"เที่ยวบ่อน้ำแร่ ล่องแพน้ำแจ่ม พักแรมน้ำตก ผ้าตีนจกยอดน้ำมือ"ข้อความข้างต้นคือคำขวัญของอำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งบ่งบอกเอกลักษณ์ของอำเภอแม่แจ่มได้เป็นอย่างดี โดยเฉพาะวรรคสุดท้าย "ผ้าตีนจกยอดน้ำมือ" อันหมายถึงภูมิปัญญาอังทรงค่าและเป็นเอกลักษณ์สำคัญของของอำเภอแม่แจ่ม สืบทอดมาแต่โบราณหลายร้อยปี ผ้าตีนจก คือผ้าทอชนิดหนึ่ง ที่มีกลวิธีในการทอแตกต่างจากผ้าทอทั่วไป คือใช้เทคนิคของการล้วงลวดลายของผ้าซิ่นด้วยมือของผู้ทอเอง โดยใช้เครื่องมือคือเข็มปลายแหลมขนาดยาวเท่าดินสอ หรือขนเม่น สอดด้ายสีสันต่างๆเข้าไปในผ้าที่ทอ มีลักษณะเหมือนการล้วงหรือคนภาคเหนือเรียกว่าการจก จึงมีเป็นที่มาของคำว่าผ้าซิ่นตีนจกพบว่ามีการทออยู่ไม่กี่แห่งในประเทศไทย ซึ่งแหล่งทอผ้าตีนจกของอำเภอแม่แจ่มถือว่าใหญ่ที่สุดในประเทศไทยก็ว่าได้ ลวดลายที่ใช้ทอผ้าซิ่นตีนจกจะมีทั้งหมด 16 ลาย ได้แก่1. ลายละกอนกลาง2. ลายละกอนหน้อย3. ลายเจียงแสนหลวง 4. ลายละกอนหลวง5. ลายเจียงแสนหน้อย6. ลายหงส์ปล่อย 7. ลายขันเสี้ยนสำ8. ลายหงส์บี้9. ลายขันแอวอู10. ลายขันสามแอว11. ลายโกมรูปนก12. ลายโกมหัวหมอนในนกนอน13. ลายนาคกุม14. ลายกุดขอเบ็ด15. ลายนกกุม 16. ลายนกนอนกุม นอกจากนี้ยังมีการคิดค้นลวดลายประยุกต์ขึ้นมาอีกหลายแบบ ในการทำผ้าซิ่นตีนจกให้สำเร็จได้ในแต่ละผืนนั้น ต้องใช้เวลาทอเป็นอาทิตย์หรือบางลวดลายก็เป็นเดือน ทำให้ผ้าซิ่นตีนจกมีราคาที่แพง แต่ก็ไม่แพงเกินไปสำหรับผู้ที่เห็นคุณค่าของงานศิลปะและชอบสะสมผ้าโบราณหากท่านเดินทางมาอำเภอแม่แจ่ม ท่านสามารถเยี่ยมชมการทอและเลือกซื้อผ้าซิ่นตีนจกได้เกือกทุกหมู่บ้านในตัวอำเภอแม่แจ่ม แต่ผู้เขียนขอแนะนำหมู่บ้านแห่งหนึ่งชื่อ หมู่บ้านท้องฝาย ตั้งอยู่หมู่ 8 ตำบลช่างเคิ่ง อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ หมู่บ้านแห่งนี้มีการทอผ้าซิ่นตีนจกอยู่เกือบทุกหลังคาเรือนและมีการเปิดบ้านเป็นร้านค้าขายผ้าทออยู่ตลอดสองข้างทางถนนในหมู่บ้านน่าตื่นตาตื่นใจยิ่งนัก หากท่านต้องการมาศึกษาขั้นตอนวิธีการทอผ้าซิ่นตีนจกและผลิตภัณฑ์จากผ้าทอต่างๆ ท่านสามารถมาขอศึกษาเรียนรู้ได้ ณ หมู่บ้านท้องฝายแห่งนี้ มีการจัดทำเป็นแหล่งเรียนรู้ประจำหมู่บ้านให้ท่านได้ศึกษาตั้งแต่ขั้นตอนการปลูกต้นฝ้าย การเก็บ การทอ การย้อมสีผ้า ฯลฯ และภูมิปัญญาชาบ้านด้านอื่นๆ ทั้งนี้ควรติดต่อก่อนเข้ามาศึกษาเรียนรู้ได้ที่ศูนย์หัตถกรรมบ้านท้องฝาย โทร. 086-043-5069 เพื่อทางศูนย์จะได้เตรียมการล่วงหน้า หรือมีการจัดแสดงพิเศษแจ้งให้ท่านทราบ