โควิด-19: แม้ผู้ป่วยมีอาการไม่รุนแรง ก็อาจทำให้สมองหดตัวลงเหมือนคนชราได้

เป็นที่ทราบกันดีว่า คนไข้โรคโควิด-19 มักต้องทนทรมานกับอาการประหลาดต่าง ๆ รวมทั้งภาวะอ่อนเพลียและหัวสมองมึนงงไปนานหลายเดือน แม้จะผ่านการรักษาจนร่างกายปลอดเชื้อไวรัสไปแล้วก็ตาม ซึ่งนั่นเป็นผลมาจากการที่เนื้อเยื่อของอวัยวะบางส่วนถูกทำลายไป

ล่าสุด รศ.ดร. เจสสิกา เบอร์นาร์ด นักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทกซัสเอแอนด์เอ็มของสหรัฐฯ ออกมาตั้งข้อสันนิษฐานผ่านบทความในเว็บไซต์ The Conversation ว่าโควิดอาจส่งผลกระทบในระดับลึกโดยเร่งกระบวนการแก่ชราของคนเราด้วย เห็นได้จากสมองของผู้ป่วยโรคโควิด-19 ที่หายดีแล้ว จะเกิดการสูญเสียเนื้อสมองสีเทา (grey matter)จนหดตัวเล็กลงในลักษณะเดียวกับสมองของคนชราไม่มีผิด

การหดตัวของสมองที่ว่านี้เกิดขึ้นในระดับที่ไม่แตกต่างกัน ไม่ว่าผู้ป่วยจะเคยมีอาการของโควิดเพียงเล็กน้อยมาก่อน หรือเคยมีอาการรุนแรงจนต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลก็ตาม

ข้อสังเกตเรื่องโควิดเร่งกระบวนการแก่ชรามีขึ้น เมื่อทีมวิจัยของสหราชอาณาจักรเผยแพร่ผลการศึกษาเบื้องต้นในคลังเอกสารการแพทย์ออนไลน์ medRxiv.org ในเดือนส.ค.ที่ผ่านมา โดยผลวิเคราะห์ภาพสแกนสมองของชาวอังกฤษ 45,000 คน ซึ่งนำมาจากคลังข้อมูลชีวภาพ UK Biobank ชี้ว่าผู้ติดเชื้อโควิด-19 ที่มีอาการป่วยในทุกรูปแบบ มีเนื้อสมองสีเทาซึ่งเป็นตัวเซลล์ประสาทที่ใช้ประมวลผลจัดการข้อมูลต่าง ๆ บางลง โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสมองส่วนหน้าและสมองกลีบขมับ

ตามปกติแล้วสมองของคนเราจะหดตัวเพราะเนื้อสมองสีเทาบางลงได้เมื่อมีอายุมากขึ้น แต่สมองของผู้ป่วยโควิดกลับเปลี่ยนแปลงและหดตัวลดขนาดในอัตราที่มากยิ่งกว่าคนที่แก่ตัวลงตามธรรมชาติด้วยซ้ำ โดยสิ่งนี้ทำให้ผู้ที่เคยป่วยโควิดคิดวิเคราะห์ได้ช้าและแย่ลงเมื่อเทียบกับผู้ที่ไม่เคยติดเชื้อไวรัสโควิดเลย

สำหรับกรณีที่มีรายงานว่า ผู้ป่วยโควิดจะสูญเสียประสาทรับกลิ่นและรสไปชั่วคราวนั้น สอดคล้องกับที่ทีมวิจัยพบว่าโครงสร้างรูปกระเปาะซึ่งทำหน้าที่รับกลิ่นในสมองส่วนหน้า (olfactory bulb) ถูกไวรัสโควิดเข้าทำลาย ส่วนการที่สมองกลีบข้าง (temporal lobe) ซึ่งเป็นที่ตั้งของสมองส่วน Hippocampus ได้รับความเสียหายในกรณีนี้ด้วย อาจเป็นสาเหตุให้สูญเสียความจำและความสามารถในการคิดวิเคราะห์ ไม่ต่างไปจากคนชราและผู้ป่วยโรคอัลไซเมอร์ที่สมองส่วนดังกล่าวจะเสื่อมถอยลง

"ยังไม่ชัดเจนว่าความเสียหายของสมองแบบนี้จะเกิดขึ้นอย่างถาวรหรือไม่ ทำให้เราต้องศึกษากันต่อไปว่า โควิด-19 ส่งผลกระทบอย่างไรแน่ต่อกระบวนการแก่ชราของร่างกาย และเราอาจฟื้นฟูความเสียหายของสมองในกรณีนี้ ให้กลับคืนมาเป็นปกติได้หรือไม่ด้วย" รศ. เบอร์นาร์ดกล่าว

.......

ข่าว BBCไทย ที่เผยแพร่ในเว็บไซต์ ข่าวสด เป็นความร่วมมือของสององค์กรข่าว