พืชสมุนไพรนั้นเป็นสิ่งมีคุณค่าจากธรรมชาติ มีสรรพคุณที่สามารถรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ได้ดี ซึ่งถูกนำมาใช้ตั้งแต่สมัยโบราณ มีอยู่ด้วยกันมากมายหลายชนิด แต่ละชนิดก็มีสรรพคุณทางยาที่แตกต่างกันไป และได้ถูกถ่ายทอดมาจนถึงปัจจุบันในรูปแบบของตำรายาสมุนไพร แต่เมื่อยุคสมัยเปลี่ยนไปการนำสมุนไพรมาใช้นั้นลดน้อยลง เพราะการใช้ยาแผนปัจจุบันเป็นเรื่องที่ง่ายและสะดวกกว่า ทำให้คนทั่วไปรู้จักพืชสมุนไพรน้อยลง อีกทั้งพืชสมุนไพรบางชนิดก็หาอยากและมีความเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์เป็นอย่างมากผู้เขียนจึงตั้งใจเป็นอย่างยิ่งในการนำข้อมูลความรู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับพืชสมุนไพรแต่ละชนิดมาเผยแพร่ให้แก้ผู้ที่สนใจทั่วไป เพื่อสมุนไพรเหล่านี้กลับมาเป็นที่รู้จักมากขึ้น และในบทความนี้ผู้เขียนได้นำข้อมูลของพืชสมุนไพรหนึ่งชนิดที่มีความน่าสนใจมาบอกเล่า สมุนไพรชนิดนี้มีชื่อว่า “มะดัน” ที่หลายคนอาจจะรู้จักแต่ยังไม่ทราบพืชชนิดนี้เป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณสามารถรักษาอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดีภาพถ่ายโดยผู้เขียนลักษณะของ “มะดัน” เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กชนิดไม่ผลัดใบ จัดเป็นไม้เนื้ออ่อน ลำต้นตรงผิวเปลือกเรียบบางมีสีน้ำตาล จะแตกกิ่งก้านออกเป็นพุ่ม ใบเป็นรูปรีสีเขียวเข้ม ขอบใบทั้งสองข้างเรียบขนานกัน ปลายใบแหลม โคนใบมน คล้ายรูปใบหอก ผิวใบเรียบด้าน เป็นดอกเดี่ยวหรือออกดอกเป็นกระจุกประมาณ 3-6 ดอก โดยดอกจะออกตามซอกใบ ดอกมีสีเหลืองอมส้มนิด ๆ ผลจะเป็นเป็นรูปรีแหลม มีสีเขียวเข้มผิวเปลือกมันลื่น มีรสเปรี้ยวมาก และมีวิตามินซีสูงสรรพคุณ “มะดัน” ช่วยขับเสมหะ แก้ไอ แก้สตรีประจำเดือนมาไม่ปกติ ช่วยฟอกเลือด ช่วยแก้เบาหวาน ช่วยแก้อาการหวัด เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยขับปัสสาวะ แก้กษัยภาพถ่ายโดยผู้เขียนปัจจุบันนี้ “มะดัน” ก็เป็นพรรณไม้อีกชนิดหนึ่งที่หาได้ยากแล้ว ซึ่งเมื่อสมัยที่ผู้เขียนเป็นเด็กมักจะเห็นต้นมะดันขึ้นอยู่ตามชายคลองและบริเวณท้ายสวน ผู้เขียนมักจะเก็บผลของมันที่เปรี้ยวมากมาจิ้มเกลือรับประทานบ่อย ๆ ครั้งหนึ่งผู้เขียนจำได้ว่าปู่เคยนำรากและเปลือกของต้น “มะดัน” มาต้มเป็นน้ำสมุนไพรให้เพื่อนบ้านที่เป็นโรคเบาหวานดื่ม โดยให้ดื่มทุกวันวันละสองแล้ว เวลาเช้าและเวลาเย็นต่อเนื่องติดกันหนึ่งเดือน เมื่อไปตรวจระดับน้ำตาลที่โรงพยาบาล ก็ปรากฏว่าระดับน้ำตาลปกติ จากนั้นปู่ก็ให้ผู้ป่วยดื่มไปเรื่อ ๆ จนไม่มีอาการของโรคเบาหวานอีกเลย อีกทั้งน้ำสมุนไพรที่ใช้รากมาต้มนั้นยังสามารถช่วยขับปัสสาวะได้เป็นอย่างดีนอกจากนี้การนำราก ใบ และผลมาต้มรวมกัน ใช้เวลาต้มประมาณ 15 นาที ก็จะได้น้ำสมุนไพรช่วยรักษาอาการสตรีประจำเดือนมาไม่ปกติได้ผลดีมาก เพราะปู่ได้นำไปให้เพื่อนบ้านดื่ม โดยให้ดื่มจิบแทนน้ำ เมื่อดื่มไปได้วันที่สองประจำเดือนของผู้ดื่มก็มาเป็นปกติ และยังสามารถช่วยรักษาอาการไข้ทับฤดูได้อีกด้วยที่กล่าวมาเป็นเพียงสรรพคุณบางส่วนที่ผู้เขียนเคยมีประสบการณ์ผ่านมา ซึ่งนอกจากนี้ “มะดัน” ยังสามารถนำไปเป็นยารักษาอาการได้อีกหลายชนิด และสามารถนำไปผสมกับสมุนไพรชนิดอื่นประกอบเป็นยารักษาได้อีกหลายอาการ ซึ่งผู้เขียนหวังเป็นอย่างยิ่งว่า บทความนี้จะทำให้ทุกท่านหันมาสนใจและให้ความสำคัญกับพืชสมุนไพรมากขึ้น เพื่อช่วยกันอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไปภาพถ่ายโดยผู้เขียน