พื้นที่บ้านในมอญ หมู่ที่ 7 ตำบลกงหรา อำเภอกงหรา จังหวัดพัทลุง ตั้งอยู่บริเวณตีนเทือกเขาบรรทัด ซึ่งเป็นป่าต้นน้ำของจังหวัดพัทลุง ช่วงฤดูฝนของทุกปีมักเกิดปัญหาน้ำป่าไหลบ่า ดินถล่มในหลายๆ จุด เมื่อเกิดบ่อยครั้งขึ้น ทำให้คนในหมู่บ้านและชุมชนข้างเคียงตระหนักถึงคุณค่าของป่า คุณค่าของต้นไม้ใหญ่ จึงร่วมกันวางแผนอนุรักษ์ในเบื้องต้น โดยเริ่มจากการประชุม แบ่งหน้าที่เตือนภัย ด้วยการจัดแบ่งเวรยามสังเกตสีน้ำบริเวณน้ำตกในหมู่บ้าน แจ้งผู้ใหญ่บ้านเป็นระยะๆ หากน้ำมีสีน้ำตาลเข้มในระดับที่กำหนดจะแจ้งผู้ใหญ่บ้านเพื่อประกาศเตือนภัย ปลายเดือนธันวาคมของทุกปี สมาชิกชุมชนจะร่วมกันจัดงานปีใหม่ หนึ่งในกิจกรรมที่ได้รับการเสนอให้ดำเนินการในช่วงปลายปี คือ “การบวชต้นไม้” นำโดยผู้ใหญ่บ้าน มีการวางแผนสืบทอดประเพณีการบวชต้นไม้ เพื่ออนุรักษ์ต้นไม้ใหญ่ในหมู่บ้านในชุมชนให้คงอยู่ เพื่อยึดรักษาหน้าดิน ช่วยอุ้มน้ำ ทั้งบริเวณรอบบ้านและพื้นที่ทำกิน ซึ่งส่วนใหญ่ตั้งอยู่บนควนหรือเนินสูง ประชุมวางแผนบวชต้นไม้ 99 ต้น ในขั้นแรกมีการประชุมสมาชิกในหมู่บ้านให้ทุกคนสำรวจต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ ที่เกรงว่าจะถูกลักลอบตัดทั้งบริเวณรอบบ้าน และที่ทำกิน กระทั่งได้ต้นไม้ที่จะบวชจำนวน 99 ต้นจากนั้นสมาชิกร่วมกำหนดวันทำพิธีบวชต้นไม้ โดยนิมนต์พระสงฆ์ เชิญ นายอำเภอ/หัวหน้าส่วนราชการ ผู้นำชุมชนข้างเคียง เข้าร่วมในวันทำพิธีบวชต้นไม้ ก็จะมีการโยงด้ายสายสิญจน์จากสถานที่ประกอบพิธีไปยังต้นไม้ พิธีกรรมเหมือนงานบุญทั่วไป ที่เริ่มจากการไหว้พระ สมาทานศีล อาราธนาพระปริตร พระสงฆ์โดยเจ้าคณะอำเภอได้เจิมพระ พุทธมนต์ เสร็จแล้วพระสงฆ์จะห่มผ้าเหลืองให้ต้นไม้ (เป็นต้นนำร่อง) พระสงฆ์เจริญชัยมงคลคาถา จากนั้นประพรมน้ำพระ พุทธมนต์ตามต้นไม้ที่บวชไว้ เป็นเสร็จพิธีพระสงฆ์ บวชต้นไม้จำนวน 99 ต้น มีต้นอายุตั้งแต่ 10 ปี จนเกือบ 100 ปี ที่ใช้ 7 คนโอบ ภูมิปัญญาควรค่าแก่การอนุรักษ์ ผลจากการบวชต้นไม้ ทำให้ต้นไม้ใหญ่อยู่คู่ชุมชนบ้านในมอญ โดยสมาชิกให้คำปฏิญาณร่วมกันว่าจะไม่ตัดต้นไม้ที่ผ่านการบวช ซึ่งเปรียบเสมือนสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ไม่อาจทำลายได้ เชื่อกันว่าถ้าตัดจะเป็นการลบหลู่เทวดาที่ดูแลปกปักชุมชน ทำให้ต้นไม้มีโอกาสเติบโต และสายน้ำที่เกิดจากป่าต้นน้ำ ก็จะฟื้นคืนชีวิตอีกครั้งหนึ่ง รวมทั้งลดปัญหาดินถล่ม นอกจากนี้พิธีกรรมการบวชต้นไม้ยังช่วยเสริมสร้างความรักสามัคคีในหมู่บ้านอีกด้วย การบวชต้นไม้ นับเป็นการนำความเชื่อทางพุทธศาสนามาใช้ในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ โดยใช้วิธีการห่มจีวรให้กับต้นไม้เช่นเดียวกับการบวชพระ การบวชต้นไม้เป็นการต่ออายุสืบชะตาต้นไม้ให้คงอยู่คู่ชุมชน และควรทำอย่างต่อเนื่องทั้งการดูแลต้นไม้ ผ้าจีวร หรือสำรวจต้นไม้ที่จะเข้าร่วมบวชเพิ่มทุก ๆ 5 ปีก็น่าจะทำให้พิธีกรรมนี้เกิดผลที่ยั่งยืนต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรต้นไม้ของป่าต้นไม้ได้นับได้ว่า การบวชต้นไม้ เป็นพิธีกรรมที่ใช้ความเชื่อเพื่อยับยั้งการทำลายธรรมชาติและช่วยอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ช่วยรักษาป่าไม้ซึ่งเป็นต้นน้ำลำธารให้อุดมสมบูรณ์ ทั้งยังเป็นการสร้างความสำนึกให้แก่ชุมชนในการดูแลรักษาสภาพธรรมชาติ นี่เป็นเพียงเรื่องราวเล็กๆ จากชุมชนไกลปืนเที่ยง อ.กงหรา จ.พัทลุง ภาพปกออกแบบจาก www.canva.comภาพประกอบบทความโดยผู้เขียน