โลกเราทุกวันนี้เต็มไปด้วยสารพิษ ซึ่งก็ก่อให้เกิดโรคต่าง ๆ มากมาย อีกทั้งภูมิคุ้มกันของคนเราก็ลดลง ทำให้เจ็บป่วยได้ง่าย หากเจ็บป่วยเล็กน้อยก็ซื้อยากินรักษาตามอาการไป หรือหากเจ็บป่วยมากก็ต้องพบแพทย์ดูอาการและรักษาที่โรงพยาบาล ซึ่งก็ทำให้ต้องเสียเวลาและค่าใช้จ่ายไม่น้อย ผิดกับสมัยโบราณรุ่นปู่ย่าตายายที่เมื่อเจ็บป่วยขึ้นมาก็จะรักษาโดยใช้สมุนไพรอันสามารถหาได้ตามท้องถิ่น ผสมกับภูมิปัญญาที่สามารถนำสมุนไพรมาใช้ในแก้อาการต่าง ๆ ได้อย่างถูกต้องและได้ผล ในบทความนี้ผู้เขียนอยากนำเสนอให้เห็นถึงประโยชน์ของต้นไม้ที่มีมากกว่าการให้ร่มเงา แต่สามารถใช้รักษาโรคและเป็นยาบำรุงได้เป็นอย่างดี ที่ผู้เขียนได้ประสบมากับตัวเองในด้านการใช้สมุนไพรในการรักษา ซึ่งพืชสมุนไพรที่ผู้เขียนนำมาเสนอในบทความนี้คือต้น “คนทีสอ” ที่มีสรรพคุณมากมายจนหลาย ๆ ท่านคิดไม่ถึงเลยทีเดียว ก่อนอื่นผู้เขียนจะแนะทำให้ท่านผู้อ่านรู้จักกับ “คนทีสอ” กันก่อนนะครับภาพถ่ายโดยผู้เขียน“คนทีสอ” เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง เป็นต้นไม้ที่มีกลิ่นหอมทั้งต้น สูงประมาณ 3-6 เมตร เปลือกของลำต้นเป็นสีเทา หรือสีนำตาลผิวเปลือกเรียบ แตกเป็นร่องตื้นตามแนวยาว ใบมีลักษณะเป็นรูปไข่ปลายแหลม 3 ใบ เป็นใบประกอบแนวนิ้ว ท้องใบสีนวลส่วนหลังใบสีเขียว ท้องใบและหลังใบเรียบ กว้างประมาณ 3 เซนติเมตร ยาวประมาณ 3-4 เซนติเมตร มีดอกเล็กสีม่วงเป็นช่อยาว ออกดอกที่ปลายกิ่ง โคนกลีบดอกเชื่อมติดกัน ปลายแยกเป็น 5 กลีบ ขนาดไม่เท่ากัน มีเกสรตัวผู้ 4 อัน ส่วนลักษณะของผลมีรูปร่างกลมเท่าผลพริกไทยเป็นพวงช่อ สีดำเป็นมัน ข้างในผลมีเมล็ดสีน้ำตาล 1 เมล็ดภาพถ่ายโดยผู้เขียน“คนทีสอ” มีสรรพคุณทางยาหลายอย่างทุก ๆ ส่วนของลำต้นสามารถนำมาทำเป็นยาได้ ซึ่งส่วนใหญ่แล้วมักจะนำมาใช้ รักษาโรคตับ แก้ไข้ ขับเหงื่อ ขับเสมหะ แก้หืด แก้ไอ รักษาริดสีดวงทวาร แช่น้ำอาบรักษาโรคผิวหนังผื่นคัน และบำรุงธาตุเหมาะกับสตรีเป็นอย่างมาก เมื่อสมัยเด็ก ๆ หากผู้เขียนรู้สึกมีอาการเป็นหวัดคัดจมูก ปู่ก็จะนำเม็ดกับใบ “คนทีสอ” มาต้มกับขิงและผสมกับน้ำตาลเล็กน้อยมาชงให้ดื่มก็ช่วยให้หายจากอาการหวัด ครั้งหนึ่งเพื่อนมาขอให้ปู่ช่วยทำยาบำรุงเลือดให้ ปู่จึงนำรากและใบ “คนทีสอ” มาทุบและต้มเป็นยาให้ดื่มซึ่งก็ได้ผลทำให้เลือดหมุนเวียนดีเป็นปกติ หากเป็นหญิงที่มีครรภ์เกิดอาการไข้ก็นำดอกของ “คนทีสอ” มาต้มให้ดื่มแก้อาการโดยไม่ต้องกลัวว่าจะมีผลข้างเคียงกับเด็กในครรภ์ ใบของต้น “คนทีสอ” นั้นนอกจากจะนำมาใช้ปรุงเป็นยาแล้ว ยังสามารถใช้ไล่แมลงได้อีกด้วยภาพถ่ายโดยผู้เขียนปู่มักจะให้ผู้เขียนเคี้ยวใบ “คนทีสอ” สด ๆ ก่อนแปรงฟันเพราะจะช่วยให้เหงือกและฟันแข็งแรงซึ่งก็เป็นจริงอย่างที่ปู่บอก ที่จริงแล้วสรรพคุณ “คนทีสอ” นั้นมีหลายอย่างมาก ซึ่งที่กล่าวมานั้นเป็นเพียงประสบการณ์ที่ผู้เขียนได้พบมา และนอกจากจะมีสรรพคุณเป็นยาแก้อาการต่าง ๆ แล้ว “คนทีสอ” ยังเป็นยาบำรุงอย่างดี โดยผู้เขียนสังเกตเห็นจากปู่ของผู้เขียนเองที่นำราก ผล และใบ มาต้มกับกระชายดำเป็นยาบำรุงดื่มเป็นประจำทุกวันจนร่างกายแข็งแรงถึงแม้จะมีอายุเกือบ 90 ปีแล้ว และพืชสมุนไพรชนิดนี้ก็ถือเป็นไม้หายากอีกชนิดหนึ่งที่ควรศึกษาและอนุรักษ์ไว้ เพื่อประโยชน์ทางการแพทย์ต่อไปสำหรับท่านใดที่สนใจพรรณไม้ชนิดนี้ หรืออยากหามาปลูก ผู้เขียนทราบว่ามีอยู่สองสถานที่ที่สามารถเข้าไปชมและซื้อพันธ์ุไม้นี้ได้ คือ1. ตลาดต้นไม้ตำบลชัฎป่าหวาย อ.สวนผึ้ง จังหวัดราชบุรี เมื่อไปถึงตัวตำบลชัฎป่าหวายจะเห็นมีร้านขายต้นไม้อยู่หลายร้าน สามารถเข้าไปชมได้ส่วนทุกร้าน นอกจากจะมีพรรณไม้สมุนไพรจำหน่ายแล้ว ยังมีไม้ผล ไม้ดอก ไม้ประดับอีกหลากหลายชนิด2. อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ ตั้งอยู่ภายในมหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา จ.นครปฐม เป็นสถานที่จัดแสดงพรรณไม้และสมุนไพร ที่ใหญ่เป็นอันดับต้น ๆ ของประเทศ และสามารถซื้อพันธุ์ไม้ต่าง ๆ จากที่นั่นได้ด้วย