ระบบรวบรวมน้ำเสีย คืออะไร ข้อดีข้อเสีย ในเขตเทศบาลใช้แบบไหน คำว่า "น้ำเสีย" ถ้าพูดเพียงผิวเผินก็ดูเหมือนจะเป็นเรื่องไกลตัว แต่แท้จริงแล้วผู้เขียนมองว่าน้ำเสียเป็นใกล้ตัวที่หลายๆ คนไม่คาดคิดค่ะ เพราะถ้าจะพูดว่า "ทุกคนมีส่วนทำให้น้ำเสียเกิดขึ้นและทุกวันมีน้ำเสียเกิดขึ้น" คำพูดนี้ก็ไม่น่าจะผิดนะคะ แต่จะมีสักกี่คนที่คิดต่อไปอีกว่า น้ำเสียที่เกิดขึ้นในแต่ละวันไม่ว่าจะเป็นจากที่บ้าน ที่ทำงาน ที่โรงงานอุตสาหกรรมที่ตัวเองทำอยู่และอื่นๆ น้ำเสียเหล่านั้นไหลไปไหนไปยังไงและอื่นๆ อีกหลายประเด็นค่ะ คุณผู้อ่านเคยสงสัยกันไหมค่ะ? ส่วนจะมีรายละเอียดอย่างไรบ้างนั้นผู้เขียนจะได้ให้ข้อมูลไว้ในบทความนี้ค่ะ โดยจะขอพูดถึงเฉพาะระบบรวบรวมน้ำเสียเพียงหัวข้อเดียวเท่านั้นนะคะ เพื่อความเข้าใจง่ายและทำให้มองเห็นภาพได้ชัดเจนมากขึ้นค่ะเมื่อมีน้ำเสียเกิดขึ้นจากทุกๆ จุดในอาคารหนึ่ง เช่น อ่างล้างมือ อ่างล้างหน้า จากห้องอาบน้ำ อ่างอาบน้ำ เครื่องซักผ้า อ่างล้างจาน ฯลฯ น้ำเสียเหล่านี้จะถูกรวบรวมด้วยระบบรวบรวมน้ำเสียในกรณีนี้จะพูดได้ก็ต่อเมื่อมีการสร้างระบบรวบรวมน้ำเสีย ไม่ว่าจะเป็นระบบรวบรวมน้ำเสียนั้นจะสร้างด้วยคอนกรีตเสริมเหล็ก เป็นคลองดิน หรือท่อใยหินหรืออื่นๆ ก็ตามค่ะ หากทำหน้าที่รวบรวมน้ำเสียได้จากจุดหนึ่งไปยังอีกจุดหนึ่ง เรียกว่า ระบบรวบรวมน้ำเสีย โดยไม่มีข้อยกเว้นค่ะ ซึ่งจะแตกต่างจากชุมชนที่ยังไม่มีระบบรวบรวมน้ำเสีย โดยเราจะสามารถสังเกตเห็นว่า จะมีน้ำเสียที่เกิดขึ้นในแต่ละวันในบ้านหลังหนึ่งหรือชุมชนหนึ่งนั้นไหลกระจัดกระจายแบบไร้ทิศทาง! และบอกไม่ได้ด้วยว่าน้ำเสียเหล่านั้นไปไหนต่อ เมื่อเทียบกับชุมชนที่มีระบบรวบรวมน้ำเสียที่สามารถบอกได้ชัดเจนว่าน้ำเสียถูกรวบรวมไปที่ไหนค่ะ อย่างไรก็ตามได้มีการพูดถึงชุมชนบางชุมชนที่มีน้ำสะอาดใช้อย่างจำกัดหรือขาดแคลนแหล่งน้ำสะอาด สถานการณ์นี้ผู้ที่ต้องออกแบบระบบเพื่อจัดการน้ำเสียจะงดเว้นการพูดถึงระบบรวบรวมน้ำเสีย เพราะความเป็นไปได้ที่จะมีน้ำเสียน้อยมาก และการจัดหาน้ำสะอาดจะเป็นเรื่องสำคัญอันดับแรกที่ต้องทำค่ะระบบรวบรวมน้ำเสีย มีอยู่ด้วยกัน 2 แบบ คือ- ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยก คือ ระบบมีรวบรวมเฉพาะน้ำเสียเข้าสู่ระบบบำบัดน้ำเสีย ส่วนน้ำฝนปล่อยให้ไหลหลากไปตามพื้นดินและไหลเข้าสู่ระบบรวบรวมน้ำฝนต่างหาก- ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบรวม คือ ระบบรวบรวมน้ำเสียที่มีความสามาถรวบรวมทั้งน้ำฝนและน้ำเสียเข้าสู่ระบบบำบัดน้ำเสีย โดยในหน้าฝนหากมีฝนตกน้ำในระบบรวบรวมน้ำเสียนี้ส่วนหนึ่งจะเป็นน้ำฝน ซึ่งจะแตกต่างจากวันที่ไม่มีฝนตกที่ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบรวมนี้จะทำหน้าที่รวบรวมน้ำเสียเพียงอย่างเดียวค่ะจากที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์มานั้นแนวของระบบรวบรวมน้ำเสียมักอยู่ใต้ดิน เพราะการไหลของน้ำเสียจะอาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกเป็นสำคัญ จึงต้องออกแบบระบบรวบรวมน้ำเสียให้มีความลาดเอียงลดหลั่นกันไปตามระดับความสูงต่ำของผิวดินในพื้นที่นั้นๆ ซึ่งจะต่างจากแนวท่อรวบรวมน้ำประปาที่ไม่ได้กังวลเรื่องของระดับความลาดเอียงเลยค่ะ แนวท่อประปาเพราะอาศัยแรงดันน้ำจากปั๊มน้ำ จึงทำให้น้ำไหลไปตามแนวท่อได้และสามารถวางแนวท่อน้ำประปาลอยบนผิวดินได้ ในประเทศไทยเราสามารถพบเห็นระบบรวบรวมน้ำเสียได้ทั้งสองแบบค่ะ โดยระบบรวบรวมน้ำเสียแบบรวมเป็นระบบที่พบเห็นได้มากในเขตเทศบาลหรือชุมชนๆ หนึ่ง ส่วนระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยกพบมากในโรงพยาบางค่ะทั้งโรงพยาบาลของรัฐและโรงพยาบาลเอกชนข้อดีและข้อเสียของระบบรวบรวมน้ำเสีย- ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยก มีข้อดีคือระบบมีขนาดเล็กเพราะต้องการรวบรวมเฉพาะน้ำเสียเท่านั้น จึงทำให้ใช้งบประมาณน้อย อีกทั้งทำให้การออกแบบระบบบำบัดน้ำเสียมีขนาดเล็กลงไปด้วยจากการที่มีปริมาณน้ำที่ต้องบำบัดในปริมาณน้อย สำหรับข้อเสียนั้นผู้เขียน พบว่า ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยกมีความจำเป็นต้องมีฝาปิดหรือโครงการในลักษณะที่ปิดจึงทำให้มีความยากลำบากในการจัดการโดยเฉพาะในกรณีที่ระบบรวบรวมน้ำเสียมีการอุดตันหรือต้องบำรุงรักษาระบบ รวมไปถึงมีความจำเป็นต้องเฝ้าระวังน้ำฝนไม่ให้ไหลปะปนเข้าระบบรวบรวมน้ำเสียในหน้าฝน เพราะจะส่งผลต่อระบบบำบัดน้ำเสียที่ถูกแบบมาเพื่อรองรับน้ำเสียเข้าระบบเท่านั้น ในบางครั้งระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยกที่ไม่ได้บำรุงรักษา จะนำมาซึ่งปัญหาของระบบบำน้ำเสียบางหน่วยล้มเหลว เช่น ถังเกรอะกรองไร้อากาศค่ะ- ระบบรวบรวมน้ำเสียแบบรวม มีข้อดี คือ สามารถมองเห็นได้และจัดการได้ง่ายกว่าหากระบบมีการอุดตันหรือขัดข้องค่ะ แต่มีข้อเสียคือใช้งบประมาณสูง ใช้พื้นที่ในการก่อสร้างขนาดใหญ่และยังต้องออกแบบระบบบำบัดน้ำเสียขนาดใหญ่เพื่อรองรับปริมาณน้ำฝนในหน้าฝนด้วยค่ะจากประสบการณ์ของผู้เขียน พบว่า ระบบรวบรวมน้ำเสียทั้งแบบแยกและแบบรวมยังสามารถประยุกต์ใช้ได้ดีในประเทศไทย แต่ที่เจอปัญหากันส่วนใหญ่เป็นเรื่องของการรวบรวมน้ำเสียที่ทำได้ไม่ครบถ้วน 100% เช่น บางโรงพยาบาลยังพบปัญหาว่ามีน้ำเสียจากอาคารไหลลงใต้อาคาร มีน้ำเสียไหลซึมออกจากแนวท่อรวบรวมน้ำเสีย น้ำเสียไหลปะปนในรางรับน้ำฝนทั้งๆ ที่มีระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยก ทำให้หลายโรงพยาบาลไม่ผ่านเกณฑ์มาตรฐานด้านสิ่งแวดล้อมค่ะ ถ้าในโรงพยาบาลมีระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยกแต่ดันไปมีน้ำเสียในรางรับน้ำฝนตอนฝนไม่ได้ตก เพียงเท่านี้ก็สามาถพูดได้ว่ามีน้ำเสียเล็ดลอดออกสู่สิ่งแวดล้อมแบบไม่ผ่านการบำบัดค่ะ และปัญหาอีกอย่างที่ผู้เขียนพบประจำคือ ขยะในระบบรวบรวมน้ำเสียทั้งแบบแยกและระบบรวบรวมน้ำเสียแบบรวม ตามบ้านเรือนต่างๆ เราทุกคนมีส่วนช่วยให้ระบบรวบรวมน้ำเสียทำงานได้ตามปกติและลดการอุดตันได้ค่ะ ต่อให้ไปใช้บริการที่โรงพยาบาลเราก็ยังมีส่วนช่วยได้ง่ายๆ ค่ะ ดังนี้- ไม่กวาดเศษขยะ ใบไม้ อิฐ หิน ดิน ทราย ลงไปในระบบรวบรวมน้ำเสียของเทศบาลหรือของโรงพยาบาล- แยกทิ้งเศษอาหารก่อนนำไปล้างในอ่างล้างจาน- แยกทิ้งไขมันจากการประกอบอาหาร เพราะไขมันมีส่วนทำให้ระบบรวบรวมน้ำเสียเกิดการอุดตัน- ไม่ทิ้งขยะลงในระบบรวบรวมน้ำเสีย ปกตินั้นที่พื้นห้องน้ำจะมีที่ดักกลิ่นและที่ดักกลิ่นนี้มีส่วนของที่ดักขยะ การดึงที่ดักกลิ่นที่พื้นห้องน้ำออกมักเป็นจุดที่ทำให้มีขยะไหลปะปนไปกับระบบรวบรวมน้ำเสียได้ โดยหลักการคัดแยกขยะทิ้งนั้นง่ายสุดคือ อะไรที่หยิบจับด้วยมือได้เราจะถือว่าเป็นขยะค่ะ และต้องนำไปจัดการแบบขยะ ถ้าเป็นของเหลวก็คือน้ำเสียให้จัดการแบบน้ำเสีย ถ้าเอาทั้งขยะและน้ำเสียมารวมกันส่วนใหญ่จะพบว่าระบบรวบรวมน้ำเสียก็มีปัญหาและระบบบำบัดน้ำเสียก็เจอปัญหาค่ะดังนั้นจากข้อมูลทั้งหมดจะเห็นได้ว่าเรื่องน้ำเสียเป็นเรื่องตั้งแต่ต้นทางค่ะ โดยทุกคนสามารถร่วมด้วยช่วยกันได้ง่ายๆ จึงไม่ควรมองว่าระบบรวบรวมน้ำเสียเป็นของเทศบาลหรือของหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งเท่านั้น เพราะระบบรวบรวมน้ำเสียจริงๆ นั้นเริ่มจากบ้านเราเริ่มจากท่อรวบรวมน้ำเสียที่อ่างล้างจานในบ้านเรา ดังนั้นเราทุกคนจึงต้องตระหนักและมองเห็นความสำคัญของการไม่ทิ้งขยะและการไม่ทิ้งไขมันค่ะ เพราะจากที่เราได้ยินข่าวว่าระบบรวบรวมน้ำเสียอุดตันในช่วงหน้าฝนหลักๆ เป็นเพราะขยะจำนวนมหาศาลค่ะ โดยส่วนตัวผู้เขียนเคยเห็นระบบรวบรวมน้ำเสียทั้งสองแบบมาแล้ว และเคยมีส่วนเกี่ยวข้องกับการออกแบบระบบรวบรวมน้ำเสียแบบแยกของโรงพยาบาลหลายแห่ง จึงขอยืนยันว่าเรื่องเกี่ยวกับระบบรวบรวมน้ำเสียไม่ใช่เรื่องไกลตัวเราอีกต่อไปแล้ว จึงหวังว่าเนื้อหาในบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านค่ะเครดิตภาพประกอบบทความโดยออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaถ่ายภาพโดย ผู้เขียนบทความอื่นที่น่าสนใจ💠สาเหตุของการอุดตันในระบบรวบรวมน้ำเสียในชุมชน กดอ่านเลย🧿ทำไมต้องเติมอากาศให้กับน่ำด้วยเครื่องเติมอากาศผิวน้ำ กดอ่านเลย🔴6 หลักการบำบัดน้ำเสียชุมชนให้มีคุณภาพน้ำทิ้งดีขึ้น กดอ่านเลย🎯อัปเดตข่าวสาร และแหล่งเรียนรู้หลากหลายแบบไม่ตกเทรนด์ บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !