โลกร้อนเขย่าโลกใต้ทะเล ปลาที่คุ้นเคยอาจหายไปตลอดกาล

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกำลังสร้างแรงสั่นสะเทือนครั้งใหญ่ต่อระบบนิเวศทางทะเลและอุตสาหกรรมประมงทั่วโลก อุณหภูมิน้ำทะเลที่สูงขึ้นและความเปลี่ยนแปลงของแหล่งอาหารทำให้ปลาหลายชนิดต้องปรับตัว บางสายพันธุ์ได้ประโยชน์ แต่บางชนิดกำลังเผชิญความเสี่ยงรุนแรง ทั้งต่อความหลากหลายทางชีวภาพ อาหารบนโต๊ะ และเศรษฐกิจประมงของประเทศต่างๆ

หนึ่งในผลกระทบสำคัญคือ “ผู้ล่า-เหยื่อ” เมื่อสัตว์นักล่าและเหยื่อไม่ได้อาศัยอยู่ในพื้นที่เดียวกันหรือช่วงเวลาเดียวกัน ทำให้ห่วงโซ่อาหารทะเลปั่นป่วน นอกจากนี้ ปลาหลายชนิดยังต้องเผชิญแรงกดดันจากการทำประมงเกินขนาดและมลพิษ และเมื่อมหาสมุทรร้อนขึ้น ปลาจะพยายามย้ายถิ่นไปหาสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม แต่ไม่ใช่ทุกชนิดที่สามารถย้ายได้ง่าย โดยเฉพาะสายพันธุ์ที่ต้องพึ่งพาถิ่นอาศัยเฉพาะ สำหรับการวางไข่ ผลลัพธ์คือบางประเทศอาจได้โอกาสใหม่ในการประมง ขณะที่บางประเทศอาจสูญเสียทรัพยากรสำคัญ

งานวิจัยล่าสุดคาดการณ์ว่า ภายในปี 2050 อุณหภูมิน้ำรอบสหราชอาณาจักรจะเพิ่มขึ้นราว 1°C หากลดการปล่อยก๊าซได้ระดับปานกลาง แต่หากยังปล่อยต่อเนื่อง ตัวเลขอาจสูงถึง 2–3°C ภายในสิ้นศตวรรษ ขณะเดียวกันแพลงก์ตอนซึ่งเป็นอาหารหลักของปลาอาจลดลงถึง 30%

แบบจำลองคอมพิวเตอร์ที่ศึกษา 17 สายพันธุ์ปลา เช่น แมกเคอเรล ซาร์ดีน ทูน่า และค็อด พบผลลัพธ์ที่หลากหลาย

• ซาร์ดีน คาดว่าจะเพิ่มขึ้นราว 10% ในแอตแลนติก

• แมกเคอเรล มีแนวโน้มลดลง 10–20%

• ทูน่าครีบน้ำเงิน อาจเพิ่มขึ้น 10% และกลายเป็นโอกาสใหม่ของชาวประมง

• ค็อดและไซธ์ ซึ่งเป็นปลาที่อาศัยน้ำเย็นลึก จะเผชิญการลดลง 10–15% ภายในปี 2050 และอาจลดลงถึง 30–40% ภายในสิ้นศตวรรษ

ปัญหาไม่ได้อยู่แค่จำนวนปลา แต่ยังรวมถึงผลต่อห่วงโซ่อาหารทางทะเล ปลาอย่างทูน่าที่เป็นผู้ล่าจะส่งผลต่อชนิดอื่นๆ เช่น แมกเคอเรลและเฮร์ริง รวมถึงสัตว์นักล่าอื่นอย่างโลมา แมวน้ำ และนกทะเล ขณะเดียวกัน ปัญหาการทำประมงเกินขนาดกว่า 24% ในแอตแลนติกตะวันออกเฉียงเหนือยังซ้ำเติมสถานการณ์อีกด้วย 

การเปลี่ยนถิ่นอาศัยจากภาวะโลกร้อนจะสร้างความท้าทายใหม่ต่อข้อตกลงการประมงและโควตาที่มีมายาวนาน หากไม่มีการปรับแผนจัดการและใส่ปัจจัยสภาพภูมิอากาศเข้าไปในการประเมินสต็อกปลา ความเสี่ยงที่จะสูญเสียปลาประจำโต๊ะอาหาร เช่น ค็อด จะสูงขึ้น

อนาคตของอาหารทะเลจึงขึ้นอยู่กับ “การบริหารจัดการที่ยืดหยุ่น” และ “การลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกอย่างจริงจัง” หากทำได้ ทะเลและอุตสาหกรรมประมงยังคงมีอนาคตที่มั่นคง แต่หากไม่ลงมือทันที อาจถึงวันที่เราต้องบอกลาปลาที่คุ้นเคยไปตลอดกาล