เราจะใช้ชีวิตกันอย่างไร หากขยะพลาสติกล้นโลก?

เราจะใช้ชีวิตกันอย่างไร หากขยะพลาสติกล้นโลก? 

นี่ไม่ใช่แค่ประโยคคำถาม แต่เป็นประโยคที่ทำให้เราต้องกลับมาฉุกคิดถึงปัญหามลพิษจากขยะพลาสติกที่เพิ่มจำนวนมากขึ้นทุกวันๆ และส่งผลกระทบกับทุกคนทั้งทางตรงและทางอ้อม กลายเป็นวัฏจักรที่ไม่สามารถหนีได้พ้นไม่ว่าทางใดก็ตาม หากว่าเรายังคงต้องใช้อากาศหายใจร่วมกัน บริโภคอาหารจากแหล่งเดียวกัน 

ปัจจุบันคงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่าพลาสติกเข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของทุกคนและมีส่วนทำให้เราใช้ชีวิตได้สะดวกสบายมากขึ้น แต่ความสบายก็แลกมากับวิกฤตปัญหาสิ่งแวดล้อมที่กำลังทำร้ายโลกอย่างรุนแรง เดิมทีพลาสติกที่เราใช้ใส่ของกันเคยเป็นฮีโร่เข้ามาช่วยกอบกู้โลกจากปัญหาการตัดไม้ทำลายป่า ด้วยคุณสมบัติที่ตอบโจทย์การใช้งาน ทนทาน น้ำหนักเบา ราคาถูก สามารถใช้ซ้ำได้เรื่อย ๆ จนกว่าจะเสื่อมสภาพการใช้งาน แถมยังนำกลับมารีไซเคิลใหม่ได้อย่าไม่รู้จบ พลาสติกจึงกลายเป็นที่นิยมและใช้กันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะพลาสติกแบบใช้ครั้งเดียวทิ้ง หรือ Single-use Plastic ทั้งจาน ชาม ช้อน ส้อม ถุงพลาสติก และสิ่งของเครื่องใช้อื่นๆ อีกมากมายที่พลาสติกจะสามาถแปรสภาพปรับเปลี่ยนรูปแบบการใช้งานได้หลากหลาย กว่าจะรู้ตัวอีกที รอบตัวเราก็เต็มไปด้วยพลากติกมากมาย

ทำไม “พลาสติก” ถึงกลายเป็นตัวร้าย? 

นับตั้งแต่การคิดค้นพลาสติขึ้นจนถึงปัจจุบันที่มีการใช้งานอย่างแพร่หลาย มีพลาสติกถูกผลิตขึ้นมาแล้วอย่างน้อย 8,300 ล้านตัน ปัจจุบันตัวเลขการผลิตพลาสติกทั่วโลกอยู่ที่ 400 ล้านตันต่อปี และมีแนวโน้มเพิ่มมากขึ้นจากความต้องการของผู้บริโภค ซึ่งภายในปี 2050 จำนวนพลาสติกที่ถูกผลิตขึ้นอาจมีมากกว่าปลาในท้องทะเล ถึงแม้ว่าพลาสติกจะช่วยให้ชีวิตเราสะดวกสบายมากขึ้น แต่ก็แลกมากับปริมาณขยะที่เพิ่มมากขึ้นอย่างมหาศาลเช่นกัน ยกตัวอย่างเช่นการใช้ช้อน ส้อมพลาสติกเพียงแค่ 1 คู่ สามารถสร้างขยะพลาสติกอย่างน้อย 3-4 ชิ้นต่อการใช้งาน และ 1 ใน 3 ของจำนวนผลิตภัณฑ์จากพลากติกที่ถูกผลิตขึ้นกลายเป็นขยะแม้ว่าจะยังไม่ได้ผ่านการใช้งานก็ตาม รายงานจากสหประชาชาติระบุว่าปัจจุบันโลกมีประชากร 8,000 ล้านคน นั่นหมายถึงขยะจำนวนมหาศาลและเพิ่มปริมาณมากขึ้นทุกวัน ซึ่งทั้งหมดนี้มีไม่ถึง 10% ด้วยซ้ำที่สามารถนำกลับเข้าสู่กระบวนการรีไซเคิลได้ ส่วนที่เหลือมีจุดหมายปลายทางที่บ่อขยะ รอวันฝังกลบปล่อยให้ย่อยสลายตามธรรมชาติ แม้ว่าจะต้องใช้ระยะเวลานานหลายร้อยปีก็ตาม 

แต่ความน่ากังวลยังไม่หมดเพียงแค่นั้น เพราะกระบวนการย่อยสลายทำให้พลาสติกชิ้นใหญ่เสื่อมสภาพและแตกตัวเป็นชิ้นเล็ก ๆ ที่เรียกว่า “ไมโครพลาสติก” มีขนาดน้อยกว่า 5 มิลลิเมตร ไปจนถึงเล็กขนาดที่เรามองไม่เห็นได้ด้วยตาเปล่า หลุดรอดและปนเปื้อนลงสู่ธรรมชาติก่อให้เกิดปัญหาสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ ตามมา นอกจากนี้ยังส่งผลกระทบกับสุขภาพของมนุษย์ทั้งทางตรงและทางอ้อม เพราะไมโครพลาสติกเหล่านี้กระจายอยู่ในอากาศที่เราหายใจ ในน้ำที่เราใช้อุปโภค-บริโภค อาหารที่เรากิน ซึ่งดูเหมือนจะเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงได้ยาก แม้กระทังจุดที่ลึกที่สุดของโลก จุดที่สูงที่สุดของโลก หรือสถานที่ที่แทบจะไม่มีคนอยู่อาศัยก็ยังมีรายงานการพบไมโครพลาสติกปนเปื้อนอยู่ 

“การรีไซเคิล” เหมือนจะง่ายแต่กระบวนการซับซ้อน

 เมื่อประชากรโลกเพิ่มขึ้น ปริมาณขยะก็เพิ่มมากขึ้นตามไปด้วย การรีไซเคิลจึงเป็นแนวทางลดขยะที่คนฝากความหวังว่าจะช่วยนำพลาสติกโดยส่งกลับเข้าสู่กระบวนการผลิตอีกครั้งเพื่อลดความต้องการพลาสติกใหม่ แต่ในความจริงไม่ได้เป็นเช่นนั้น การรีไซเคิลจะมีประสิทธิภาพสูงสุดก็ต่อเมื่อมีการจัดการขยะที่ดีและคัดแยกอย่างถูกต้องตั้งแต่ต้นทาง เนื่องจากพลาสติกถูกแบ่งเป็น 7 ประเภทตามคุณสมบัติเฉพาะและการใช้งาน ที่สำคัญพลาสติกต่างชนิดไม่สามารถรีไซเคิลข้ามประเภทได้ 

อุปสรรคใหญ่อีกประการคือขยะบางชนิดอาจดูคล้ายกับพลาสติกแต่ที่จริงแล้วไม่ใช่ อย่างเช่นบรรจุภัณฑ์เคลือบพลาสติกสำหรับใส่อาหารหรือซองพลาสติกสีเงินกว่า 71% ไม่ได้สามารถรีไซเคิลได้เลย นอกจากนี้กระบวนการรีไซเคิลพลาสติกมีต้นทุนสูงมากกว่าการผลิตขึ้นมาใหม่ รวมถึงพลาสติกที่ผ่านการรีไซเคิลซ้ำๆ จะมีคุณภาพลดลงและก่อสารพิษจากสารเคมีที่เป็นส่วนประกอบตามคุณสมบัติการใช้งาน เสี่ยงปนเปื้อนในผลิตภัณฑ์ใหม่ แถมยังก่อมลพิษที่เกิดขึ้นในกระบวนการรีไซเคิลและส่งผลกระทบกับสิ่งแวดล้อม ด้วยสาเหตุนี้ทำให้เม็ดพลาสติกบริสุทธิ์มีคุณภาพมากกว่า และเป็นที่นิยมมากกว่า

ประเทศอุตสาหกรรมผลักปัญหา ประเทศด้อยพัฒนาต้องรับกรรม

เมื่อการรีไซเคิลมีต้นทุนสูงและก่อมลพิษที่ส่งผลกระทบกับสิ่งแวดล้อมและคุณภาพชีวิตของคนในพื้นที่ ประเทศอุตสาหกรรมที่ก่อขยะพลาสติกมหาศาลเกินความสามารถในการจัดการ ตู้คอนเทนเนอร์ที่เต็มไปด้วยขยะพลาสติกจำนวนมากจึงถูกส่งออกไปรีไซเคิลในประเทศด้อยพัฒนา เนื่องจากมีต้นทุนกว่าการตั้งโรงงานรีไซเคิล และลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม จากข้อมูลพบว่าในปี 2020 ประเทศที่นำเข้าขยะพลาสติกมากที่สุดล้วนแล้วแต่อยู่ในภูมิภาคเอเชีย ไม่ว่าจะเป็นตุรกี อินเดีย มาเลเซีย เวียดนาม อินโดนีเซีย รวมถึงประเทศไทยด้วยเช่นกัน 

เดิมทีประเทศจีนนำเข้าขยะพลาสติกมากถึง 2 ใน 3 ของทั้งหมด เป็นสาเหตุทำให้จีนเกิดวิกฤตสิ่งแวดล้อมอย่างรุนแรง กระทบคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเมืองจำนวนมาก ในปี 2018 รัฐบาลจีนจึงดำเนินนโยบายห้ามนำเข้าขยะพลาสติกเด็ดขาด ทำให้อุตสาหกรรมรีไซเคิลในจีนต้องปิดตัวลง ขยะพลาสติกปริมาณมหาศาลจึงถูกส่งต่อไปยังประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เกิดโรงงานรีไซเคิลเพิ่มขึ้นจำนวนมาก แต่ก็ไม่ใช่โรงงานรีไซเคิลทุกแห่งจะมีประสิทธิภาพมากพอในการจัดการขยะอย่างมีมาตรฐาน เนื่องจากขยะพลาสติกส่วนใหญ่ไม่สามารถรีไซเคิลได้ และเมื่อรีไซเคิลไม่ได้ขยะเหล่านั้นจะถูกส่งไปทำเป็นเชื้อเพลิงแทน ก่อมลพิษทางอากาศอีกทางหนึ่ง 

ขยะพลาสติกสร้างรายได้แต่แลกกับสุขภาพ

สารคดี Plastic. A Collective Suicide? จะพาทุกคนไปสำรวจผลกระทบจากขยะพลาสติกที่เกิดขึ้นกับหมู่บ้านเล็กๆ แห่งหนึ่งในอินโดนีเซีย หมู่บ้านแห่งนี้กลายเป็นพื้นที่รับภาระจากคนเกือบทั้งโลก ภาพของรถบรรทุกขนขยะพลาสติกมาเทกองรวมกันในหมู่บ้านวันละหลายคันจึงเป็นภาพชินตาของคนในหมู่บ้าน ขยะพลาสติกจนำนวนมหาศาล มากจนไม่ว่าหันไปทางไหนก็เจอแต่ขยะพลาสติกอยู่รอบตัว คนเกือบทั้งหมู่บ้านแทบไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากดำรงชีวิตด้วยอาชีพคัดแยกขยะรีไซเคิล แม้จะสร้างรายได้แต่แต่ก็เป็นจำนวนเงินที่น้อยนิดและเทียบไม่ได้เลยกับสุขภาพและสิ่งแวดล้อมที่เสื่อมโทรมลง ขยะพลาสติกส่นใหญ่ที่ที่ไม่สามารถรีไซเคิลได้ และสุดท้ายกลายเป็นเชื้อเพลิงที่สร้างมลพิษซ้ำเติมอีกทางหนึ่ง 

ถึงแม้ว่าทั่วโลกจะตระหนักถึงผลกระทบจากขยะพลาสติกที่และหาทางแก้ไข แต่ทำไมปริมาณขยะพลาสติกถึงยังเพิ่มขึ้นทุกวัน อะไรเป็นอุปสรรคของปัญหานี้? สรุปแล้วพลาสติกมีประโยชน์หรือโทษมากกว่ากัน? มาหาคำตอบได้ในสารคดี Plastic. A Collective Suicide? บนแอป #TrueVisionsNow หรือสารคดีอื่นๆ ที่น่าสนใจทางทรูวิชั่นส์ True Explore Sci ช่อง 561 

_____________________

ทรูวิชั่นส์นาว แม็กซ์: แพ็กเดียวจบ กีฬาสดมากที่สุดในไทย พร้อมความบันเทิงสุดพรีเมียม ดูฟรีแอปดัง iqiyi viu และwetv เพียงเดือนละ 2, 155บาท สมัครเลยที่แอปทรูวิชั่นส์นาว

ทรูวิชั่นส์นาว ไพร์ม: กีฬาอินเตอร์ ฮอลลีวูดจัดเต็ม! ดูฟรีแอปดัง iqiyi และ wetv เพียงเดือนละ449บาท สมัครเลยที่แอปทรูวิชั่นส์นาว

ทรูวิชั่นส์นาว พลัส: ซีรีส์สุดฟิน กีฬาสุดมัน! สายซีรีส์ห้ามพลาด เชียร์สด F1และฟุตบอลยูโรป ดูฟรีแอปดัง iqiyi เพียงเดือนละ 249 บาท สมัครเลยที่แอปทรูวิชั่นส์นาว

ทรูวิชั่นส์นาว ป๊อป: ดูไทยให้สุด สนุกทุกแมตช์! หนังดี ละครดัง วาไรตี้สุดฮิต กีฬาเดือด จัดเต็มเพื่อคนไทย เพียงเดือนละ 119 บาทสมัครเลยที่แอปทรูวิชั่นส์นาว

รายละเอียดเพิ่มเติม https://www.truevisions.co.th/