ผักเสี้ยน ดองได้ไหม รสชาติแบบไหน ทำอะไรได้บ้าง | บทความโดย Pchalisa คำว่า “เสี้ยน” ถ้าพูดถึงผัก คำนี้ก็หมายถึงผักพื้นบ้านชนิดหนึ่งค่ะ ผักเสี้ยนคือผักที่จะว่าเกิดเองตามธรรมชาติก็ได้ แต่ต้องมีต้นผักเสี้ยนรุ่นก่อนหน้าก่อน และผักชนิดนี้การจะหันมาปลูกจริงๆ ก็ยังทำได้ง่ายค่ะ ที่กล้าพูดแบบนี้เพราะที่นี่เรามีผักเสี้ยนค่ะ ที่เป็นผักเสี้ยนแบบเกดเองมากกว่าตั้งใจปลูก ถึงขนาดนั้นก็ยังทำให้ผู้เขียนมีผักชื่อนี้นำมาทำอาหารบ่อยค่ะ ที่หลายคนอาจกำลังสงสัยว่า ผักเสี้ยนทำอะไรได้บ้าง ผักเสี้ยนหน้าตายังไง ส่วนไหนทานได้ แล้วทำเมนูอะไรได้อร่อย ในบทความนี้เราจะมารู้เกี่ยวกับประเด็นเหล่านี้กันค่ะ ที่ได้จากประสบการณ์ของผู้เขียนเอง ที่น่าสนใจมากๆ งั้นเรามาอ่านไปพร้อมๆ กันเลยดีกว่าค่ะ ดังข้อมูลต่อไปนี้ ผักเสี้ยน เป็นพืชล้มลุกที่พบได้ทั่วไปในประเทศไทย มีลักษณะเด่นที่หลายคนคุ้นเคยกันดี โดยเฉพาะเมื่อนำมาดองเป็นอาหาร โดยมีลักษณะที่สำคัญ ดังนี้ ลำต้น: สูงประมาณ 30-150 เซนติเมตร ลำต้นและใบมีขนปกคลุม ใบ: เป็นใบประกอบ มีใบย่อยรูปไข่กลับหรือรูปใบหอกกลับ 3-5 ใบ ดอก: ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง กลีบดอกมีสีขาวหรืออมม่วง ผล: เป็นฝักยาว ภายในมีเมล็ดสีน้ำตาลแดงปนดำ ผักเสี้ยนมีลักษณะเด่นที่สังเกตได้ง่ายมากค่ะ ดังนี้ ขน: ลำต้นและใบมีขนปกคลุมทั่วไป ทำให้รู้สึกสากมือเมื่อสัมผัส ดอก: มีลักษณะคล้ายเส้นยาวเล็กคล้ายเสี้ยน จึงเป็นที่มาของชื่อ "ผักเสี้ยน" นะคะ ฝัก: ฝักยาวเรียวคล้ายฝักถั่ว แต่มีขนาดเล็กกว่า ผักเสี้ยนมีชื่อเรียกแตกต่างกันไปในแต่ละภูมิภาคค่ะ โดยทั่วไปจะเรียกว่า ผักเสี้ยน (ภาคกลาง) ผักส้มเสี้ยน (ภาคเหนือ) ผักเสี้ยนขาว (อีกชื่อหนึ่งในภาคกลาง) นอกจากนี้ในภาษาอังกฤษก็ยังมีชื่อเรียกอีกสองชื่อคือ Spider weed หรือ Spider flower ซึ่งเหตุผลที่เรียกชื่อต่างกัน เป็นเพราะว่า ลักษณะทางกายภาพ: บางทีอาจแตกต่างกันเล็กน้อยในเรื่องสีของดอก หรือขนาดของใบ รสชาติ: รสชาติอาจมีความแตกต่างกันเล็กน้อยในแต่ละพื้นที่ การนำไปใช้ประโยชน์: แต่ละท้องที่อาจมีวิธีการนำผักเสี้ยนไปปรุงอาหารที่แตกต่างกันค่ะ ซึ่งวิธีการปลูกผักเสี้ยนเอาไว้กินเองหรือขายได้นั้นทำได้ง่ายมากค่ะ เพราะผักเสี้ยนเป็นพืชที่ปลูกง่าย โตเร็วและให้ผลผลิตเร็วมาก จึงเหมาะสำหรับปลูกไว้ทานเอง หรือปลูกเพื่อขายค่ะ วิธีการปลูกก็ไม่ยุ่งยากเลย ให้ลองทำตามขั้นตอนเหล่านี้ดูนะคะ อุปกรณ์และวัสดุที่ต้องเตรียม เมล็ดผักเสี้ยน: หาซื้อได้ตามร้านขายเมล็ดพันธุ์ทั่วไปค่ะ ดิน: ดินร่วนปนทราย เพราะสามารถระบายน้ำได้ดี ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักเพื่อช่วยบำรุงดิน กระถางหรือแปลงปลูก: เลือกขนาดให้เหมาะสมกับจำนวนที่ต้องการปลูก หรือจะปลูกลงดินที่ทำเป็นแปลงก็ได้ค่ะ น้ำ: สำหรับรดน้ำต้นกล้าและต้นผักเสี้ยน ขั้นตอนการปลูก เตรียมดิน: ผสมดินร่วนกับปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักให้เข้ากัน เพาะเมล็ด: หว่านเมล็ดผักเสี้ยนลงในกระถางเพาะกล้าที่เตรียมดินไว้ กลบเมล็ดด้วยดินบางๆ รดน้ำให้ชุ่ม ดูแลต้นกล้า: วางกระถางเพาะกล้าไว้ในที่ที่มีแสงแดดส่องถึง รดน้ำให้ดินชุ่มอยู่เสมอ เมื่อต้นกล้ามีใบจริง 2-3 ใบ ก็สามารถย้ายลงแปลงปลูกได้ค่ะ ย้ายปลูก: ขุดหลุมในแปลงปลูกให้มีระยะห่างระหว่างหลุมประมาณ 20-30 เซนติเมตร นำต้นกล้าย้ายลงหลุม กลบดินให้แน่นและรดน้ำให้ชุ่ม เคล็ดลับในการปลูกผักเสี้ยน เลือกพันธุ์: เลือกพันธุ์ผักเสี้ยนที่เหมาะสมกับสภาพอากาศและดินในพื้นที่ แสงแดด: ผักเสี้ยนชอบแสงแดดจัด ควรปลูกในที่ที่มีแสงแดดส่องถึงตลอดวัน น้ำ: รดน้ำให้สม่ำเสมอ และไม่ให้น้ำขัง ดิน: ดินควรมีความอุดมสมบูรณ์ และระบายน้ำได้ดี ปุ๋ย: ใส่ปุ๋ยหมักหรือปุ๋ยคอกเป็นประจำ เพื่อบำรุงดิน การดูแลผักเสี้ยน รดน้ำ: รดน้ำให้ดินชุ่มวันละ 1-2 ครั้ง ใส่ปุ๋ย: ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยหมักประมาณเดือนละครั้ง กำจัดวัชพืช: เมื่อมีวัชพืชก็ให้กำจัดทันทีค่ะ ป้องกันโรคและแมลง: สังเกตอาการของโรคและแมลง ถ้าพบให้รีบกำจัดนะคะ การเก็บผักเสี้ยนมาใช้ประโยชน์ ผักเสี้ยนจะให้ผลผลิตหลังจากปลูกประมาณ 20-30 วันค่ะ ที่สามารถเก็บเกี่ยวได้เรื่อยๆ โดยการเด็ดใบอ่อนมาทำเป็นอาหาร และจากที่ผู้เขียนทำมาตลอดนั้น คือ การดองผักเสี้ยนนะคะ ที่ทำตอนไหนก็อร่อยตอนนั้น ผักเสี้ยนยังสามารถนำไปต้มจืดผักเสี้ยนดองใส่กระดูกหมูหรือเครื่องในหมูได้ ที่จะคล้ายต้มจืดผักกาดดองค่ะ โดยเมนูต้มจืดผักเสี้ยนดองนั้น ผู้เขียนได้ทานมาแล้วในชีวิตจริง จำได้ว่าตอนนั้นไปดูระบบบำบัดน้ำเสียให้โรงพยาบาลชุมชนแห่งหนึ่ง ในจัดหวัดกระบี่ เลยได้ชิมต้มจืดผักเสี้ยนดองเป็นครั้งแรกค่ะ แต่เมนูนี้กลับกลายเป็นเมนูธรรมดาของคนแถวนั้นที่ทานกันเป็นปกติค่ะ โดยรสชาติของผักเสี้ยนสดนั้นค่อนข้างเฉพาะตัวค่ะ ที่โดยทั่วไปแล้วผักเสี้ยนสดจะมีรสชาติขมเล็กน้อย และมีกลิ่นฉุนเฉพาะตัว ซึ่งเป็นรสชาติที่หลายคนอาจไม่คุ้นเคยและไม่ชอบ เพราะฉะนั้นจึงไม่นิยมนำผักเสี้ยนสดมาทานโดยตรงนะคะ และเหตุผลที่ไม่นิยมทานผักเสี้ยนสด ก็เพราะว่า รสชาติขม: รสชาติขมของผักเสี้ยนสดเกิดจากสารประกอบบางชนิดในพืช ซึ่งทำให้รู้สึกขมปากและคอ กลิ่นฉุน: ผักเสี้ยนสดมีกลิ่นฉุนเฉพาะตัว จึงไม่เป็นที่ถูกปากของทุกคน สารพิษ: ในผักเสี้ยนสดนั้นมีสารไฮโดรไซยานิก ซึ่งเป็นสารพิษ หากทานในปริมาณมากสามารถเป็นอันตรายได้ค่ะ วิธีการทานผักเสี้ยน เพื่อลดรสชาติขมและกลิ่นฉุนของผักเสี้ยน และเพื่อลดความเสี่ยงจากสารพิษ วิธีการทานผักเสี้ยนที่นิยมกันมากที่สุดคือการนำไปดองค่ะ โดยการนำผักเสี้ยนไปหมักกับน้ำซาวข้าว เกลือแกง เพียงเท่านี้ก็จะช่วยลดรสชาติขมและกลิ่นฉุนลงไปได้นะคะ จึงทำให้ผักเสี้ยนมีรสชาติเปรี้ยวเค็มกลมกล่อม และน่าทานมากขึ้น นอกจากนี้การดองยังช่วยลดปริมาณสารไฮโดรไซยานิกได้อีกด้วยค่ะ จากที่ผู้เขียนได้ทานผักเสี้ยนดองมาตลอด ต้องบอกว่ผักเสี้ยนเกิดง่าย ที่บางที่แค่หว่านเมล็ดลงดิน ก็สามารถเก็บยอดผักเสี้ยนมาทำเป็นผักดองแล้วค่ะ แต่การหว่านที่ง่ายต่อการดูแลในสถานการณ์จริงนั้น แนะนำให้หวานในดินที่ทำเป็นแปลง ที่ดินควรมีความอุดมสมบูรณ์ดีค่ะ ผักเสี้ยนเด็ดยอดออกมาแล้ว ยอดใหม่แตกได้เองค่ะ เมื่อถึงจุดๆ หนึ่งที่มีเมล็ดแก่ ให้เก็บสะสมเมล็ดเอาไว้หว่านเป็นผักเสี้ยนรุ่นต่อไปค่ะ โดยผักเสี้ยนถ้ามีมากและต้องการขาย คนอื่นก็จะนำไปทำผักเสี้ยนดองขายเหมือนกันค่ะ เพราะเมนูนี้คือสิ่งที่ผู้เขียนเจอมาบ่อยที่สุด และถ้าหากคุณผู้อ่านสนใจทานผักเสี้ยนดองต้องลองแวะไปตลาดค่ะ โดยผักเสี้ยนดองขายถูกมากนะคะ ถุงละ 10 บาทเท่านั้น ทานกับน้ำพริกอร่อยมากค่ะ ซึ่งผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่ทางใดก็ทางหนึ่ง หากชอบบทความแบบนี้อีก ก็อย่าลืมกดติดตามหรือกดบุ๊กมาร์กหน้าโปรไฟล์ไว้นะคะ เพราะจะได้ไม่พลาดบทความใหม่ๆ ที่จะได้นำมาเผยแพร่ในเร็วๆ นี้ค่ะ เครดิตภาพประกอบบทความ ภาพหน้าปกและภาพประกอบเนื้อหาโดยผู้เขียน ออกแบบภาพหน้าปกใน Canva เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา : พยาบาลศาสตรบัณฑิต (B.N.S.) จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม); M.P.H. (Environmental Health) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ : สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การจัดการน้ำเสียและสิ่งปฏิกูล บทความอื่นที่น่าสนใจโดย Pchalisa https://food.trueid.net/detail/pM8PXjGDJR5M https://food.trueid.net/detail/wA2GX2BQqoV9 https://food.trueid.net/detail/kK2X6aJzjPRp เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !