั้น ปัจจุบันยังเป็นสถานการณ์ที่พบเห็นได้ค่ะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งถ้าสถานที่นั้นยังอยู่ท่ามกลางธรรมชาติ เช่น บ้านสวนที่ถูกสร้างขึ้นในเขตพื้นที่การเกษตร และถ้าเราพบว่ามีจิ้งหรีดร้องเสียงดัง สิ่งนี้จะเป็นความธรรมดาตอนก่อนที่ฝนจะตกลงมาค่ะ เพราะจิ้งหรีดบางชนิดร้องเสียงดังมากขึ้นก่อนฝนตก เนื่องจากความชื้นในอากาศที่เพิ่มสูงขึ้นกระตุ้นให้ระบบสืบพันธุ์ของจิ้งหรีดทำงาน เราจึงเห็นจิ้งหรีดบินออกจากรูเพื่อหาคู่ผสมพันธุ์ก่อนฝนตก อีกทั้งยังเป็นการอพยพของจิ้งหรีดออกจากรูเพื่อหนีน้ำท่วมด้วยนะคะ ตลอดจนก่อนฝนตก ความดันอากาศจะลดลง สิ่งนี้สามารถกระตุ้นให้จิ้งหรีดเปลี่ยนพฤติกรรม อีกทั้งอุณหภูมิที่เย็นลงก่อนฝนตก ไปกระตุ้นให้จิ้งหรีดบินออกจากรูเพื่อหาแหล่งความอบอุ่นค่ะ4. มดจากที่ผู้เขียนได้สังเกตเห็นมานั้น มดที่ว่านี้จะเป็นกลุ่มของมดที่ทำรังในดินนะคะ เพราะถ้าเป็นมดแดงที่เรานำไข่มดแดงมาทำอาหารนั้น มดชนิดนี้มีรังในที่สูงและรังทำจากใบไม้ จึงไม่ค่อยพบเห็นการอพยพหนีน้ำ สำหรับมดที่มีรังอยู่ในดินมักมีพฤติกรรมบางอย่างที่เปลี่ยนแปลงก่อนที่จะมีฝนตก ซึ่งเป็นสัญญาณบ่งบอกถึงการรับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศที่จะเกิดขึ้นค่ะ ได้แก่อพยพย้ายรัง: มดบางชนิดจะอพยพย้ายรังขึ้นที่สูง หรือย้ายไปยังบริเวณที่แห้งกว่าก่อนที่จะมีฝนตกนะคะ สาเหตุหลักมาจากมดต้องการปกป้องรังและไข่จากน้ำท่วมเก็บสะสมอาหาร: มดจะทำงานหนักขึ้นเพื่อเก็บสะสมอาหารก่อนที่จะมีฝนตก สาเหตุมาจากมดรู้ดีว่าฝนตกจะทำให้พวกมันออกหาอาหารได้ยากขึ้นนั่นเองเพิ่มการสื่อสาร: มดจะเพิ่มการสื่อสารกันผ่านฟีโรโมน โดยฟีโรโมนทำหน้าที่เตือนภัย บอกเส้นทางและประสานงานการอพยพด้วย ฝนตกก็เป็นภัยอันตรายของมดค่ะมีปฏิกิริยากับการเปลี่ยนแปลงทางสภาพอากาศ: มดมีความไวต่อการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิ ความชื้น และแรงดันอากาศ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เป็นสัญญาณเตือนสำหรับมดว่าฝนกำลังจะมาค่ะสร้างเนินดิน: มดบางชนิดจะสร้างเนินดินรอบทางเข้ารัง โดยเนินดินนี้ทำหน้าที่ป้องกันน้ำไหลเข้าท่วมรังของมัน5. หิ่งห้อยหิ่งห้อยตัวเป็นๆ ผู้เขียนเคยเห็นมาแล้วค่ะ แบบไม่ได้อัมพวาด้วย เพราะแถวบ้านสิ่งแวดล้อมยังดีพอสมควร มลพิษน้อย แหล่งน้ำตามธรรมชาติยังพอมีให้เห็น จึงพบหิ่งห้อยได้ง่ายๆ และก่อนฝนจะตกนะคะ หิ่งห้อยจะมีพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไปและน่าสนใจมาก ดังนี้ค่ะบินสูงขึ้น: โดยปกติหิ่งห้อยจะบินอยู่ใกล้ๆ พื้นดิน แต่เมื่อฝนใกล้จะตก ความกดอากาศจะต่ำลง อากาศจะลอยขึ้น หิ่งห้อยจะรับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงนี้และจะบินสูงขึ้นตามไปด้วย เพื่อหาพื้นที่ที่อากาศเย็นสบายกว่าค่ะบินเป็นฝูง: หิ่งห้อยบางชนิดจะบินเป็นฝูงใหญ่ก่อนฝนตก พฤติกรรมนี้ช่วยให้พวกมันหาคู่ผสมพันธุ์ได้ง่ายขึ้นเปลี่ยนรูปแบบการกระพือปีก: หิ่งห้อยบางกลุ่มจะเปลี่ยนรูปแบบการกระพือปีกจากปกติก่อนฝนตกค่ะ ซึ่งข้อนี้ก็อาจจะต้องไปสังเกตดูแบบละเอียดใกล้ๆหยุดส่งแสง: หิ่งห้อยจะหยุดส่งแสงก่อนฝนตก พฤติกรรมนี้อาจช่วยประหยัดพลังงานหรือป้องกันแสงไฟจากการมีฟ้าผ่าได้มุดใต้ใบไม้: หิ่งห้อยจะมุดอยู่ใต้ใบไม้หรือหาที่หลบฝนก่อนฝนตกค่ะและจากประสบการณ์ของผู้เขียนนะคะ เคยเจอว่าหิ่งห้อยบินสูงช่วงหัวค่ำตอนเดินทางไปที่บ้านสวนค่ะ จากนั้นในคืนเดียวกันก็มีฝนตกลงมาแต่ฝนไม่ค่อยแรงมากนัก6. ผีเสื้อนอกจากผีเสื้อจะดูสวยงามจนดึงดูดสายตาของเรา ให้ไปจับจ้องเป็นนานสองนานแล้วนะคะ ผีเสื้อเป็นแมลงชนิดหนึ่งที่มีการรับรู้และตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศได้ ดังข้อมูลต่อไปนี้ค่ะบินต่ำ: ปกติผีเสื้อชอบบินสูงเพื่อรับแสงแดดและความอบอุ่น แต่ก่อนฝนตก อากาศจะเย็นลงและความกดอากาศจะเปลี่ยนแปลง ผีเสื้อจะรับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงนี้และบินต่ำลงเพื่อหาที่หลบฝนรวมกลุ่ม: ผีเสื้อบางชนิดจะรวมกลุ่มกันบนใบไม้หรือกิ่งไม้ก่อนฝนตก พฤติกรรมนี้เป็นการช่วยกันหาที่หลบฝนและป้องกันตัวจากลมแรงนิ่งเฉย: ผีเสื้อจะหยุดบินและนิ่งเฉยบนดอกไม้หรือใบไม้ พฤติกรรมนี้ช่วยประหยัดพลังงานและป้องกันตัวเองจากฝนบินหนี: ผีเสื้อบางชนิดจะบินหนีจากบริเวณที่จะมีฝนตก พฤติกรรมนี้ช่วยให้พวกมันหาที่หลบฝนที่ปลอดภัยได้ค่ะก็จบแล้วค่ะกับแมลงที่น่าอัศจรรย์ ด้วยความสามารถในการรับรู้ถึงการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศก่อนที่จะมีฝนตกได้ ที่คนเป็นๆ อย่างเราก็ยังต้องทึ่ง อย่างไรก็ตามสัญญาณเหล่านี้เป็นเพียงการสังเกตเบื้องต้นเท่านั้นนะคะ และจากที่ผู้เห็นเคยเห็นมานั้น เคยเห็นแมลงปอบินว่อนและไม่นานในวันเดียวกันหรือวันถัดมาแต่ช่วงเวลาไม่ห่างมากนัก ฝนก็ตกมาค่ะ โดยในหลายๆ ครั้งก็เป็นฝนตกในพื้นที่ใกล้เคียงด้วย และรวมไปถึงการที่มีท้องฟ้าแบบครึ้มฟ้าครึ้มฝน ที่มีอากาศเย็นสบายขึ้น และลมพัดผมปลิวค่ะพอจะมองเห็นภาพกันไหมค่ะ ซึ่งคุณผู้อ่านต้องลองนำไปสังเกตดูด้วยตัวเองดูสักครั้ง เพราะสิ่งนี้ก็จะทำให้เราเข้าใจและเห็นภาพใหญ่ได้มากขึ้นค่ะ และการทำแบบนี้ยังถือว่าเป็นการเรียนรู้เรื่องสิ่งแวดล้อมจากสถานการณ์จริงด้วย ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย และถ้าชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะเครดิตภาพประกอบบทความภาพหน้าปก 1 และภาพหน้าปก 2 โดย Pchalisa จาก Pixabayภาพประกอบเนื้อหา: ภาพที่ 1-2,4-5 โดยผู้เขียน และภาพที่ 3 โดย Andre Moura จาก Pexelsออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaเกี่ยวกับผู้เขียนภัคฒ์ชาลิสา จำปามูลศึกษาเกี่ยวกับ: พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่นมีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดย Pchalisa https://travel.trueid.net/detail/1RWP9E8MzKek https://intrend.trueid.net/post/401100 https://news.trueid.net/detail/qgAGRrp7rQ1Pเปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !