การบริโภคน้ำตาลมากขึ้นเท่ากับ เพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะซึมเศร้า การศึกษาเผย

ในนสังคมปัจจุบันที่อาหารและเครื่องดื่มหวานหาซื้อง่ายและเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน หลายคนอาจไม่ทันสังเกตว่าการบริโภคน้ำตาลมากเกินไปไม่ได้ส่งผลเฉพาะต่อรูปร่างหรือโรคเรื้อรังเท่านั้น แต่ยังอาจเกี่ยวข้องกับสุขภาพจิต โดยเฉพาะภาวะซึมเศร้าอีกด้วย

งานวิจัยเผยสัญญาณชัด: น้ำตาลมาก เสี่ยงซึมเศร้าเพิ่มขึ้น

งานวิจัยขนาดใหญ่หลายชิ้นทั่วโลกพบแนวโน้มไปในทิศทางเดียวกัน คือผู้ที่บริโภคน้ำตาลในปริมาณสูงมีความเสี่ยงเกิดภาวะซึมเศร้ามากกว่าคนที่บริโภคน้อย

การศึกษาในอังกฤษ (Whitehall II Study) พบว่า ผู้ชายที่บริโภคน้ำตาลจากขนมหวานและเครื่องดื่มมากกว่า 67 กรัมต่อวัน มีโอกาสเกิดภาวะซึมเศร้าใน 5 ปีถัดมาสูงกว่ากลุ่มที่บริโภคน้อยถึง 23%

การศึกษาจากสหรัฐอเมริกา วิเคราะห์ข้อมูลผู้ใหญ่กว่า 30,000 คน พบว่า การบริโภคน้ำตาลเพิ่มทุก 100 กรัมต่อวัน สัมพันธ์กับความเสี่ยงภาวะซึมเศร้าเพิ่มขึ้นประมาณ 28%

เมตา-รีวิวจากวารสาร Nutrients ยังยืนยันว่า “การบริโภคน้ำตาลสูงและอาหารพลังงานสูง” มีแนวโน้มสัมพันธ์กับอาการซึมเศร้าในลักษณะ dose-response relationship ยิ่งบริโภคมาก ยิ่งเสี่ยงมาก

ทำไมน้ำตาลถึงอาจเกี่ยวข้องกับภาวะซึมเศร้า

นักวิทยาศาสตร์อธิบายว่า น้ำตาลอาจส่งผลต่อสมองและอารมณ์ผ่านหลายกลไก เช่น

• การอักเสบในร่างกาย (Inflammation): น้ำตาลสูงทำให้เกิดภาวะอักเสบเรื้อรัง ซึ่งเชื่อมโยงกับการทำงานผิดปกติของสารสื่อประสาทในสมอง
• ระดับน้ำตาลในเลือดผันผวน: การขึ้นลงของน้ำตาลในเลือดอย่างรวดเร็วทำให้ร่างกายหลั่งฮอร์โมนความเครียด เช่น อะดรีนาลีนและคอร์ติซอล ซึ่งมีผลต่ออารมณ์
• ไมโครไบโอมในลำไส้เปลี่ยนแปลง: น้ำตาลมากเกินไปอาจลดจุลินทรีย์ชนิดดีในลำไส้ ซึ่งมีส่วนเกี่ยวข้องกับการสื่อสารระหว่างลำไส้กับสมอง (gut-brain axis)
• ผลต่อสารสื่อประสาท BDNF: งานวิจัยในสัตว์ทดลองพบว่าอาหารน้ำตาลสูงอาจลดระดับ BDNF ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการคงสภาพสมองและอารมณ์

ข้อควรระวังในการตีความผลวิจัย

แม้ว่าหลักฐานทางวิทยาศาสตร์จะเริ่มมีมากขึ้น แต่ควรระวังการสรุปว่า “น้ำตาลเป็นสาเหตุโดยตรงของภาวะซึมเศร้า” เพราะการศึกษาส่วนใหญ่เป็นแบบสังเกต (observational study) ซึ่งแสดงเพียงความสัมพันธ์ ไม่ได้พิสูจน์เหตุ-ผลแน่นอน

นอกจากนี้ยังอาจมีความสัมพันธ์ย้อนกลับ คือคนที่มีอาการซึมเศร้าอยู่แล้วอาจเลือกกินของหวานมากขึ้นเพื่อปลอบใจตัวเอง ทำให้ดูเหมือนว่าน้ำตาลเป็นสาเหตุ ทั้งที่อาจเป็นผลของอารมณ์ก็ได้

วิธีลดน้ำตาลเพื่อสุขภาพกายและใจ

• ลดเครื่องดื่มหวาน เช่น น้ำอัดลม ชา กาแฟใส่น้ำตาลมากเกินไป
• เลือกอาหารที่ไม่ผ่านการแปรรูปมาก เช่น ผลไม้สดแทนขนมสำเร็จรูป
• อ่านฉลากโภชนาการ เพื่อหลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีน้ำตาลเติมแต่ง (added sugar) สูง
• ค่อย ๆ ปรับรสชาติ แทนการงดทันที เพื่อให้ลิ้นและสมองปรับตัวได้
• ดูแลสุขภาพจิตแบบองค์รวม การนอนหลับให้เพียงพอ ออกกำลังกาย และมีปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ล้วนช่วยลดความเสี่ยงภาวะซึมเศร้าได้