ผักเสี้ยน เป็นพืชล้มลุกมีความสูงได้ประมาณ 1 เมตรหรือ 1 เมตรกว่า ๆ ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ดสามารถพบได้โดยทั่วไปในประเทศไทย ขอแบ่งชนิดของผักเสี้ยนที่ผู้เขียนเองเคยพบในประเทศไทยเราออกเป็น 3 ชนิด คือ 1, ผักเสี้ยนฝรั่ง มีความสูงประมาณ 1 - 1.50 เมตร พบตามแหล่งท่องเที่ยวเมืองหนาวต่าง ๆ ทางภาคเหนือซึ่งผู้เขียนเองเจอครั้งแรกที่สวนแม่ฟ้าหลวง ซึ่งจะมีดอกหลากสีและมีสีสันสวยงามเป็นอย่างมาก นิยมปลูกเป็นไม้ประดับตามสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ 2, ผักเสี้ยนผี มีความสูงเต็มที่ไม่เกิน 2 ฟุต ในบรรดาผักเสี้ยนทั้ง 3 ชนิดผักเสี้ยนผีจะมีขนาดเล็กที่สุด และดูเหมือนจะไม่มีประโยชน์ที่สุด แต่หากคนสมัยก่อนมักจะนำไปเป็นยาสมุนไพร 3, ผักเสี้ยนบ้านหรือผักเสี้ยนสวน ถือเป็นผักเสี้ยนที่คนไทยเราจะคุ้นเคยกันดีที่สุด เพราะเป็นผักเสี้ยนที่กินได้ซึ่งจะนิยมนำมาดอง เป็นผักเสี้ยนดอง หรือส้มผักเสี้ยน เชื่อว่าหลาย ๆ ท่านจะต้องเคยกินเมนูผักเสี้ยนดอง หรือเมนูที่มีส่วนประกอบของผักเสี้ยนดองกันแล้วเป็นส่วนมาก ส่วนสำหรับตัวผู้เขียนเองชอบกินแกล้มกับน้ำพริกต่าง ๆ โดยเฉพาะกับน้ำพริกแมงดาหรือหากไม่มีน้ำพริกก็กินกับพริกสด ๆ อร่อยเด็ดไปอีกแบบ ซึ่งก็สามารถกินเป็นกับข้าวได้เลย และก็ยังเป็นกับแกล้มชั้นยอดอีกด้วย โดยเฉพาะเป็นกับแกล้มกับเหล้าขาวเข้ากันดีนักแล ในผักเสี้ยนดองนั้นมีเส้นใยอาหารสูงซึ่งจะช่วยการขับถ่ายได้เป็นอย่างดี ทั้งยังมีสรรพคุณทางยาอีกด้วยเรียกได้ว่ามีประโยชน์รอบตัวกันเลย สำหรับวิธีการดองผักเสี้ยนนั้นก็ไม่ยาก ทำเหมือนกับดองผักทั่ว ๆ ไปได้เลย โดยมีวิธี คือยอดผักเสี้ยนที่กำลังพอเหมาะสำหรับนำไปดอง 1, เลือกยอดผักเสี้ยนหรือต้นผักเสี้ยนที่กำลังอ่อนพอเหมาะ โดยดูที่ก้านหรือต้นว่าเราสามารถเคี้ยวได้หรือเปล่า ส่วนปริมาณนั้นก็ตามที่ต้องการได้เลย หากกินคนเดียวแนะนำแค่ 2 - 3 กำมือพอ แล้วก็ล้างให้สะอาด ต่อด้วยผึ่งลมไว้จนผักมีความอ่อนนิ่ม 2, นำผักที่นิ่มได้ที่แล้วมาใส่กะละมังแล้วโรยด้วยเกลือแกงหากปริมาณผักตามข้อ 1 ใช้เกลือ 1 ห่อโดยปนะมาณ (เกลือแกงห่อละ 80 g.) แล้วขยำจนผักนิ่มและเข้ากับเกลือจนเกลือละลาย จากนั้นก็ล้างด้วยน้ำสะอาด 2 - 3 รอบ ปั้นน้ำออก 3, นำผักที่ขยำและปั้นน้ำล้างออกแล้วใส่ในกะละมัง โรยด้วยเกลือแกงประมาณ ครึ่งห่อหรือ 1 ห่อ (40 - 80 g.) ตามความชอบ และอาจใส่ผงชูรสลงไปด้วยหากใครต้องการให้มีรสชาติกลมกล่อมขึ้น (สูตรดั้งเดิมจะไม่ใส่ชูรส) 4, เทน้ำแช่ข้าวเหนียวใส่ลงไปให้พอท่วมผัก เสร็จแล้วก็ปิดฝาเก็บในอุณภูมิห้องปกติ ผ่าน 1 คืนก็สามารถกินได้แล้ว ยิ่งหมักไว้หลายวันยิ่งเปรี้ยว สำหรับในข้อ 4 นี้หากใครไม่มีน้ำแช่ข้าวเหนียวสามารถใช้น้ำอุ่นแทนได้ และก็ไปเพิ่มข้าวเหนียวนึ่งใส่ลงไปด้วยในขั้นตอนที่ 3 เพราะน้ำแช่ข้าวเหนียวและข้าวเหนียวนึ่งจะเป็นตัวทำให้เกิดจุรินทรีทำให้ผักดองเปรี้ยว ข้อแนะนำ ผักเสี้ยนนั้นจะไม่นิยมดองคู่กับผักชนิดอื่นเนื่องจากจะเปรี้ยวช้ากว่า เมื่อเปรี้ยวช้ากว่าก็จะเสียช้ากว่าและเก็บไว้กินได้นานกว่าผักดองชนิดอื่น- ภาพหน้าปก และภาพทั้งหมดโดยเจ้าของบทความ -