จอกผักกาด พืชน้ำเลี้ยงปลา จัดสวน ขายได้ และบำบัดน้ำเสีย หลายคนมีงานอดิเรกคือการเลี้ยงปลาตู้ แต่อีกหลายๆ คนก็มีรายได้มาจากการขายสินค้าที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงปลาตู้ ในบางคนสนใจว่าพืชน้ำชนิดไหนสามารถนำมาบำบัดน้ำเสียได้ หรือสามารถดูดซับสารพิษได้ และพืชน้ำบางชนิดยังสามารถนำไปใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ด้วย เช่น นำไปเป็นอาหารของปลาในบ่อของฟาร์มเลี้ยงปลาขาย สำหรับผู้เขียนเองต้องบอกว่าเคยมีหลายประสบการณ์ค่ะทั้งที่เคยมีงานอดิเรกเลี้ยงปลาตู้ด้วยพืชน้ำ เคยศึกษาและทำวิจัยเกี่ยวกับระบบบำบัดน้ำเสียและทำงานเกี่ยวกับระบบบำบัดน้ำเสียที่อาศัยพืชน้ำ เขียนบทความเกี่ยวกับพืชน้ำก็ทำมาแล้ว เหลืออยู่อีกอย่างเดียวที่ยังไม่ทำคือเลี้ยงพืชน้ำไว้ขาย ก็คิดๆ อยู่ค่ะ😁มาบทความนี้ผู้เขียนขอเล่าและลงลึกเกี่ยวกับพืชน้ำที่มีสารพัดประโยชน์อีกชนิดหนึ่ง ที่เรียกว่า จอกผักกาดค่ะ แต่ก็มีอีกหลายชื่อที่เรียกกัน แต่คำว่า จอกผักกาด จำได้ง่ายสุดแล้วค่ะ แถมพอพูดว่า จอกผักกาด ก็เห็นภาพเลยว่าหน้าตาจะประมาณไหน จอกผักกาด เป็นวัชพืชน้ำค่ะ ที่มีใบโผล่เหนือน้ำ ส่วนรากลอยอยู่ใต้น้ำและความยาวของรากจะพัฒนาไปตามความลึกของระดับน้ำด้วย ผู้เขียนเคยเจอรากยาวประมาณเกือบหนึ่งไม้บรรทัดในบ่อของระบบบำบัดน้ำเสียค่ะ จอกผักกาด สามารถพบได้ทั่วไปในประเทศไทยค่ะ จริงๆ แล้ว จอกผักกาด เป็นวัชพืชน้ำขนาดเล็กที่สามารถเกิดขึ้นได้เองตามธรรมชาติ พอพูดว่าวัชพืชสำหรับบางคนแล้วจอกผักกาดจะกลายเป็นปัญหาค่ะ แต่มีบางคนมองเห็นประโยชน์และนำเอาจอกผักกาดมาสร้างประโยชน์หลายอย่างโดยจะได้สรุปคร่าวๆ ไว้ในบทความนี้ค่ะ เผื่อว่าบางคนกำลังมองหาแนวทางหรือวิธีการเอาจอกผักกาดมาใช้ประโยชน์กับเขาบ้าง ดังนี้⬇️1. จอกผักกาดสามารถนำมาใช้เป็นพืชน้ำในระหว่างที่เลี้ยงปลาตู้ได้ค่ะ ผู้เขียนเคยใช้จอกผักกาดร่วมกับพืชใต้น้ำอีกสองชนิดในตู้เลี้ยงปลาทอง ที่ไม่เติมอากาศด้วยเครื่องอากาศที่ใช้ไฟฟ้าเลยค่ะ คือในตู้จะมีปลาทองและพืชน้ำเท่านั้น จนวันหนึ่งข้างบ้านงงมากและเดินมาถามว่า ทำไมเลี้ยงปลาไม่เห็นมีเครื่องเติมอากาศ แล้วปลาก็ไม่ตายอีกทำไมทำได้!? วันนั้นจำได้ว่าตอบไปว่ามีพืชน้ำแล้วไม่ต้องมีเครื่องเติมอากาศก็ได้ แต่ไม่ได้อธิบายต่อ การมีจอกผักกาดที่เป็นพืชน้ำในตู้ปลาสามารถทำให้น้ำมีออกซิละลายน้ำ (Dissolved Oxygen; DO) ได้ค่ะ โดยค่าดีโออยู่ในระดับที่เพียงพอต่อการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำจำนวนไม่มากได้ แต่ต้องเปลี่ยนพืชน้ำตลอดเมื่อพบว่าแก่และเปลี่ยนน้ำทันทีเมื่อพบว่ามีของเสียเยอะโดยออกซิเจนที่ว่านี้ได้มาจากกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสงของพืชน้ำ โดยเฉพาะในช่วงกลางวันหากตู้ปลาสัมผัสกับแสงแดด สำหรับในตอนกลางคืนนั้นมีความจำเป็นต้องเปิดไฟ แสงจากหลอดไฟทำให้มีกระบวนการสังเคราะห์แสงเกิดขึ้นได้ค่ะ จึงทำให้ปลาทองในตู้สามารถมีชีวิตอยู่ได้และลดการใช้พลังงานไฟฟ้าลงค่ะ การประยุกต์ใช้จอกผักกาดที่เป็นพืชน้ำมีทุนต้นต่ำด้วยจึงทำให้ลดค่าใช้จ่ายลงได้และจอกผักกาดสามารถกำจัดได้ง่ายอีกด้วย2. จอกผักกาด สามารถนำไปใส่ในบ่อดินหรือบ่อซีเมนต์ที่ทำการเลี้ยงปลากินพืชได้ ผู้เขียนเคยเห็นฟาร์มขายลูกปลาแถวบ้าน โดยภายในฟาร์มมีบ่อรับน้ำผิวดินขนาดใหญ่อยู่หนึ่งบ่อ โดยในบ่อนี้มีระดับน้ำค่อนข้างลึกและมีปลาอาศัยอยู่ในบ่อด้วย ที่ผิวน้ำของบ่อนี้พบว่ามีจอกผักกาดจำนวนหนึ่งอาศัยอยู่แต่โดนจำกัดพื้นที่ในการเจริญเติบโตด้วยตาข่าย จอกผักกาดสามารถเป็นอาหารของปลาในช่วงโตเต็มวัยได้ค่ะ นอกจากจะประหยัดต้นทุนลงได้แล้ว ยังเป็นการขุนพ่อแม่ปลาในช่วงวางไข่และผสมพันธุ์ได้อีกด้วย โดยจะทำให้ปลาไข่บ่อยขึ้นและได้ไข่มากขึ้นด้วย การใช้จอกผักกาดยังทำให้ภายในบ่อมีร่มเงาในช่วงแดดจัดให้ปลาต่างๆ ได้หลบแดดด้วยค่ะและแน่นอนว่าในช่วงกลางวันที่แสงแดดส่องลงมานั้นถ้าในบ่อมีจอกผักกาดจะทำให้น้ำในบ่อมีออกซิเจนละลายน้ำ แต่การใช้จอกผักกาดจะต้องจำกัดพื้นที่ในการเจริญเติบโต เพราะจอกผักกาดสามารถเจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็วและเต็มผิวบ่อ สถานการณ์นี้จะทำให้แสงแดดส่องลงไปในชั้นของน้ำในบ่อไม่ได้ โดยปกติตามธรรมชาตินั้นภายในบ่อน้ำแห่งหนึ่งจะยังมีกระบวนการย่อยสลายสารอินทรีย์จากกระบวนการย่อยสลายแบบใช้ออกซิเจนเพื่อทำลายของเสียที่เกิดภายในบ่อ เช่น ขี้ปลา สารอินทรีย์จากการเน่าเปื่อยของพืชน้ำและอื่นๆ จึงพบว่าถ้าควบคุมให้จอกผักกาดเกิดแค่เพียงบางส่วนของพื้นที่บ่อ ปลาจึงอยู่ได้และน้ำก็ไม่ได้เน่าเสียทั้งๆ ที่ไม่ได้ติดตั้งเครื่องเติมอากาศผิวน้ำแม้แต่เครื่องเดียว!3. จอกผักกาดสามารถนำมาเป็นพืชเศรษฐกิจสร้างรายได้จากการขายให้กับกลุ่มคนที่สนใจตกแต่งสวนหรือเลี้ยงปลาตู้ค่ะ ผู้เขียนเคยเห็นคนขายจอกผักกาดกันเป็นล่ำเป็นสันเลยอยู่ที่ตลาดนัดจตุจักรค่ะ ถ้าเดินไปแถวโซนขายอุปกรณ์ตู้ปลาและปลาสวยงามต่างๆ โซนนี้เขาจะมีจอกผักกาดขายด้วย ราคาแล้วแต่ปริมาณของจอกผักกาดที่ได้รับ แต่ส่วนใหญ่จะเป็นราคาสะดวกซื้อ เช่น 20 บาท 30 บาท จอกผักกาดพบได้ตั้งแต่ขนาดเล็กๆ จุ๋มจิ๋มจนไปถึงใหญ่ ขนาดใหญ่มากที่สุดเท่าที่ผู้เขียนเคยเห็นมานั้นยาวพอๆ กับต้นผักกาดขาวต้นหนึ่งเลยค่ะ จำได้ว่าตอนนั้นเห็นจอกผักกาดขนาดใหญ่ที่สุดที่สระบุรี แต่แถวทุ่งนาแถวที่ผู้เขียนอาศัยอยู่นี้ส่วนใหญ่จอกผักกาดขนาดเล็กๆ ค่ะ จอกผักกาดสามารถเกิดได้เองและขยายพันธุ์ได้เองค่ะ แต่เราต้องแยกจอกผักกาดส่วนที่แก่และเน่าเปื่อยออก โดยการเด็ดที่ไหลของจอกผักกาดระหว่างต้นแก่กับจอกผักกาดรุ่นใหม่ที่เกิดขึ้นเท่านั้น ในธรรมชาติจอกผักกาดสามารถแยกขาดจากกันได้เองจากแรงลมที่พัดผ่าน การกัดกินของปลาและทำให้เน่าเปื่อยจนขาดออกจากกัน คล้ายเราตัดสายสะดือของเด็ก เพื่อให้จอกผักกาดรุ่นใหม่ไปเจริญเติบโตและขยายพันธุ์ต่อไปอีกค่ะ จอกผักกาดมีดอกและมีผลด้วยแต่ส่วนใหญ่เราไม่ได้สนใจ แถมยังพบอีกว่าจอกผักกาดมีสรรพคุณทางสมุนไพรแต่ประเด็นนี้ผู้เขียนไม่ได้สนใจมากเท่าไหร่ค่ะ จอกผักกาดสามารถโตได้เกินกว่าหรือเล็กกว่าขนาดที่เราเห็นตอนแรกในวันที่เราซื้อมาหรือเก็บมาได้ ขึ้นอยู่กับว่าธาตุอาหารในแหล่งน้ำนั้นมีมากน้อยแค่ไหน สารพิษในแหล่งน้ำก็มีผลการเจริญเติบโตของจอกผักกาด การสัมผัสกับแสงแดดเกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตของจอกผักกาดด้วยเหมือนกันค่ะ เพราะเกี่ยวข้องกับกระบวนการสังเคราะห์ด้วยแสง4. จอกผักกาดเป็นพืชน้ำที่มีความสามารถกำจัดสารพิษและสารอินทรีย์โดยทั่วไปในแหล่งน้ำได้ ความสามารถในการบำบัดน้ำเสียของจอกผักกาดเมื่อเทียบกับแหนเป็ดเล็กนั้น จอกผักกาดให้ประสิทธิภาพในการบำบัดได้ดีกว่า มีการศึกษาพบว่า จอกผักกาดสามารถดูดซับสารหนูในแหล่งน้ำได้ จอกผักกาดมีความสามารถดูดซับสารอินทรีย์ในน้ำได้ผ่านทางราก โดยส่วนใหญ่แล้วในระบบบำบัดน้ำเสียจะพบว่ามีการเลือกใช้จอกผักกาดในบ่อเติมอากาศ สระพักน้ำผันสภาพและบึงประดิษฐ์ จอกผักกาดสามารถอาศัยอยู่ร่วมกันกับพืชน้ำชนิดอื่นๆ ได้ด้วยค่ะ เช่น ผู้เขียนเคยเห็นจอกผักกาดอาศัยอยู่ร่วมกับแหนเป็ดเล็ก และจอกผักกาดอาศัยอยู่ร่วมกับสาหร่ายห่างกระรอก เป็นต้นการใช้จอกผักกาดในระบบบำบัดน้ำเสียมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องจำกัดพื้นที่ในการเจริญเติบโตจอกผักกาด ไม่เช่นนั้นจอกผักกาดจะเจริญเติบโตและขยายพันธุ์จำนวนมากและเต็มผิวของบ่อบำบัดภายในเวลาอันสั้น เนื่องจากว่าในน้ำเสียมีธาตุอาหารสูงโดยเฉพาะธาตุไนโตรเจน การปล่อยให้จอกผักกาดเกิดเต็มผิวบ่อที่ปราศจากเครื่องเติมอากาศผิวน้ำจะพบว่าในเวลากลางคืนน้ำจะขาดอากาศมาก และอาจพบว่าในช่วงเช้ามืดจะมีกลิ่นเหม็นรบกวน หากบ่อบำบัดอยู่ใกล้ชุมชนก็จะกลายเป็นข้อร้องเรียนได้ การเลือกใช้จอกผักกาดในระบบบำบัดน้ำเสียสามารถนำจอกผักกาดที่แก่แล้วไปกำจัดได้ง่ายมากเมื่อเทียบกับแหนเป็ดเล็กค่ะก็จบไปแล้วกับตัวอย่างการใช้จอกผักกาด พืชน้ำสารพัดประโยชน์ที่หลายคนอาจยังไม่เคยรู้มาก่อนค่ะ จอกผักกาดยังสามารถนำมาทำประโยชน์อื่นๆ ได้อีกเยอะแยะนะคะ แต่ผู้เขียนยังไม่ได้พูดถึงเพราะอาจจะยาวเกินไปต่อการอ่านสำหรับหนึ่งบทความ เดี๋ยวยังไงจะหาเวลามาลงบทความอื่นๆ เพิ่มเติมให้อีกเป็นระยะๆ ค่ะ เพราะบ้านเราพบจอกผักกาดเยอะถ้าเราจะได้ประโยชน์ด้วยจะดีมากกว่าปล่อยให้เกิดรกเฉยๆ ค่ะ ลองเอาไปข้อมูลในนี้ไปปรับใช้กันก่อนค่ะโดยเฉพาะคนที่อยากลองเลี้ยงจอกผักกาดไว้ขาย ทำได้จริงค่ะเพราะผู้เขียนเห็นมาแล้ว และหวังว่าเนื้อหาในบทความนี้จะเป็นประโยชน์ค่ะเครดิตภาพประกอบบทความโดย: ผู้เขียนออกแบบภาพหน้าปกใน Canvaถ่ายภาพโดยผู้เขียนบทความอื่นที่น่าสนใจ❇️แหนเป็ดเล็ก ประโยชน์ที่คุณอาจยังไม่รู้ ตอนที่ 2 กดอ่านเลย👌ลีลาวดีใบศร ไม้ประดับกลางแจ้ง ออกดอกตลอดทั้งปี กดอ่านเลย✳️ตัวอย่าง 7 พืชน้ำที่สามารถบำบัดน้ำเสียได้ พืชน้ำที่สามารถดูดซับสารพิษในน้ำได้ กดอ่านเลย✅️ เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !