Cr. ภาพถ่ายปกจากศมส.พระบรมธาตุมหาเจดีย์องค์ใหญ่สีขาว อยู่ที่วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น สมเด็จพระยามหาประยูรวงศ์(ดิศ บุนนาค) เมื่อครั้งดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าพระยาพระคลัง ว่าที่กรมท่าและสมุหพระกลาโหม ได้อุทิศสวนกาแฟสร้างเป็นวัดเมื่อ พ.ศ. 2371 และได้ถวายเป็นพระอารามหลวงในสมัยรัชกาลพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รับพระราชทานนามว่า วัดประยุรวงศาวาสการค้นพบกรุในพระบรมธาตุมหาเจดีย์องค์ใหญ่สีขาวความสูงกว่า 60 เมตร ล้อมรอบด้วยพระเจดีย์องค์เล็กอีก 18 องค์ เกิดขึ้นในวันที่ 4 พฤศจิกายน 2550 ความตั้งใจแรกของท่านเจ้าอาวาสคือศาสตราจารย์ดร.พระธรรมโกศาจารย์ (ประยูร ธรรมจิตโต)ท่านต้องการนำพระบรมสารีริกธาตุที่ได้อัญเชิญมาจากประเทศศรีลังกามาประดิษฐานไว้ส่วนบนของพระบรมธาตุมหาเจดีย์ Cr. ภาพถ่ายจากศมส.ทำให้พบกรุที่ 1 ภายในกรุมีพระพุทธรูปโบราณถึง 270 องค์ อีกทั้งยังพบพระบรมสารีริกธาตุองค์ดั้งเดิมที่หุ้มทองคำไว้ใส่อยู่ในอูบ ใกล้กันมีกระดานชนวนเขียนเรื่องราวเกี่ยวกับฤกษ์ยามและคำทำนายอีก 2 วันต่อมาได้พบกรุที่ 2 มีพระเครื่องเป็นจำนวนมากใส่ไว้ในบาตร ภายในบาตรพบแผ่นทองขนาดเท่าฝ่ามือ 3 แผ่น ทุกแผ่นมีจารึกภาษาไทยข้อความเดียวกันว่า วันพุธที่ 1 มีนาคม 2504 ตรงกับวันมาฆบูชา เพ็ญกลางเดือน 4 ได้ทำการบรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่พระธาตุนี้พร้อมด้วยพระเครื่องอีกนับพันองค์ Cr. ภาพถ่ายจากศมส.Cr. ภาพถ่ายจากศมส.Cr. ภาพถ่ายจากศมส.Cr. ภาพถ่ายจากศมส.นอกจากการค้นพบกรุพระแล้วยังเห็นร่องรอยการขุดหาสมบัติอยู่ภายในเจดีย์ด้วย มีการทิ้งหลักฐานไว้เป็นขวดโซดา หนังสือพิมพ์ ถ่านไฟฉาย และยังพบกระดูกที่เผาแล้วแต่ไม่ปรากฏนาม การที่มีคนลักลอบเข้าไปได้เนื่องจากข้างในเป็นซุงโอบด้วยอิฐ ขนาดใหญ่ประมาณ 4 คนโอบ ใช้ไม้ค้ำยัน ซึ่งไม้ค้ำอย่างนี้สามารถไต่ขึ้นไปได้ ก่อนการบูรณะ ได้ปรากฏว่าแกนกลางนี้ล้ม ไม้ค้ำยันอยู่ในสภาพทรุดโทรม จึงคาดว่าคงนานมากแล้วที่มีคนแอบปีนขึ้นมาส่วนบนขององค์เจดีย์Cr. ภาพถ่ายจากศมส.หลังจากค้นพบพระบรมสารีริกธาตุองค์เดิมและวัตถุโบราณพระเครื่องต่าง ๆ ท่านเจ้าอาวาสได้อัญเชิญลงมาแล้วเททองเป็นรูปเจดีย์ทองคำได้น้ำหนัก 1 กิโลกรัม 2 ขีด จากนั้นนำพระบรมสารีริกธาตุบรรจุไว้ แล้วอัญเชิญประดิษฐานยังที่เดิม ส่วนพระบรมสารีริกธาตุของประเทศศรีลังกา ได้ตั้งไว้ในห้องพิพิธภัณฑ์พร้อมกับพระพุทธรูปและพระเครื่องในกรุที่ 1 และ 2 โดยให้ชื่อพิพิธภัณฑ์ที่อยู่ตรงฐานพระเจดีย์ว่าพิพิธภัณฑ์พระ ประยูรภัณฑาคารการได้มาที่วัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ได้ทั้งทำบุญและได้เปิดหูเปิดตากับการจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ ทำให้เห็นภาพภายในองค์เจดีย์ จากที่เคยสงสัยมาตลอดว่า ด้านในองค์เจดีย์นั้นเป็นอย่างไร และยังได้ทราบว่าตรงฐานพระบรมมหาเจดีย์ ที่เห็นเป็นซุ้มประตูจำนวนมากคือบริเวณบรรจุอัฐิของต้นตระกูลบุนนาคผู้สร้างวัด ครั้นเมื่อเงยหน้าขึ้นไปด้านบน ได้มองเห็นส่วนที่เก็บพระบรมสารีริกธาตุที่ประดิษฐานอยู่ดีดังเดิมCr. ภาพถ่ายจากศมส.สถานที่ตั้ง : พิพิธภัณฑ์พระประยูรภัณฑาคาร อยู่ติดกับพระบรมมหาเจดีย์สีขาว ภายในวัดประยุรวงศาวาสวรวิหาร ถนนประชาธิปก แขวงวัดกัลยาณ์ เขตอำเภอธนบุรี กรุงเทพมหานคร 10600 โทรศัพท์ : 02 465 5542 เวลาเปิด-ปิด : เปิดทุกวัน 9.00-21.00 น.ขอขอบคุณฐานข้อมูลพิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) https://db.sac.or.th/museum/museum-detail/34