เมื่อรัฐเห็นเด็กพิเศษ...เป็นศัตรู ส่งตำรวจหลายสิบรุมจับกุม เพียงเพราะวิจารณ์รัฐบาลกัมพูชาผ่าน Telegram
เมื่อเดือนมิถุนายน ‘กัก โสวานน์ เชย’ (Kak Sovann Chhay) อายุ 16 ปี เด็กพิเศษที่ป่วยด้วยโรคออทิสติก ได้ถูกตำรวจกัมพูชาบุกจับกุม ฐานเขียนข้อความในแอป Telegram วิพากษณ์วิจารณ์นักการเมืองพรรครัฐบาล
นับแต่นั้น เขาก็ไม่ได้เจอครอบครัวอีกเลย สร้างความวิตกกังวลต่อผู้เชี่ยวชาญด้านสิทธิมนุษยชนที่ออกมาเรียกร้องให้รัฐบาลกัมพูชาปล่อยตัวเขา
ชีวิตแสนลำบากของวัยรุ่นต้านรัฐบาล
ครอบครัวเล่าว่า ‘โสวานน์ เชย’ แทบไม่พูดไม่จาจนถึงอายุ 9 ขวบ เวลาไปเรียนที่โรงเรียนในกรุงพนมเปญ เด็กคนอื่น ๆ ก็มักจะล้อเลียนเขา, เขามักจะทานอาหารกลางวันคนเดียว หรือไม่ก็เขี่ยขยะเล่นในสนามเด็กเล่นฆ่าเวลา
“ตอนที่เขาพูดกับเรา เขาพูดคำสองคำเท่านั้น” ปรุม จันทรา คุณแม่ของโสวานน์ ชเฮย์ และนักเคลื่อนไหวด้านสิทธิมนุษยชน กล่าว
“พอถึงเวลาอาหาร เขาจะลงมาทาน แล้วก็กลับขึ้นห้องทันที”
แม้จะเป็นเด็กพูดน้อย แต่โสวานน์ เชย สนใจเรื่องการเมืองและประวัติศาสตร์กัมพูชา เรียกว่าตามรอยคุณพ่อกับคุณแม่
ครอบครัวที่ปลูกฝังให้ลูกสนใจการเมือง
คุณแม่เป็นนักเคลื่อนไหวสิทธิมนุษยชน ส่วนคุณพ่อ คือ กัก กมเปรย เป็นสมาชิกอาวุโสของพรรคสงเคราะห์ชาต หรือ CNRP ซึ่งเป็นพรรคฝ่ายค้านที่รัฐบาลกัมพูชาตีตราว่าผิดกฎหมาย, ปัจจุบัน กัก กมเปรย ยังถูกจองจำอยู่ในคุก
ก่อนจะถูกรัฐบาลจับขัง คุณพ่อมักจะพาบุตรชายไปร่วมกิจกรรมทางการเมืองของพรรคฝ่ายค้านบ่อยครั้ง
ห้องนอนของโสวานน์ เชย ตกแต่งไปด้วยธงพรรคฝ่ายค้าน และภาพของพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 กษัตริย์ผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดแห่งอาณาจักรเขมร
เด็กพิเศษที่ถูกขังนานเกือบ 3 เดือน
จากห้องนอนที่เต็มไปด้วยความหลงไหลทางการเมือง ตอนนี้ โสวานน์ เชย ต้องคุดคู้อยู่ในห้องขังขนาดเล็ก ต้องนอนเบียดเสียดกับนักโทษอื่นอีกราว 20 คน และเขาไม่ได้เจอหน้าครอบครัวมาเกือบ 3 เดือนแล้ว
ตำรวจบุกจับโสวานน์ เชย หลังเขาโต้เถียงกับผู้ร่วมห้องกรุ๊ปแชทของแอป Telegram, แม้เนื้อหาการพูดคุยจะไม่แน่ชัด แต่คุณแม่จันทราระบุว่า ลูกชายของเธอมีทีท่าโกรธมาก เมื่อคนที่สนับสนุนพรรครัฐบาลเรียกพ่อของโสวานน์ เชย ว่า คนทรยศชาติ
ชายคนนั้นที่สนับสนุนพรรครัฐบาล เป็นชาวกัมพูชาที่อาศัยอยู่ในแคนาดา ได้ส่งภาพแคปเจอร์หน้าจอบทสนทนาดังกล่าว ให้กับทางการกัมพูชา
ในเวลาเพียง 1 ชั่วโมงต่อมา ตำรวจ 20 นายล้อมกรอบบ้านของโสวานน์ เชย พร้อมด้วยอาวุธปืน Ak-47, ตำรวจ 6 นายเดินเข้าไปในบ้านโดยไม่มีหมายจับ ก่อนจับโสวานน์ เชย ใส่กุญแจมือ แล้วนำตัวขึ้นรถ
รัฐมองเด็กออทิสติกเป็นศัตรู
แต่นี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่โสวานน์ เชย ตกเป็นเป้าหมายของทางการ เพราะเขาเคยถูกจับมาแล้วเมื่อเดือนตุลาคม หลังปีขึ้นไปบนหลังคาอดีตที่ตั้งสำนักงานใหญ่ของพรรค CNRP ที่ถูกทิ้งร้าง เพื่อเก็บธงมาประดับห้อง
เขาถูกจับ แต่ได้รับการปล่อยตัวออกมาใน 2 วันให้หลัง อ้างว่าเขายอมรับสารภาพที่กระทำผิด
เมื่อเดือนเมษายน โสวานน์ เชย ถูกส่งตัวเข้าโรงพยาบาล ด้วยอาการกระโหลกร้าว หลังชายสองคนขี่จักรยานยนต์แล้วขว้างอิฐใส่เขา ซึ่งนับจนถึงตอนนี้ ยังจับตัวผู้กระทำผิดไม่ได้ แต่พฤติการณ์ลักษณะนี้ เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นกับผู้สนับสนุนฝ่ายค้านมาหลายครั้งแล้ว
"ฉันยังกล้าพูด ยังกล้าแสดงออก"
นายกรัฐมนตรีสมเด็จฮุน เซน เป็นหนึ่งในผู้นำประเทศที่ปกครองยาวนานที่สุด แต่ตลอดการครองอำนาจ 36 ปี สมเด็จฮุน เซน ปราบปรามแนวคิดเห็นต่าง และจำคุกผู้ที่ต่อต้านเขามาแล้วหลายคน รวมถึงกำหนดให้พรรคสงเคราะห์ชาติผิดกฎหมาย เมื่อปี 2017 ทำให้กัมพูชากลายเป็นระบอบพรรคเดียวมานับแต่นั้น
พ่อของโสวานน์ เชย เป็นหนึ่งในสมาชิกพรรคฝ่ายค้านกว่า 150 คน ที่ถูกดำเนินคดีแบบปิด ฐานวางแผนโค่นล้มรัฐบาล
ส่วนคุณแม่ ออกมาประท้วงเรียกร้องปล่อยตัวนักการเมืองฝ่ายค้าน รวมถึงสามีของเธออย่างต่อเนื่อง และเธอเชื่อว่า การที่ลูกของเธอตกเป็นเป้า ก็เพราะพ่อแม่ของเขาวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล
“ฉันสูญเสียช้างเท้าหน้าของบ้าน และลูกชาย” เธอกล่าว “รัฐบาลต้องการทำลายขวัญกำลังใจของฉัน เชือดไก่ให้ลิงดู ต้องการแสดงให้เห็นว่า รัฐบาลแตะต้องไม่ได้ และใครที่กล้าเหิมเกริม จะเจอสถานการณ์เหมือนฉัน”
“แต่ฉันยังกล้าที่จะพูด กล้าจะแสดงออก และกล้าจะประท้วง”
สำนักข่าว BBC ได้ติดต่อขอความเห็นต่อคดีของโสวานน์ เชย จากโฆษกกระทรวงยุติธรรมกัมพูชา แต่จนถึงตอนนี้ ยังไม่แสดงความคิดเห็นใด ๆ
ทั้งนี้ ตำรวจนครบาลกรุงพนมเปญ เคยให้สัมภาษณ์กับสื่อว่า การจับกุมและกุมขังโสวานน์ เชย เป็นไปตามกฎหมาย “ถ้าไม่มีการปลุกปั่น และโจมตี ก็จะไม่มีใครไปจับเขา ไม่งั้นทุกคนคงถูกจับกันหมดแล้ว”
การพิจารณาคดีของโสวานน์ เชย จะเริ่มในวันที่ 29 กันยายนนี้