ปลูก “ต้นไม้” ลดโลกร้อน ไม่ใช่แค่ “ปริมาณ” แต่ต้องปลูกให้ถูกที่ถึงช่วยได้!

การปลูกต้นไม้มักถูกมองว่าเป็นวิธีง่าย ๆ ที่ช่วยต่อสู้กับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้จริง แต่ผลการศึกษาล่าสุดจากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย ริเวอร์ไซด์ ชี้ชัดว่า “การเลือกสถานที่ปลูกต้นไม้” มีความสำคัญไม่แพ้จำนวนต้นไม้ที่ปลูกเลยทีเดียว

งานวิจัยซึ่งตีพิมพ์ในวารสาร Climate and Atmospheric Science เน้นย้ำบทบาทของกระบวนการทางกายภาพที่ต้นไม้มีส่วนช่วยทำให้โลกเย็นลง นอกเหนือจากการดักจับคาร์บอน โดยเฉพาะอย่างยิ่งกระบวนการที่เรียกว่า “การคายน้ำของต้นไม้” หรือ evapotranspiration ซึ่งเปรียบเสมือนการที่ต้นไม้มีเหงื่อออก ต้นไม้จะดูดน้ำจากดินผ่านราก นำขึ้นไปยังใบแล้วปล่อยน้ำออกมาในรูปไอระเหย กระบวนการนี้ช่วยลดอุณหภูมิของต้นไม้และบรรยากาศรอบ ๆ ลง

นักวิจัย “เจมส์ โกเมซ” นักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษาของมหาวิทยาลัยฯ ระบุว่าในเขตร้อนซึ่งมีน้ำพร้อมตลอดปี ต้นไม้จึงสามารถคายน้ำได้มากกว่าที่อื่น ต้นไม้ในเขตร้อนนอกจากจะดึงก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากอากาศแล้ว ยังช่วยทำให้บรรยากาศเย็นลงด้วยการปล่อยไอน้ำ ซึ่งเพิ่มความชื้นในอากาศและส่งผลให้เกิดเมฆมากขึ้น เมฆเหล่านี้จะบังแสงแดดไม่ให้ลงมาสู่พื้นดินโดยตรง นอกจากนี้ ไอน้ำยังช่วยดูดซับพลังงานแสงอาทิตย์บางส่วน ทำให้อุณหภูมิพื้นผิวลดลงโดยรวม โดยในบางพื้นที่ เช่น ตอนกลางของแอฟริกา การปลูกต้นไม้ในเขตร้อนสามารถลดอุณหภูมิได้มากถึง 0.44 องศาเซลเซียส

อย่างไรก็ตาม สิ่งที่น่าเศร้าคือ พื้นที่ที่มีการตัดไม้ทำลายป่ามากที่สุดกลับเป็นพื้นที่เขตร้อน เช่น บริเวณลุ่มแม่น้ำแอมะซอน แอฟริกาตอนกลาง และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ต้นไม้มีบทบาทสำคัญที่สุดในการช่วยทำให้โลกเย็นลง ป่าเขตร้อนเหล่านี้เป็นแหล่งกักเก็บคาร์บอนขนาดใหญ่และเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าหลากหลายชนิด แต่กลับถูกคุกคามจากการตัดไม้ การทำเกษตร และการพัฒนาเมือง การสูญเสียป่าเหล่านี้ไม่เพียงทำให้ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ถูกปล่อยสู่ชั้นบรรยากาศมากขึ้น แต่ยังทำให้ระบบเย็นลงตามธรรมชาติโดยกระบวนการคายน้ำและการให้ร่มเงาของต้นไม้ลดลงไปด้วย

ในพื้นที่ที่มีละติจูดสูงขึ้น เช่น แคนาดาและด้านตะวันออกเฉียงเหนือของสหรัฐฯ ต้นไม้บางชนิดอาจส่งผลให้อุณหภูมิสูงขึ้นได้เล็กน้อย เนื่องจากต้นไม้ดูดซับแสงอาทิตย์มากขึ้นในช่วงฤดูหนาวที่หิมะสะท้อนแสง อย่างไรก็ตาม ต้นไม้ในเขตเหล่านี้ยังมีประโยชน์มากมายทั้งการดักจับคาร์บอนและการเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ จึงไม่ควรถูกตัดทิ้ง แต่ควรปลูกอย่างระมัดระวัง

อีกทั้งต้นไม้ในพื้นที่เขตร้อนยังช่วยลดความเสี่ยงจากไฟป่า เนื่องจากต้นไม้เหล่านี้ทนไฟได้ดีกว่าหญ้า ซึ่งช่วยควบคุมและลดโอกาสเกิดไฟป่าอย่างมีนัยสำคัญ การปลูกต้นไม้จึงไม่เพียงแค่ช่วยดักจับคาร์บอนและทำให้โลกเย็นลง แต่ยังช่วยลดความเสี่ยงจากภัยธรรมชาติอื่น ๆ ในเขตร้อนอีกด้วย

โดยสรุปแล้ว การปลูกต้นไม้เป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อโลกอย่างชัดเจน แต่ไม่ใช่แค่ปลูกต้นไม้จำนวนมากเท่านั้นที่สำคัญ แต่การเลือกปลูกในพื้นที่ที่เหมาะสม โดยเฉพาะในเขตร้อน ซึ่งต้นไม้สามารถช่วยดักจับคาร์บอน ลดอุณหภูมิ และป้องกันไฟป่าได้ จะช่วยให้การต่อสู้กับวิกฤตสภาพอากาศมีประสิทธิภาพมากที่สุด