สิ่งที่ต้องระวังในการพ่นหมอกควัน กำจัดยุงในบ้าน มีอะไรบ้าง ที่ควรรู้! เขียนโดย ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า การพ่นหมอกควันเพื่อกำจัดยุงลายเป็นวิธีที่นิยมใช้กันอย่างแพร่หลาย โดยเฉพาะในช่วงที่มีการระบาดของความเจ็บป่วยจากที่มียุงลายเป็นพาหนะ เพราะวิธีนี้ช่วยลดจำนวนยุงตัวเต็มวัยได้อย่างรวดเร็ว ทำให้ควบคุมการแพร่กระจายได้ในระยะหนึ่ง อย่างไรก็ตามการพ่นหมอกควันเป็นเพียงมาตรการชั่วคราวและไม่ได้กำจัดลูกน้ำยุงลาย ซึ่งเป็นต้นตอของการเกิดยุง ที่ยังมีในเรื่องของข้อควรระวังที่เราจำเป็นต้องรู้เพื่อนำมาปฏิบัติค่ะ โดยหลายคนอาจจะรู้มาบ้างในบางส่วน แต่ก็ยังมองภาพใหญ่ของเรื่องนี้ไม่ออก ดังนั้นเพื่อให้เราเข้าใจอย่างถูกต้องและนำมาทำตามได้ ในระหว่างที่เราจะทำการพ่นหมอกควันในบ้าน เพื่อควบคุมการระบาดของยุงลายนั้น เราต้องทำอะไรบ้าง ในบทความนี้เราจะมาเรียนรู้กันว่า ในพื้นที่ต่างๆ ของบ้าน ทั้งสิ่งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิตในบ้าน ก่อนพ่นหมอกควันและหลังจากพ่นแล้ว เราจะต้องระมัดระวังในเรื่องไหนค่ะ ที่จะไปมีส่วนทำให้การพ่นหมอกควันประสิทธิภาพสูงสุดในการควบคุมยุงลาย และทำให้เกิดความปลอดภัยของคนในบ้าน ที่รวมไปถึงสิ่งแวดล้อมภายในบ้านอีกด้วย และถ้าอยากรู้แล้วว่าเราจะต้องระวังในประเด็นไหนบ้าง งั้นเรามารู้ไปพร้อมๆ กันเลยดีกว่าค่ะ กับเนื้อหาที่น่าสนใจดังต่อไปนี้ 1. แจ้งผู้อยู่อาศัยและเตรียมพื้นที่ล่วงหน้า การพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายภายในบ้านเป็นวิธีหนึ่ง ที่ใช้ในการควบคุมและป้องกันการแพร่ระบาดของโรคที่มียุงเป็นพาหะค่ะ ซึ่งในการดำเนินการพ่นหมอกควันอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยนั้น การเตรียมตัวล่วงหน้าและการสื่อสารกับผู้อยู่อาศัยเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง การแจ้งผู้อยู่อาศัยล่วงหน้ามีวัตถุประสงค์หลักเพื่อความปลอดภัยของคนในบ้านและสัตว์เลี้ยง รวมถึงประสิทธิภาพของการพ่นหมอกควัน สารเคมีที่ใช้ในการพ่นหมอกควันแม้จะได้รับการควบคุมให้มีความปลอดภัยในระดับหนึ่ง แต่การสัมผัสโดยตรงหรือสูดดมในปริมาณมากอาจส่งผลกระทบต่อคนได้ การเตรียมพื้นที่ยังช่วยให้สารเคมีสามารถกระจายตัวได้ดีขึ้น เข้าถึงแหล่งหลบซ่อนของยุง และลดการปนเปื้อนกับสิ่งของต่างๆ ภายในบ้าน 2. อพยพคน สัตว์เลี้ยง และพืชออกจากบริเวณที่จะพ่น เวลาจะพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายในบ้าน สิ่งสำคัญอันดับแรก คือ ต้องอพยพคน สัตว์เลี้ยง และพืชออกจากบริเวณที่จะพ่นให้หมดค่ะ เนื่องจากหมอกควันที่ใช้พ่นนั้นเป็นสารเคมีกำจัดแมลง ซึ่งถึงแม้จะออกแบบมาเพื่อฆ่ายุงก็ตามแต่ แต่ก็สามารถเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ ได้เช่นกัน หากสูดดมเข้าไปหรือสัมผัสโดนโดยตรง ยิ่งเป็นกลุ่มเปราะบาง เช่น ผู้ป่วยติดเตียง ผู้สูงอายุ เด็กเล็ก สัตว์เลี้ยง และพืชที่อ่อนไหวเป็นพิเศษ ยิ่งต้องระมัดระวังเป็นสองเท่า การอพยพทุกคนและทุกชีวิตออกไปก่อน จะช่วยป้องกันอันตรายจากสารเคมี และทำให้การพ่นหมอกควันมีประสิทธิภาพสูงสุดโดยไม่ทิ้งผลกระทบที่ไม่พึงประสงค์ไว้ค่ะ 3. จัดเก็บอาหาร ภาชนะใส่อาหาร และของใช้ส่วนตัวให้มิดชิด อีกเรื่องที่สำคัญมากๆ คือ การจัดเก็บอาหาร ภาชนะใส่อาหาร และของใช้ส่วนตัวให้มิดชิดค่ะ วิธีง่ายๆ คือ ใช้ผ้าคลุมหนาๆ หรือถุงพลาสติกขนาดใหญ่คลุมสิ่งของเหล่านี้ให้ทั่ว หรือจะเก็บเข้าตู้ ปิดประตูให้สนิทเลยก็ได้ค่ะ เพราะหมอกควันที่ใช้พ่นมักมีส่วนผสมของสารเคมีกำจัดแมลง ซึ่งจะมองไม่เห็นด้วยตาเปล่า แต่ก็สามารถตกลงไปเกาะบนพื้นผิวต่างๆ ได้ ถ้าสารเคมีในการพ่นหมอกควันไปปนเปื้อนกับอาหาร ภาชนะหรือของใช้ส่วนตัวแล้วเรานำไปบริโภคหรือสัมผัสโดยตรง ก็อาจเป็นอันตรายต่อคนเราได้ ดังนั้นการจัดเก็บให้มิดชิดจึงเป็นการป้องกันสารเคมีปนเปื้อน และช่วยให้เรามั่นใจได้ว่าหลังจากพ่นหมอกควันแล้ว ของใช้ในบ้านจะปลอดภัยและพร้อมใช้งานต่อทันทีค่ะ 4. ปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าและแหล่งกำเนิดประกายไฟ หลายคนยังไม่รู้ว่า เวลาจะพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายในบ้าน เราต้องปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าและแหล่งกำเนิดประกายไฟทั้งหมดค่ะ วิธีก็คือถอดปลั๊กเครื่องใช้ไฟฟ้าทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นทีวี ตู้เย็น พัดลม หรือเครื่องปรับอากาศ ส่วนแหล่งกำเนิดประกายไฟ เช่น เตาแก๊ส เทียนไขหรือธูป ก็ต้องดับให้หมดและตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีอะไรติดไฟอยู่ เหตุผลหลักๆ มีสองข้อค่ะ อย่างแรก คือ เพื่อความปลอดภัยจากไฟฟ้าลัดวงจร เพราะหมอกควันอาจทำให้เกิดความชื้นในอากาศ ซึ่งอาจส่งผลต่อระบบไฟฟ้าได้ และอย่างที่สอง คือ เพื่อป้องกันการระเบิดหรือไฟไหม้ เพราะหมอกควันบางชนิดมีส่วนผสมที่ไวไฟ หากไปสัมผัสกับประกายไฟแม้เพียงเล็กน้อย ก็อาจเกิดอันตรายร้ายแรงได้ การปิดเครื่องใช้ไฟฟ้าและแหล่งกำเนิดประกายไฟให้เรียบร้อย จึงเป็นการป้องกันอุบัติเหตุที่ไม่คาดฝัน และทำให้การพ่นหมอกควันเป็นไปอย่างปลอดภัยที่สุดค่ะ 5. ปิดประตู หน้าต่าง และช่องทางต่างๆ ให้มิดชิด คุณผู้อ่านรู้ไหมคะว่า อีกขั้นตอนสำคัญ คือ การปิดประตู หน้าต่าง และช่องทางต่างๆ ให้มิดชิดค่ะ โดยให้ตรวจดูให้ทั่วบ้านว่ามีประตู หน้าต่าง หรือช่องลมเล็กๆ ตรงไหนเปิดอยู่ไหม แล้วปิดให้สนิททั้งหมด ถ้ามีช่องว่างตรงไหนที่หมอกควันเล็ดลอดออกไปได้ เช่น ใต้ประตู อาจจะใช้ผ้าขนหนูหรือเทปกาวอุดไว้ก่อน เหตุผลหลักๆ ก็คือ เพื่อให้หมอกควันที่มีสารเคมีอยู่ภายในบ้านได้อย่างเต็มที่ สารเคมีจะได้ออกฤทธิ์กำจัดยุงได้อย่างทั่วถึงและมีประสิทธิภาพสูงสุด ยิ่งหมอกควันถูกกักเก็บอยู่ในพื้นที่นานเท่าไหร่ ยุงก็จะยิ่งตายได้มากขึ้นเท่านั้น นอกจากนี้ยังป้องกันไม่ให้หมอกควันฟุ้งกระจายออกไปภายนอก ซึ่งอาจไปรบกวนเพื่อนบ้านหรือเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตที่ไม่ใช่เป้าหมายได้ การปิดช่องทางต่างๆ ให้มิดชิดจึงช่วยให้การกำจัดยุงเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อมค่ะ 6. ผู้พ่นต้องสวมอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล โดยทั่วไปแล้วจะประกอบด้วยหน้ากากป้องกันสารเคมี ที่มีไส้กรองสำหรับสารเคมีโดยเฉพาะ แว่นตาเซฟตี้หรือกระบังหน้า เพื่อป้องกันสารเคมีกระเด็นเข้าตา ถุงมือยางหนาๆ หรือถุงมือไนไตร เพื่อป้องกันการสัมผัสกับสารเคมีโดยตรง และสวมใส่เสื้อผ้าแขนยาวและกางเกงขายาว ที่สามารถปกคลุมร่างกายได้มิดชิด รวมถึงรองเท้าบูท เพื่อป้องกันการสัมผัสสารเคมีที่อาจหกลงพื้น เนื่องจากหมอกควันและสารเคมีที่ใช้ในการพ่นเป็นอันตรายต่อร่างกาย หากสูดดม สัมผัสหรือกระเด็นเข้าตา อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองอย่างรุนแรง ผิวไหม้ หรือแม้กระทั่งเป็นอันตรายต่อระบบทางเดินหายใจและระบบประสาทได้ การสวมอุปกรณ์ป้องกันที่ครบถ้วนและเหมาะสมจะช่วย ป้องกันร่างกายจากสารเคมีได้อย่างมีประสิทธิภาพ และทำให้ผู้พ่นสามารถทำงานได้อย่างปลอดภัยค่ะ 7. ระบายอากาศหลังการพ่น หลังจากพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายในบ้านเสร็จแล้ว สิ่งสำคัญคือต้องระบายอากาศ ค่ะ และวิธีง่ายๆ คือ ให้เปิดประตู หน้าต่าง และช่องลมทุกบานให้กว้างที่สุดเท่าที่จะทำได้ เพื่อให้ลมพัดผ่านเข้ามาในบ้าน อาจจะเปิดพัดลมช่วยเป่าไล่อากาศออกไปข้างนอกก็ได้ค่ะ และที่ต้องทำแบบนี้ก็เพราะว่า หมอกควันที่ใช้พ่นมีสารเคมี ถึงแม้จะกำจัดยุงได้ดี แต่สารเคมีเหล่านี้ก็ยังคงตกค้างอยู่ในอากาศและบนพื้นผิวต่างๆ การระบายอากาศจะช่วยพัดพาเอาสารเคมีที่ตกค้างอยู่ในอากาศออกไปภายนอก ทำให้ความเข้มข้นของสารเคมีลดลง และช่วยให้บ้านกลับมามีอากาศบริสุทธิ์และปลอดภัยต่อผู้อยู่อาศัย สัตว์เลี้ยง และพืชอีกครั้งค่ะ 8. ทำความสะอาดหลังการพ่น การทำความสะอาดบ้านถือเป็นขั้นตอนสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามค่ะ วิธีการก็คือให้เช็ดถูทำความสะอาดพื้นผิวต่างๆ ที่อาจมีละอองสารเคมีไปเกาะอยู่ เช่น พื้น โต๊ะ เก้าอี้ เคาน์เตอร์ครัว โดยเน้นบริเวณที่สัมผัสบ่อยๆ รวมถึง ซักล้างผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน หรือเสื้อผ้า ที่อาจได้รับผลกระทบด้วย เหตุผลก็คือถึงแม้เราจะระบายอากาศไปแล้ว แต่สารเคมีบางส่วนยังคงตกค้างอยู่บนพื้นผิวต่างๆ การเช็ดทำความสะอาดจะช่วยกำจัดสารเคมีที่ตกค้างออกไป ทำให้มั่นใจได้ว่าบ้านของเราจะสะอาด ปลอดภัย และพร้อมสำหรับการอยู่อาศัยของทุกคนในครอบครัว รวมถึงสัตว์เลี้ยงและพืช โดยปราศจากความเสี่ยงจากสารเคมีตกค้างค่ะ 9. ไม่ควรพ่นบ่อยเกินไป ในการพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายในบ้าน สิ่งสำคัญคือไม่ควรพ่นบ่อยเกินไปค่ะ แต่ควรพ่นเมื่อมีความจำเป็นจริงๆ เช่น เมื่อมีการระบาดของยุงลาย หรือเมื่อสำรวจแล้วพบว่า มีปริมาณยุงเพิ่มขึ้นมากผิดปกติ ไม่ควรกำหนดตารางการพ่นที่ถี่เกินไป เช่น พ่นทุกสัปดาห์หรือทุกเดือนโดยไม่มีเหตุผลรองรับ เพราะหมอกควันนั้นมีส่วนผสมของสารเคมีกำจัดแมลง ถึงแม้จะช่วยกำจัดยุงได้ แต่หากได้รับในปริมาณมากเกินไปหรือบ่อยครั้งเกินไป ก็อาจส่งผลเสียต่อคนในบ้าน สัตว์เลี้ยงและสิ่งแวดล้อมได้ นอกจากนี้การพ่นบ่อยๆ ยังอาจทำให้ยุงเกิดการดื้อยา ทำให้สารเคมีที่เคยใช้ไม่ได้ผลอีกต่อไปในอนาคต การพ่นเท่าที่จำเป็นและสลับชนิดของสารเคมีบ้าง จะช่วยให้การกำจัดยุงมีประสิทธิภาพในระยะยาวและลดความเสี่ยงต่ออันตรายจากสารเคมีค่ะ 10. ใช้สารเคมีที่ได้รับการรับรองและปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด รู้ไหมคะว่า ในการพ่นหมอกควันกำจัดยุงลายในบ้าน สิ่งสำคัญมากๆ คือ ต้องใช้สารเคมีที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน และปฏิบัติตามคำแนะนำการใช้งานอย่างเคร่งครัด ค่ะ และวิธีการก็คือก่อนอื่นต้องตรวจสอบฉลากของสารเคมีให้ดีว่ามีเครื่องหมายรับรองจากหน่วยงานที่น่าเชื่อถือ เช่น อย. (สำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา) หรือกรมควบคุมโรคหรือไม่ จากนั้นก็อ่านคู่มือการใช้งานอย่างละเอียด ไม่ว่าจะเป็นอัตราส่วนการผสม ระยะเวลาที่ต้องเปิดทิ้งไว้ หรือคำแนะนำด้านความปลอดภัยต่างๆ และให้ทำตามนั้นค่ะ เนื่องจากสารเคมีที่ได้รับการรับรองจะผ่านการทดสอบมาแล้วว่ามีประสิทธิภาพในการกำจัดยุงและมีความปลอดภัยในระดับที่ยอมรับได้ หากเราเลือกใช้สารที่ไม่ได้มาตรฐานหรือใช้ผิดวิธี เช่น ผสมเข้มข้นเกินไปหรือพ่นบ่อยเกินไป ก็อาจทำให้เกิดอันตรายต่อคน สัตว์เลี้ยงและสิ่งแวดล้อมได้ รวมถึงอาจทำให้ยุงดื้อยาอีกด้วย การปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัดจึงเป็นการรับรองว่า การพ่นหมอกควันจะเป็นไปอย่างปลอดภัยและได้ผลตามที่ต้องการค่ะ และทั้งหมดนั้นคือข้อควรระวังในระหว่างที่มีการพ่นหมกควันเพื่อกำจัดยุงลายในบ้านของเราค่ะ ซึ่งข้อมูลในนี้สามารถนำไปใช้ได้ทั้งการพ่นหมอกควันจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและเราทำการพ่นกำจัดยุงลายด้วยตัวเองด้วยนะคะ โดยในบางข้อคนในบ้านของเราอาจไม่ได้เกี่ยวข้องโดยตรง ดังนั้นให้ดูว่าตัวเราอยู่ในสถานการณ์ไหนค่ะ ซึ่งสิ่งที่ผู้เขียนได้นำมาปฏิบัติบ่อยๆ คือ การอพยพคนสัตว์เลี้ยงและคน การคลุมสิ่งต่างๆ ภายในบ้านด้วยผ้า การปิดประตูหน้าต่างในระหว่างพ่นหมกควัน ที่หลังจากนั้นก็จะเปิดระบายอากาศและทำความสะอาดค่ะ ยังไงนั้นหากพื้นที่ของคุณผู้อ่านต้องมีการพ่นหมอกควัน ก็สามารถอ่านทำความเข้าใจข้อมูลในนี้ดีๆ ก่อน และนำไปทำตามได้ค่ะ และผู้เขียนหวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์กับคุณผู้อ่านไม่มากก็น้อย หากสนใจเนื้อหาเช่นนี้อีก อย่าลืมกดติดตามหรือบุ๊กมาร์กโปรไฟล์ไว้ เพื่อรับข้อมูลใหม่ๆ ในบทความต่อไปค่ะ เครดิตรูปภาพประกอบบทความ รูปภาพทำหน้าปกและหน้าปกโดยผู้เขียน ออกแบบใน Canva รูปภาพประกอบเนื้อหาโดยผู้เขียน เกี่ยวกับผู้เขียน ภัคฒ์ชาลิสา จำปามูล จบการศึกษา: พยาบาลศาสตรบัณฑิต จากวิทยาลัยพยาบาลศรีมหาสารคาม กระทรวงสาธารณสุข และสาธารณสุขศาสตรมหาบัณฑิต (อนามัยสิ่งแวดล้อม) จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น มีความสนใจและประสบการณ์เกี่ยวกับ: สุขภาพ จิตวิทยาเชิงบวก การบำบัดน้ำเสียและกำจัดสิ่งปฏิกูล 10 ปัญหาสิ่งแวดล้อมภายในบ้าน ส่งผลกระทบต่อคนได้ มีอะไรบ้าง 8 ข้อควรระวังในการใช้ทรายอะเบท สารเคมีกำจัดยุงลาย มีอะไรบ้าง 9 ผลเสียจากใช้สเปรย์ฆ่าแมลง ในบ้านหรือที่อยู่อาศัย มากเกินไป เปิดประสบการณ์ความบันเทิงที่หลากหลายสุดปัง บน App TrueID โหลดเลย ฟรี !