ร้อนจนหลับไม่ได้! คลื่นความร้อนถล่มสเปน รัฐเร่งเตือนภัยทั่วประเทศ

ฤดูร้อนในสเปนปี 2025 ได้เริ่มต้นขึ้นอย่างร้อนแรงจนหลายฝ่ายกังวลว่าจะเป็นอีกหนึ่งปีที่ทำลายสถิติความร้อนต่อเนื่อง หลังจากเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมาอุณหภูมิพุ่งแตะ 40.7°C ที่สนามบินเมืองคอร์โดบาและเซบียา และเฉลี่ยทั่วประเทศที่ 24.08°C ซึ่งเป็นอุณหภูมิสูงสุดสำหรับเดือนพฤษภาคมนับตั้งแต่เริ่มบันทึกในปี 1950

สำนักงานอุตุนิยมวิทยาของสเปน (AEMET) คาดการณ์ว่ามีโอกาสถึง 60% ที่ฤดูร้อนนี้จะร้อนกว่าค่าเฉลี่ย โดยเฉพาะในแถบชายฝั่งตะวันออก ได้แก่ บาร์เซโลนา บาเลนเซีย และหมู่เกาะบาเลอริก ซึ่งพื้นที่เหล่านี้อาจเผชิญกับ “คืนเขตร้อน” (tropical nights) ติดต่อกันหลายคืน หมายถึงคืนที่อุณหภูมิไม่ต่ำกว่า 20°C แม้แต่ในเวลากลางคืน ซึ่งจะทำให้ร่างกายฟื้นตัวจากความเครียดความร้อนได้ยากขึ้น

ในภูมิภาคอย่างคอร์โดบาและเซบียา AEMET ยังได้ประกาศเตือนภัยระดับสีส้ม (Orange Alert) ซึ่งเป็นระดับที่อุณหภูมิอาจแตะ 41°C ได้ โดยอุณหภูมิเหล่านี้ถือว่าสูงเกินกว่าค่าเฉลี่ยฤดูร้อนปกติถึง 7–8 องศาเซลเซียส ลาร์ส โลวินสกี นักอุตุนิยมวิทยาจาก WetterOnline ระบุว่า “แม้สเปนจะเคยชินกับคลื่นความร้อน แต่แนวโน้มปัจจุบันกำลังเปลี่ยนไป โดยคลื่นความร้อนเกิดเร็วขึ้น ยาวนานขึ้น และรุนแรงขึ้น ซึ่งเป็นสัญญาณชัดเจนของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ”

หนึ่งในอันตรายที่หลายคนอาจมองข้ามคือ “ความร้อนกลางคืน” ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับโดยตรง เมื่อนอนในอุณหภูมิที่สูงกว่า 25°C ระบบประสาทอัตโนมัติของร่างกายไม่สามารถปรับเข้าสู่สภาวะฟื้นฟูได้ ส่งผลให้หัวใจเต้นเร็วขึ้น ระบบภูมิคุ้มกันลดลง และสมองพักผ่อนไม่เพียงพอ จากการศึกษาทางการแพทย์ การนอนไม่พอในสภาพอากาศร้อนมีความเชื่อมโยงกับความเสี่ยงของโรคหัวใจ หลอดเลือด และภาวะซึมเศร้า

กลุ่มเสี่ยงที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากความร้อนมีตั้งแต่ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก สตรีมีครรภ์ ไปจนถึงแรงงานกลางแจ้งที่ต้องทำงานในอุณหภูมิสูงติดต่อกันหลายชั่วโมง โดยเฉพาะกลุ่มผู้มีรายได้น้อยที่อาจไม่มีเครื่องปรับอากาศหรือที่อยู่อาศัยที่สามารถป้องกันความร้อนได้

องค์กร Climate Resilience for All (CRA) ซึ่งเป็น NGO ที่มุ่งเน้นการปรับตัวต่อภาวะโลกร้อน ระบุว่า “คลื่นความร้อนคือฆาตกรเงียบที่กระทบทั้งสุขภาพ เศรษฐกิจ และโครงสร้างสังคม” โดยมีข้อแนะนำสำคัญ 5 ข้อที่ทุกคนควรทำความเข้าใจ ได้แก่

1. สังเกตอาการลมแดด เช่น หน้ามืด เหงื่อออกมาก คลื่นไส้ หายใจถี่ หากเกิดขึ้นให้หยุดกิจกรรมทันทีและหาที่เย็นพัก
2. ใช้แอปเตือนภัยจากเพื่ออัปเดตข้อมูลตามพื้นที่แบบเรียลไทม์
3. ทุกคนอยู่ในความเสี่ยง แม้จะเป็นคนแข็งแรง จึงควรเลี่ยงกิจกรรมกลางแจ้งในช่วงบ่าย และดื่มน้ำอย่างสม่ำเสมอ
4. ปรับอุณหภูมิบ้านให้เย็น เช่น ปิดม่าน เปิดหน้าต่างให้ลมผ่านช่วงเย็น ตรวจสอบเพื่อนบ้านโดยเฉพาะผู้สูงอายุที่อยู่คนเดียว
5. จัดสรรพื้นที่รวมในครอบครัวหรือชุมชนให้เป็น “ห้องเย็น” โดยใช้พัดลมหรือแอร์ร่วมกัน และเตือนสถานศึกษาและสถานที่ทำงานให้เข้าใจผลกระทบของความร้อน

เพื่อรับมือกับความร้อนที่รุนแรงขึ้น รัฐบาลสเปนได้ออกแผนรับมือประจำปี โดยปรับการแจ้งเตือนแบบเดิมให้ละเอียดขึ้น โดยแบ่งประเทศจาก 52 จังหวัดเป็น 182 เขต “meteosalud” เพื่อเตือนภัยระดับพื้นที่อย่างแม่นยำ พร้อมข้อมูลสีเขียว-เหลือง-ส้ม-แดง ที่มีคำแนะนำด้านสุขภาพควบคู่ ซึ่งรวมถึงการเตือนการออกแดด ดื่มน้ำ และการสังเกตอาการเจ็บป่วยจากความร้อน โดยเฉพาะกับผู้ที่อาศัยหรือเดินทางมาจากต่างประเทศ มีเวอร์ชันภาษาอังกฤษเพื่อให้นักท่องเที่ยว นักเรียน และชาวต่างชาติสามารถเข้าถึงข้อมูลได้ทันที 

ไม่เพียงแค่สเปนที่ต้องเตรียมรับมือกับคลื่นความร้อนในฤดูร้อนนี้ ประเทศอื่นๆ ในยุโรป เช่น ฝรั่งเศส สหราชอาณาจักร เยอรมนี และสวิตเซอร์แลนด์ ก็มีแนวโน้มได้รับผลกระทบจากมวลอากาศร้อนเดียวกัน โดยกรุงปารีสอาจเผชิญอุณหภูมิถึง 37°C ในสัปดาห์หน้า และลอนดอนอาจแตะ 33–34°C เมื่อโลกมีอุณหภูมิเฉลี่ยเพิ่มขึ้น ความถี่และความรุนแรงของคลื่นความร้อนจะทวีคูณขึ้นอย่างต่อเนื่อง ปี 2024 เป็นปีแรกที่อุณหภูมิโลกเฉลี่ยทั้งปีสูงเกิน 1.5°C เมื่อเทียบกับยุคก่อนอุตสาหกรรม และระดับคาร์บอนไดออกไซด์ในบรรยากาศแตะ 430 ppm ซึ่งถือเป็นตัวเร่งสำคัญของภาวะโลกร้อน

สิ่งที่สเปนและยุโรปกำลังเผชิญในวันนี้ คือผลลัพธ์จากการสะสมของการปล่อยก๊าซเรือนกระจกนานหลายทศวรรษ คลื่นความร้อนไม่ได้เกิดขึ้นแบบสุ่มอีกต่อไป แต่มาจากระบบภูมิอากาศที่ถูกเร่งให้ผิดปกติโดยกิจกรรมของมนุษย์ หากไม่มีการเร่งแก้ไขปัญหาโลกร้อนอย่างจริงจัง คลื่นความร้อนอาจกลายเป็น “วิถีชีวิตใหม่” ที่ประชาชนต้องอยู่กับมันทุกปี และสูญเสียมากขึ้นทุกครั้ง ทั้งชีวิต เศรษฐกิจ และความมั่นคงของสังคม